Του Φώτη Ποντικάκη *
Στον καιρό της πανδημίας που διανύουμε, δυο ερωτήματα που αφορούν την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση αναδύονται: Χρειάζεται η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, κι αν ναι, πώς μπορεί να υλοποιηθεί με τα περιοριστικά μέτρα που ισχύουν;
Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση χρειάζεται στον καιρό της πανδημίας, πρώτα απ’ όλα γιατί η απώλεια – καταστροφή της φύσης από τον άνθρωπο προκαλεί έξαρση των πανδημιών (καταστροφή τροπικών δασών, εμπόριο άγριων ειδών σε υπαίθριες αγορές στην Κίνα) αλλά και γιατί η πανδημία επιδεινώνεται όπου υπάρχει υψηλή ατμοσφαιρική ρύπανση και συνωστισμός ανθρώπων (σε τσιμεντένιες μεγαλουπόλεις, μέσα μαζικής μεταφοράς κλπ). Αλλά και πέρα από αυτά, οι πυρκαγιές φέτος σε παγκόσμιο επίπεδο είναι ήδη 13% περισσότερες από το 2019, όταν είχε τότε καταγραφεί αριθμός ρεκόρ πυρκαγιών που έχουν καταγραφεί. Αν συμπληρώσουμε την κλιματική κρίση, τη πλημμυρίδα των πλαστικών που κατακλύζει θάλασσες και γη, τότε έχουμε αδήριτη ανάγκη ως άνθρωποι να αλλάξουμε τη σχέση μας με τη φύση, όχι για να προστατέψουμε απλά τη φύση και τη βιοποικιλότητα, αλλά για να προστατευτούμε εμείς οι ίδιοι από τις συνέπειες των πράξεών μας. Κι εδώ έρχεται η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση.
Είναι όμως εφικτή η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση με όλα τα περιοριστικά μέτρα που ισχύουν λόγω της πανδημίας; Ανεπιφύλακτα ναι. Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση δεν περιορίζεται σε μια εκδρομή ή επίσκεψη σε ένα Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης με ένα λεωφορείο, που δεν επιτρέπονται με τα μέτρα που ισχύουν για την πανδημία. Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση υπήρχε και πριν τα λεωφορεία κι υλοποιούνταν, εξίσου βιωματικά, με πολλούς άλλους τρόπους:
- Με υπαίθρια εκπαιδευτικά προγράμματα στην αυλή του σχολείου (π.χ. σχολικός κήπος, ανακύκλωση κοκ).
- Με υπαίθρια εκπαιδευτικά προγράμματα σε κοντινό ελεύθερο χώρο ή πάρκο, όπου η πρόσβαση μαθητών κι εκπαιδευτικών γίνεται με τα πόδια.
- Με εκπαιδευτικά προγράμματα και δραστηριότητες μέσα στη σχολική τάξη σε μικρές ομάδες μαθητών.
Όλα τα παραπάνω είχαν ήδη πριν το ξέσπασμα της πανδημίας δοθεί ως εναλλακτικές επιλογές για τους εκπαιδευτικούς που ήθελαν να πάρουν μέρος σε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Βάμου. Έτσι πχ την προηγούμενη σχολική χρονιά μέλη της Παιδαγωγικής Ομάδας του ΚΠΕ Βάμου επισκέφθηκαν σχολεία της περιοχής του Αποκόρωνα υλοποιώντας εκπαιδευτικό πρόγραμμα για την Ανακύκλωση, ενώ είχε προηγηθεί εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τα Λευκά Όρη και τη βιοποικιλότητα, σε συνεργασία με το Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς που υλοποιούνταν στο χώρο του κάθε σχολείου. Για φέτος έχει ζητηθεί από το Δήμο Χανίων η χρήση χώρου στο Δημοτικό Κήπο, που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και μαθητές κι εκπαιδευτικοί από πολλά σχολεία μπορούν να τον επισκεφθούν περπατώντας για να πάρουν μέρος σε μικρές ομάδες σε εκπαιδευτικά προγράμματα.
Στη διάρκεια του κλεισίματος των σχολείων λόγω της πανδημίας, το ΚΠΕ Βάμου διαμόρφωσε υλικό εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης που είναι πλέον διαθέσιμο σε μαθητές κι εκπαιδευτικούς μέσα από τα ιστολόγια του ΚΠΕ Βάμου και προχώρησε και σε επιμορφωτικές δράσεις με τη χρήση τηλεδιάσκεψης. Η Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά με τις δια ζώσης βιωματικές εκπαιδευτικές δραστηριότητες και προγράμματα στο χώρο του σχολείου, στην τάξη (με τα απαιτούμενα μέτρα προστασίας) και στη σχολική αυλή αλλά και σε κοντινό πάρκο ή ελεύθερο χώρο (τηρώντας τις αποστάσεις και με μικρές ομάδες μαθητών χωρίς συνωστισμό).
Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση λοιπόν είναι και αναγκαία και εφικτή στον καιρό της πανδημίας.
* Υπεύθυνος του ΚΠΕ Βάμου
