Γράφει ο Δρ. Γιάννης Θ. Πολυράκης
Γεωπόνος – Συγγραφέας
Στην ευρύτερη ξερική, πετρώδη και βραχώδη περιοχή του μικρού χωριού, αφθονεί ο θάμνος της φασκομηλιάς. Στου μικρού Γιάννη της δεκαετίας του’ 50 τη μνήμη, έχει αποτυπωθεί η πολλαπλή χρησιμοποίησή της από τους γονείς, αλλά και από όλους τους χωριανούς…
…Θυμάται την κυρά-Μαριγώ να βράζει φύλλα της φασκομηλιάς και προσθέτοντας μέλι ή ζάχαρη, να το δίνει σε όποιο μέλος της οικογένειας με συνάχι, κρυολόγημα, πονόλαιμο κλπ, με καλά μάλιστα αποτελέσματα (το γνωστό “βραστάρι”, σύμφωνα με την ντοπιολαλιά του αφεψήματος).
Την θυμάται ακόμη να καίει κλαδιά φασκομηλιάς μαζί με άλλα αρωματικά φυτά και να καπνίζει τα λουκάνικα στην καμινάδα του σπιτιού…
…Κάθε άνοιξη –τον Μάη συνήθως- ο μικρός βοσκός συντροφιά με άλλα χωριανάκια, άδειαζε τη σχολική πάνινη σάκα του από τα βιβλία και τα τετράδια και κινούσε για τη συλλογή των φασκόμηλων2, των μικρών, εύγεστων και ευωδιαστών καρπών της φασκομηλιάς. Και είχε αρκετά από δαύτα κάθε θάμνος. Με γεμάτες τις σάκες οι μικροί βοσκοί, επίστρεφαν μετά από ώρες στα σπίτια τους, κομίζοντας το καλοδεχούμενο “δώρημα” της μάνας-Φύσης, που απλόχερα τους έδωσε και σήμερα…και κάθε σήμερα…
…Τα πέτρινα εκείνα χρόνια της δεκαετίας του’ 50, απαγορευόταν η καλλιέργεια του καπνού για ιδιοκατανάλωση από τους φτωχούς άντρες στο βοσκοχώρι. Ωστόσο, κάποιοι τολμηροί – μεταξύ αυτών και ο πατέρας του μικρού Γιάννη- καλλιεργούσαν λίγα φυτά, αλλά η “παραγωγή” καπνόφυλλων ήταν μικρή για τις ετήσιες ανάγκες των…θεριακλήδων. Και καθώς δεν υπήρχε οικονομική επάρκεια για αγορά τσιγάρων, ο φτωχοί βοσκοί κατέφευγαν συχνά στο κάπνισμα αποξηραμένων φύλλων φασκομηλιάς! Αυτό έκανε μεγάλη εντύπωση στον μικρό. Η έκπληξή του έγινε μεγαλύτερη, όταν, Γεωτεχνικός πλέον, διάβασε σε επιστημονικό σύγγραμμα ότι τα φύλλα της φασκομηλιάς περιέχουν… α-νικοτινικό οξύ, συστατικό που τα καθιστά άριστο υποκατάστατο του καπνού, για τους καπνιστές! Και η απορία του Γεωτεχνικού μεγάλωσε στη σκέψη ότι, αφού ο ίδιος πληροφορήθηκε την ιδιότητα αυτή των φύλλων της φασκομηλιάς, ύστερα από την πολυετή διείσδυση στις γνώσεις της Επιστήμης του, πώς το γνώριζαν κάποιες δεκάδες χρόνια πριν οι αναλφάβητοι βοσκοί στις βραχώδεις υπώρειες της Μαδάρας; Πώς το είχαν ανακαλύψει και κάπνιζαν -αδιαμαρτύρητα μάλιστα- και για μέρες τα αποξηραμένα φύλλα του φυτού; Προφανώς, με δοκιμές στις “συνταγές” τις αναρίθμητες που φωλιάζουν μέσα στα δημιουργήματα της μάνας-Φύσης!
Μα ακόμη ο ίδιος, πληροφορήθηκε μελετώντας ότι, ένα ολιγοήμερο κάπνισμα φύλλων φασκομηλιάς από κάποιο καπνιστή, καθαρίζει εντελώς τα καπνισμένα από τσιγάρα πνευμόνια του! Και τότε θυμήθηκε ότι, κανείς γέρο-χωριανός δεν είχε πεθάνει από καρκίνο του πνεύμονα, και ακόμη ότι, όταν το 1975 ο γέρο-πατέρας του κατά τη διάρκεια πολύωρης εγχείρησης διαβρωτικού έλκους στομάχου, βρέθηκε να έχει πνευμόνια…πεντακάθαρα προς μεγάλη έκπληξη των γιατρών, στους οποίους είχε δηλώσει ότι ήταν “βαρύς” καπνιστής, και για πολλές δεκαετίες!
…Και καταλήγει στο συμπέρασμα ο ασπρομάλλης σήμερα Γιάννης, ότι είναι μακάριοι όσοι καταφέρνουν να αποκρυπτογραφήσουν μα και να εφαρμόσουν κάποιες συνταγές της μάνας-Φύσης, μακριά από την επίβουλη Χημεία του τεχνικού όσο και φθοροποιού πολιτισμού μας…
1. Η φασκομηλιά (Σάλβια η φαρμακευτική ελλ. Ελελίφασκος ο φαρμακευτικός, Salvia officinalis) ανήκει στο γένος των Αγγειόσπερμων δικότυλων φυτών και στην οικογένεια των Χειλανθών (Labiatae). Θάμνος πολυετής με πολλούς και μακρούς βλαστούς, φυόμενος σε ξηροθερμικές και βραχώδεις περιοχές. Έχει πάρει το λατινικό όνομά του “σάλβια” από το επίσης λατινικό ρήμα salvare, που σημαίνει: σώζω, θεραπεύω.
2. Φασκόμηλα: Μικρά σφαιρίδια που δημιουργούνται από την προσβολή κάποιου εντόμου, και από τα οποία πήρε τον ονομασία του, ο θάμνος της φασκομηλιάς.