Γράφει ο Δρ. Γιάννης Θ. Πολυράκης
Γεωπόνος – Συγγραφέας
…Χρόνια του αδερφοφάγου εμφύλιου στην Ελλάδα. Στο μικρό βοσκοχώρι της παρυφές των Λευκών Ορέων, επικρατούσε αναβρασμός. Το νεαρό παλικαρόπουλο ο Γιάννης, ήθελε να ενταχθεί στις τάξεις των ανταρτών, αλλά συναντούσε σφοδρή αντίδραση από την εκ μητρός θεία του, την κυρά-Μαριγώ. Εκείνη ήταν σαφής στην άποψή της: «Δεν σε θέλω να χύσεις αίμα αδερφικό…». Και το εννοούσε αυτό. Γνώριζε το είδος του νεοφανούς αυτού πολέμου: Έλληνας, σκότωνε Έλληνα. Δεν εισχωρούσε στα “πώς” και στα “γιατί”, του εμφύλιου αλληλοσπαραγμού. Έμενε στη συνέπεια, στο σκοτωμό. Και δεν ήθελε να γίνει ο Γιάννης, θύτης ή θύμα. Αλλά, ο ανιψιός ήταν αμετάπειστος. `Ετσι, εκείνη, βλέποντας τη σθεναρή αντίδρασή του, του δήλωσε: «Πήγαινε…Αλλά, όταν θα μάθω ότι σκοτώθηκες, θα φορέσω κόκκινο φουστάνι!…» Ο ανιψιός, λύγισε. Την εκτιμούσε τη θεία του. Δεν ήθελε να την στενοχωρήσει, και άλλαξε την απόφασή του, προς μεγάλη ικανοποίηση της κυρά-Μαριγώς…
Το θέμα όμως, δεν έληξε εδώ. Υπήρξε και συνέχεια, καθώς το γεγονός διαδόθηκε στη μικροκοινωνία του χωριού. Μία γυναίκα, αδερφή ανταρτών από την Αγιά Ρουμέλη, γνωστοποίησε το γεγονός στους αντάρτες, με τους οποίους διατηρούσε στενή επαφή. `Ετσι ένα πρωί, μια ομάδα ανταρτών έκανε την εμφάνισή της στο σπίτι της κυρά-Μαριγώς, με την εντολή να “στραπατσάρουν” την ίδια και να κάψουν το σπίτι της. Η ίδια είχε πάει να φέρει νερό με τη στάμνα από τα πηγάδια του χωριού, ο δε πατέρας απουσίαζε στο χειμαδιό. Στην κουζίνα, μπροστά στην αναμμένη παραστιά, ο μικρός Γιώργης διάβαζε κάποιο σχολικό βιβλίο, με κρεμασμένη τη σχολική σάκα της εποχής στην καρέκλα του.
Μπήκαν μέσα οι αντάρτες, και ο επικεφαλής τους, Μανούσακας από τα Ανατολικά χωριά της Επαρχίας Σφακίων, εντυπωσιάστηκε από το σκηνικό που αντίκρισε, και άρχισε τις ερωτήσεις:
– « Έχετε παιδί μου δάσκαλο στο χωριό;»
– «Όχι…δεν έχουμε!»
– «Και ποιος σε διαβάζει;»
– «Η μάνα μου!…»
– «Μπράβο στη μάνα σου, παιδί μου!»
Εκείνη τη στιγμή, φάνηκε και η κυρά-Μαριγώ. Απίθωσε τη γεμάτη στάμνα στον σταμνοστάτη, και το αίμα της “πάγωσε” στη θέα των ανταρτών.
Την πλησίασε ο καπετάν-Μανούσακας φιλικά, τη χαιρέτησε, τη συνεχάρη που μαθαίνει γράμματα στο παιδί της και ζήτησε τσικουδιές για εκείνον και τη συνοδεία του. Κάθισαν λίγη ώρα συζητώντας και αποχώρησαν ήσυχα-ήσυχα, χωρίς να κάνουν καν αναφορά, στο λόγο της επίσκεψής τους…
Δεν έφυγαν όμως από το χωριό. Πήγαν κατ’ ευθείαν στο σπίτι της “καταδότριας” συγχωριανής και ο καπετάν-Μανούσακας την επέπληξε άγρια:
– «Αυτή τη γυναίκα μας έστειλες να “στραπατσάρουμε” και να της κάψουμε το σπίτι; Αυτής της γυναίκας, που μαθαίνει γράμματα στα παιδιά της;»
Έφυγαν από το χωριό, αφήνοντας την κυρά-Μαριγώ…στην ησυχία της…
…Πέρασαν χρόνια…Θα ήταν γύρω στα 1960, όταν ένας λυγερόκορμος κύριος με καφέ κοστούμι και γραβάτα, φάνηκε στην είσοδο της αυλής του σπιτιού.
Η κυρά-Μαριγώ τον καλωσόρισε, τον έβαλε να καθίσει και του ετοίμασε καφέ και τσικουδιά, χωρίς να ξέρει την ταυτότητα του άγνωστου επισκέπτη. Απλά, όποιος και να ήταν, έπρεπε να τύχει της δέουσας περιποίησης, δέκτης της αγνής όσο και πατροπαράδοτης Σφακιανής υποδοχής σε ξένο.
Κάποια στιγμή, ο ξένος ρώτησε:
– «Δεν με θυμάσαι κυρά-Μαριγώ;»
– «Όχι, δεν σας θυμάμαι…» απάντησε εκείνη.
– «Είμαι ο Μανούσακας, ο αντάρτης, που είχα έρθει να σου κάψω το σπίτι και να σε “στραπατσάρω”, αλλά άλλαξα γνώμη όταν είδα ότι είχα να κάνω με μια μάνα που μάθαινε γράμματα στο παιδί της…Ήρθα λοιπόν να μάθω, τι απέγινε εκείνο το αγόρι…Έμαθε γράμματα; Πού βρίσκεται τώρα;»
– «Έμαθε γράμματα κύριε Μανούσακα…Σπουδάζει γιατρός τώρα, στη Θεσσαλονίκη…», απάντησε η κυρά-Μαριγώ, εμφανώς ικανοποιημένη.
Ο Μανούσακας σηκώθηκε, της έσφιξε το χέρι δυνατά και της το φίλησε, βαθιά ικανοποιημένος κι εκείνος, για την όλη έκβαση της παλιάς εκείνης ιστορίας…
Για την ιστορία: Όταν μετά την λήξη του εμφυλίου ήρθε δάσκαλος στο χωριό, έγραψε τον μικρό Γιώργη στην Τρίτη Τάξη του Δημοτικού, μιας και η κυρά-Μαριγώ, του είχε μάθει τα δέοντα των δύο πρώτων τάξεων, με τα σχετικά βιβλία που είχε φροντίσει να προμηθευτεί…
Πέτρινα χρόνια σε πέτρινα τόπο, αλλά με τη διδαχή από πλευράς της μάνας, ότι: «Όπου υπάρχει ένα “θέλω”, ευρίσκεται και ένας “δρόμος”…», αλλά και από πλευράς του αντάρτη ότι: «Ως χαρίεν εστ’ άνθρωπος αν άνθρωπος ή.…»…