Γράφει ο Δρ. Γιάννης Θ. Πολυράκης
Γεωπόνος – Συγγραφέας
Τη δεκαετία του’ 50 (και πολύ ενωρίτερα από το 1941 που πέθανε ο παπά-Πολύρης αλλά και πολύ αργότερα), στο μικρό βοσκοχώρι δεν υπήρχε εφημέριος.
Όπως γράψαμε και σε παλαιότερο σημείωμά μας, στο χωριό ερχόταν ιερέας, μόνο για να κατευοδώσει κάποιο θανόντα, ή σε κάποιο μνημόσυνο. Κατά συνέπεια, ακολουθίες Χριστουγέννων, Πρωτοχρονιάς, Πάσχα κ.α. ήταν άγνωστες στους κατοίκους του χωριού…
…Πλησίαζαν οι άγιες μέρες του Πάσχα… Η κυρά-Μαριγώ βάλθηκε από νωρίς να ασπρίζει το φτωχόσπιτο, ακόμη και τον αυλόγυρο με τις κάτασπρες από ασβέστη τενεκεδένιες γλάστρες με τους βασιλικούς, τις γαρυφαλλιές, τους κατιφέδες. Ήθελε να έχει το σπίτι όψη γιορτινή –μέρες που έρχονταν- και το πέτυχε.
Ετοίμασε τα πατροπαράδοτα Σφακιανά λαμπριάτικα καλιτσούνια με μυζήθρα ιδιοπαραγόμενη, κουλουράκια λαμπριάτικα αλλά και τα μεγάλα τσουρέκια για τα παιδιά, τα επονομαζόμενα “μαντόνες”. Οι μαντόνες ήσαν μεγάλα τσουρέκια σε σχήμα πλεξίδας, και στολισμένες με 1 συνήθως κόκκινο αυγό. Ο μικρός Γιάννης ήταν ιδιαίτερα χαρούμενος, καθώς η μαντόνα του φέτος είχε 2 αυγά! Δεν χόρταινε να την καμαρώνει να ροδοψήνεται στο φούρνο τους στη γωνιά του αύλειου χώρου, και τα ματάκια του έλαμπαν. Εκείνα τα πέτρινα χρόνια, τα παιδιά στο μικρό βοσκοχώρι δεν είχαν τα κλασσικά πασχαλιάτικα παιχνίδια και δώρα, από κείνα που είχαν τα παιδιά στις πόλεις. Δεν ήξεραν και πως υπάρχουν και αρκούνταν στα αυτοσχέδια, ή σε κάποια χρωματιστά μπαλόνια που έφερναν οι γονείς αν τύχαινε και πήγαιναν εκείνες τις μέρες στην πόλη.
Αρνί-κατσίκι, δεν θα σούβλιζαν. Δεν είναι εξάλλου καταγεγραμμένο τέτοιο έθιμο στο “Εθιμικό Δίκαιο” του μικρού χωριού, αλλά και ολόκληρης της Επαρχίας Σφακίων. Ο βοσκός πατέρας, έφερε τον (προορισμένο για τις μέρες εκείνες) “λαμπριάτη”, ένα αρσενικό κατά κανόνα κατσικάκι, καθώς τα θηλυκά τα κράταγε για αναπαραγωγή. Το Μεγάλο Σαββάτο ο “λαμπριάτης” σφάχτηκε, και το χωριό αντηχούσε από τα θρηνώδη βελάσματα των αμνοεριφίων, την ώρα της θυσίας στο έθιμο το πατροπαράδοτο.
Ο μικρός Γιάννης κράταγε –λάφυρο λες- τα μικρά κερατάκια του κατσικιού, να τα εντάξει στο ιδιότυπο …κοπάδι του καθώς ονομάτιζαν τα παιδιά του χωριού τις συλλογές από κέρατα διαφόρων διαστάσεων: Τράγων, κριών, κατσικιών, που σε ώρες ξεγνοιασιάς και παιχνιδιού τα συγκέντρωναν “κοπαδιαστά” και τα έσπρωχναν για να προχωρήσουν, βγάζοντας τις γνωστές ποιμενικές κραυγές-παροτρύνσεις των βοσκών πατεράδων καθώς εκείνοι βοσκούσαν τα κοπάδια τους. Είχε όμως και ένα άλλο “έπαθλο” ο μικρός Γιάννης: Τη “φούσκα” (ουροδόχο κύστη) του κατσικιού, την οποία του παραχώρησαν και φέτος τα μεγαλύτερα αδέρφια. Εκείνος τη φούσκωσε, για να την “σκάσει” τη Λαμπρή (συνήθως τη βραδιά της Ανάστασης), πηδώντας πάνω της από το ύψος μιας καρέκλας ή ενός μικρού βράχου. Ο κρότος της “φούσκας” που έσκαγε τον χαροποιούσε ιδιαίτερα, αλλά στο χωριό αντηχούσαν και οι κρότοι από τις “φούσκες” των άλλων πιτσιρικάδων του χωριού, που έσμιγαν ενίοτε με τις πιστολιές και τουφεκιές των πατεράδων, σαν έφτανε τα μεσάνυχτα η (πατροπαράδοτη) ώρα της Ανάστασης του Κυρίου. `Ετσι γιόρταζαν τη βραδιά της Ανάστασης. Χωρίς παπά και ψαλτάδες, χωρίς ακολουθία αναστάσιμη στις κλειστές εκκλησιές, με σιωπηλά τα σήμαντρα και τις καμπάνες. Με συντροφιά την πίστη και το έθιμο, γιόρταζαν την ήτα “του θανάτου με θάνατο” από τον αναστάντα Χριστό!
Και την επομένη, το μεσημεριανό γιορταστικό τραπέζι ήταν έμφορτο από σφακιανό τσιγαριστό κρέας, καλιτσούνια, κουλουράκια της Λαμπρής, αυγά κόκκινα.
Και ο μικρός ήταν ιδιαίτερα ευτυχής φέτος, σαν το αυγό του …“νίκησε” όλα τα αυγά της οικογένειας! Φούσκωνε από περηφάνια ο μικρός Γιάννης για το…κατόρθωμά του (άσχετα αν ενημερώθηκε πολύ αργότερα ότι, όλοι είχαν στρέψει τα αυγά τους με την πίσω όψη την εύθραυστη να τσουγκρίσει με την μυτερή του αυγού του μικρού, έτσι για να του δώσουν τη χαρά…της νίκης!)…
Μέρα Λαμπρής, μέρα χαράς στο βοσκοχώρι…
…Πέρασαν χρόνια…Φοιτητής δευτεροετής στο Πανεπιστήμιο ο Γιάννης, βίωσε για πρώτη του φορά αναστάσιμη λειτουργία στον Ιερό Ναό της Αγίας Σοφίας, στη Θεσσαλονίκη…. Και ασπρομάλλης σήμερα, βιώνει κάθε χρόνο την Ανάσταση εν μέσω του καταιγιστικού θορύβου των βεγγαλικών και όχι μόνο, που επισκιάζουν την ψαλμωδία του “Χριστός Ανέστη” και του πισωγυρίζουν νου και σκέψη σε κείνα τα πέτρινα χρόνια στο βοσκοχώρι του σαν τέτοιες ώρες, με τους κρότους από τις “φούσκες” και τις μπαλωθιές, ερήμην της ακολουθίας της αναστάσιμης…