Επιμέλεια – Κείμενα: Στρατής Παπαμανουσάκης
ΤΥΡΓΚΟ – ANNE ROBERT JACQUES TURGOT
Γάλλος Βαρώνος ντε Λωλν, εγκυκλοπαιδιστής, μεταφραστής της Αινειάδας, πολιτικός και ατομιστής φιλελεύθερος οικονομολόγος, φυσιοκράτης, πρόδρομος του Ρικάρντο, οικονομικός έφορος στη Λιμόζ. Ανέλαβε τα Υπουργεία Ναυτικών και Οικονομικών, επί Λουδοβίκου ΙΣΤ΄, με θεαματικά δημοσιονομικά αποτελέσματα. Στις βασικές του αρχές περιλαμβάνεται τη θεωρία της φθίνουσας απόδοσης του εδάφους, του θεμελιώδους μισθού και της υποκειμενικής αξίας. Οπαδός του φωτισμένου δεσποτισμού, προσπάθησε να εφαρμόσει ενιαία φορολογία και να ελευθερώσει εμπόριο και βιομηχανία. Τα σχέδια όμως κατάργησης των συντεχνιών και οργάνωσης των Δήμων, υπερέβαιναν την εποχή του, πράγμα που οδήγησε τελικά στην απόλυσή του. Ιδεαλιστής και μεταρρυθμιστής, αναγνω-ρίζεται ως σύγχρονος οικονομολόγος και πρωτοπόρος πολιτικός, πολλές ιδέες του οποίου υιοθέτησε και επέβαλε αργότερα η Γαλλική Επανάσταση.
Έργα: Σχέδιο δύο δοκιμίων περί της παγκοσμίου ιστορίας (1751), Επιστολή περί ανεξιθρησκείας (1754), Επιστολαί περί του εμπορίου των σιτηρών (1770), Περί των χρηματικών δανείων (1770), Σκέψεις περί του σχηματισμού και της διανομής του πλούτου (1776), Περί της διοικήσεως των επαρχιών (1788).
Βιβλιογραφία: [Έκδ. Μ. Eug. Daire, Παρίσι (1844), 2 τόμ.], Douglas Dakin, Turgot and the ancient régime in France, 1939, G. Wenlersse, La physiocratie sous les ministère de Turgot et de Necker 1774-1781, 1950, Edgar Faure, La disgrâce de Turgot, 1961, S.L. Kaplan, Bread, Politics and political economy in the Reign of Louis XV, 1976, Εγκυκλοπαιδεία Πάπυρος – Λαρούς, Βικιπαίδεια.
Εικονογραφία: Προτομή, Δημαρχείο, Παρίσι.
ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΦΡΑΣΕΙΣ: «Laissez faire, laissez passer» (Βασικό σύνθημα του φιλελευθερισμού, J. Turgot «Éloge de Vincent de Gournay» 1759).
ΚΕΙΜΕΝΑ: ΤΥΡΓΚΟ, ΣΚΕΨΕΙΣ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΤΟΥ ΠΛΟΥΤΟΥ
** ** **
Ο Χέρντερ θέτει ως σκοπό της παγκόσμιας ιστορίας την επίτευξη του ιδεώδους του ανθρωπισμού. Αγάπη προς τους ανθρώπους, θεραπεία του καλού, ηθική ελευθερία. Δημιουργία μιας κατάστασης τέτοιας, που οι άνθρωποι να πραγματώνουν στον πιο υψηλό βαθμό τον εαυτό τους. Ο Κάντιος τοποθετεί στη θέση του ανθρωπισμού την ιδέα της ηθικής ελευθερίας. Παρακολουθεί την τελειοποίηση του ανθρώπινου βίου και ορίζει ως τελικό σκοπό την αιώνια ειρήνη. Ο άνθρωπος μεταβαίνει από την κατάσταση της βαρβαρότητας στην κατάσταση του πολιτισμού σε δύο φάσεις. Πέρασμα από τη φυσική κατάσταση στην κοινωνική και από εκεί σε μια παγκόσμια ομοσπονδία εθνών, ώστε να μπορεί να συνδυάσει τη συνύπαρξη της μεγαλύτερης δυνατής ελευθερίας καθενός, με την ελευθερία των άλλων.
Ο Έγελος θεωρεί την ιστορία ως ανάπτυξη του πνεύματος, με τελικό σκοπό την πνευματική αυτοσυνειδησία μέσα στο κράτος. Η ιδέα καθ’ εαυτή, ακολούθως η ιδέα που εξέρχεται και γίνεται φύση, τέλος η ιδέα που επιστρέφει ως αυτοσυνείδηση. Η ιστορία κατευθύνεται προς την ελευθερία της κοινότητας ως συνόλου, σε μια ενότητα στην ποικιλία, σ’ ένα όλο που πραγματώνεται στα μέλη του και όχι χωρισμένο από αυτά. Ο λόγος κυβερνά τον κόσμο και την παγκόσμια ιστορία. Ο ανατολικός, ο ελληνικός, ο γερμανικός κόσμος, πραγματώνουν την φιλοσοφία της ιστορίας, είναι η βαθμιαία πορεία της εξέλιξης της αρχής της ελευθερίας. Περισυλλογή του πνεύματος μέσα στη φύση, συνείδηση της ελευθερίας, ύψωση της ελευθερίας στη συνείδηση και στο καθαρό αίσθημα της ουσίας της πνευματικότητας. Η παγκόσμια ιστορία είναι το μεγάλο δικαστήριο από το οποίο αντλούν τη δικαίωσή τους τα ιστορικά γεγονότα.
Ο Κοντ τονίζει την πρόοδο από την φαντασιώδη διανόηση του πρώτου σταδίου της ανθρωπότητας, του θεολογικού (υπερφυσικές και θείες δυνάμεις), μέχρι την επιστημονική γνώση του τρίτου, του θετικού σταδίου (εμπειρία φυσικών δυνάμεων), μέσω του δευτέρου σταδίου, του μεταφυσικού, των αφηρημένων αρχών, ιδεών και δυνάμεων.
Ο Μαρξ τέλος αντιστρέφει τον Έγελο και καθορίζει τους οικονομικούς όρους της κοινωνίας ως αιτίες των ιστορικών αλλαγών από τη δουλοκτητική μέχρι την κομμουνιστική εποχή. Η ιστορία είναι διαλεκτική πρόοδος με δρώσες τις κοινωνικές τάξεις, προς ένα ηθικά επιθυμητό στόχο, την αταξική κομμουνιστική κοινωνία.