Επιμέλεια: Στρατής Παπαμανουσάκης
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΧΩΡΑΦΑΣ – NIKOLAOS CHORAFAS
(Θήρα 1896 – Αθήνα 1966;)
Διάσημος νομοδιδάσκαλος, με σπουδές στην Αθήνα, Μόναχο, Βερολίνο και Βιέννη, δικηγόρος Αθηνών, συνιδρυτής του περιοδικού Ποινικά Χρονικά, καθηγητής του ποινικού δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Μέλος της επιτροπής αναθεωρήσεως του Ποινικού Κώδικα και εισηγητής του γενικού μέρους, μετέφερε τα πορίσματα της ευρωπαϊκής επιστήμης στην Ελλάδα και συνετέλεσε στην κατάρτιση και εφαρμογή του σύγχρονου ελληνικού ποινικού συστήματος. Η διδασκαλία του προσβλέπει στην εξισορρόπηση της ανάγκης προστασίας εννόμου τάξεως και απαιτήσεως σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Απομακρυνόμενος από προηγούμενες απόψεις και κωδικοποιήσεις, ο Χωραφάς επιδιώκει τη χαλάρωση της υπερβολικής δέσμευσης του δικαστή στην επιβολή των ποινών, χωρίς όμως να οδηγεί σε σύστημα αστυνομικού κράτους. Και κυρίως προβάλλει την ιδέα της γενικής και ειδικής προλήψεως με ενιαίο πλαίσιο ποινών και μέτρων ασφαλείας.
Έργα: Περί της εννοίας του δόλου εν τω ποινικώ δικαίω (1922-1923), Η μέθη εν τω ποινικώ δικαίω (1924-1926), Περί της αμύνης εν τω ποινικώ δικαίω (1931-1935), Δικαστική επιμέτρησις της ποινής (1939), Δεδικασμένον επί της κατ’ ιδέαν συρροής εγκλημάτων (1942), Περί αυτουργών και συναυτουργών κατά τον νέον Ποινικόν Κώδικα (1951), Ελληνικόν Ποινικόν Δίκαιον (1943-1945, 1951-1952), Ποινικόν δίκαιον και δικονομία (1954), Γενικαί αρχαί του Ποινικού Δικαίου κατά τον νέον Ποινικόν Κώδικα (1958).
Βιβλιογραφία: Α.Ν. Σάκκουλας, Τιμητικός τόμος, Μνήμη Ν. Χωραφά, Η. Γάφου, Κ. Γαρδίκα, 1986, Εγκυκλοπαιδεία Πάπυρος – Λαρούς.
ΚΕΙΜΕΝΑ: ΠΟΙΝΙΚΟΣ ΚΩΔΙΞ 1950
** ** **
Το πρόβλημα του ζωντανού δικαίου δεν εμφανίστηκε μόνο στη νεότερη εποχή. Υπάρχει και στο αρχαίο ελληνικό και στο ρωμαϊκό δίκαιο. Τότε η “δικαιοτάτη γνώμη”, οι γενικές ρήτρες, το πραιτορικό δίκαιο μπορούσαν να καλύψουν τις αντιφάσεις θετικού και ζωντανού δικαίου. Το επίσημο ρωμαϊκό δίκαιο ερχόταν συχνά σε αντίθεση με το εκλαϊκευμένο δίκαιο της Δύσης και το λαϊκό δίκαιο της Ανατολής. Η διαμάχη κράτησε πολλούς αιώνες με εκατέρωθεν νίκες και ήττες.
Στη βάση της αντίθεσης θετικού και ζωντανού δικαίου βρίσκεται η διάκριση δικαίου, ηθικής και εθιμοτυπίας. Στο ζωντανό δίκαιο υπάγονται όλοι οι εφαρμοζόμενοι νομικοί κανόνες, κανόνες δικαίου και όχι ηθικής ή εθιμοτυπίας, αυτοί που εφαρμόζονται πραγματικά στη ζωή και συμφωνούν βασικά με την κρατούσα ηθική της κοινωνίας χωρίς ν’ αποδοκιμάζονται έντονα από αυτή (Μιχαηλίδης – Νουάρος, Ζωντανό δίκαιο και φυσικό δίκαιο).
Και για τη νομοθεσία και για την ιστορία του δικαίου και για τη φιλοσοφία του δικαίου, το ζωντανό δίκαιο αποτελεί όχι μόνο χρήσιμο οδηγό αλλά και απαραίτητο κοινωνιολογικό και δεοντολογικό στοιχείο για την αξιολόγηση μιας κοινωνίας και ενός πολιτισμού. Τελικά η ζωή, η εξέλιξη, η πρόοδος βρίσκεται πάνω από τη στασιμότητα, τη συμβατικότητα, την ακινησία. Το δίκαιο δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση σ’ αυτό τον κανόνα.