Επιμέλεια: Στρατής Παπαμανουσάκης
ΧΙΤΛΕΡ – ADOLF HITLER
(Μπραουνάου αμ Ιν, Άνω Αυστρία 1889 – Βερολίνο 1945)
Ο Φύρερ, ηγέτης του γερμανικού Γ΄ Ράιχ, ταπεινής αυστριακής οικογένειας, με κλίση στη ζωγραφική, εθελοντής στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, δεκανέας και τραυματίας, τιμήθηκε με το παράσημο του Σιδηρού Σταυρού. Αναμείχθηκε στο κόμμα των γερμανών εργατών στο Μόναχο και δημιούργησε τον πυρήνα του εθνικοσοσιαλιστικού κινήματος, συνοψίζοντας τις αρχές του σε αντισημιτισμό, αντιφιλελευθερισμό, αντιμαρξισμό και αντιχριστιανισμό. Από το κίνημα της Μπυραρίας του 1923, αναδείχθηκε σε λαϊκό ήρωα, φυλακίστηκε και ακολούθως αυξάνοντας συνεχώς τη δύναμη του κόμματός του, ανέλαβε την Καγκελαρία το 1933. Υποστηριζόμενος από το μεγάλο βιομηχανικό κεφάλαιο και προωθώντας τον επανεξοπλισμό της Γερμανίας, αντιμετώπισε την ανεργία, καταπολέμησε κάθε αντίθετη φωνή, οργάνωσε την εξόντωση των εβραίων και οδηγήθηκε διαδοχικά από τη Ρηνανία στην Αυστρία, στο Μόναχο, στη Τσεχοσλοβακία, επιδιώκοντας την εξασφάλιση ζωτικού χώρου προς ανατολάς με την ουδετερότητα της Ρωσίας. Η γερμανική επιθετικότητα προκάλεσε τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και οδήγησε τον κόσμο στην καταστροφή και τον ίδιο στην αυτοκτονία.
Έργα: Ο αγών μου (1925), Zweites Buch (1935), My Political Testament (1945).
Βιβλιογραφία: [Έκδ. M. Donarns, Hitler, Speeches and proclamations (1990-2007)], William Shirer, Η άνοδος και η πτώση του Γ΄ Ράιχ, 1960, Ραιημόν Καρτιέ, Ιστορία Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, 1964, Werner Maser, Hitler’s lettersand notes, 1973, J. Lukacs, The Hitler of History, 1998, Christopher Ailsby, The Third Reich day by day, 2001, D. Irving, Hitler’s war and war path, 2002, Alan Bullock, Hitler, A study in Tyranny, Εγκυκλοπαιδεία Πάπυρος – Λαρούς, Βικιπαίδεια.
Εικονογραφία: Επίσημο πορτραίτο, Franz Triebsch, 1939.
Κινηματογράφος: Triumph des Willens, Leni Riefenstahl, 1934, Hitler, The last ten days, 1973, (Alec Guinness).
ΚΕΙΜΕΝΑ: ΑΔΟΛΦΟΣ ΧΙΤΛΕΡ, Ο ΑΓΩΝ ΜΟΥ (ΤΟΜ. Β΄, ΚΕΦ. Ι-ΙΙΙ)
** ** **
Στη νεότερη εποχή η δικτατορία ασκείται κατά την προσωπική όρεξη εκείνου, που έχει την υλική δύναμη να εξουσιάζει. Τέτοια καθεστώτα υπήρξαν οι ιταλικές ηγεμονίες της Αναγεννήσεως, του Κρόμβελ στην Αγγλία και του Βοναπάρτη στη Γαλλία. Τα πιο μοντέρνα υποδείγματα είναι ο ναζισμός, ο φασισμός και τα σχετικά πρόσφατα, καθεστώτα της Ισπανίας, της Πορτογαλίας, της Ελλάδας, του τρίτου κόσμου.
Οι δικτάτορες χρησιμοποιούν για την αρπαγή της εξουσίας στρατιωτικά κινήματα και πραξικοπήματα. Συνηθίζουν να δικαιολογούν την επέμβασή τους με το πρόσχημα της εθνικής σωτηρίας και συνήθως αυτοαποκαλούνται δημοκρατικοί. Μέσα στην αυθαιρεσία διαπράττουν κάθε λογής ωμότητα, ευνοούν την συκοφαντία και τους κόλακες και σκορπίζουν παντού τον φόβο. Κλείνουν το κοινοβούλιο και καταργούν τις εκλογές. Μια αποπνικτική προσωπολατρία αποσκοπεί να δημιουργήσουν στο πλήθος, πίστη στην υπερφυσική ιδιότητα του αρχηγού. Ο όρκος των εφήβων της χιτλερικής Γερμανίας ήταν: “Ενώπιον της αιματοχρώμου αυτής σημαίας, που αντιπροσωπεύει τον Φύρερ μας ορκίζομαι ν’ αφιερώσω όλην μου την ενεργητικότητα και όλας μου τας δυνάμεις εις τον σωτήρα της χώρας μου Αδόλφον Χίτλερ. Είμαι πρόθυμος και έτοιμος να προσφέρω την ζωήν μου δι’ αυτόν, έστω μάρτυς ο Θεός”.
Ο Φράνκο ανακηρύχτηκε το 1939 “Ύπατος αρχηγός υπεύθυνος μόνον ενώπιον του Θεού και της Ιστορίας”. Η δικτατορία του Μεταξά ισχυρίστηκε ότι ανέπτυξε τον Γ΄ ελληνικό πολιτισμό. Οι συνταγματάρχες της δικτατορίας του 1967 στην Ελλάδα ανακηρύχθηκαν εθνοσωτήρες.
Στη δικτατορία φιμώνεται η ελευθεροτυπία και αναπτύσσεται η προπαγάνδα. Η παιδεία διαστρέφεται για να εξυπηρετεί το καθεστώς. Ο Γκαίμπελς, γερμανός υπουργός της προπαγάνδας εξυμνούσε την καύση των βιβλίων στις δημόσιες πλατείες: “Οι φλόγες αυτές δεν φωτίζουν μόνον το οριστικόν τέλος μιας παλαιάς εποχής αλλά φωτίζουν επίσης και την νέαν”. Ο χιτλερικός νόμος της 1ης Δεκεμβρίου 1933 καθόριζε: “Η γερμανική νεολαία… θα εκπαιδεύεται σωματικώς, πνευματικώς και ηθικώς εις το πνεύμα του εθνικοσοσιαλισμού… δια της Χιτλερικής Νεολαίας”.
Η δικτατορία καταργεί την δικαιοσύνη. Ο δόκτωρ Φράνκ, Επίτροπος της Δικαιοσύνης και Νομικός Ηγέτης του Ράϊχ, έλεγε στους δικαστές το 1936: “Να λέγετε προς τους εαυτούς σας εις εκάστην απόφασιν που πρόκειται να εκδώσητε: Πώς ο Φύρερ θ’ απεφάσιζεν εις την θέσιν μου;” Μια τέτοια έννοια του δικαίου δεν συγκροτείται παρά μόνο από φυλακές, εκτελέσεις και στρατόπεδα συγκεντρώσεως.
Στη δικτατορία δεν υπολογίζονται φυσικά τα οικονομικά λαϊκά συμφέροντα, αρκεί να εξυπηρετείται η κάστα των ευνοουμένων. Η ευημερία θυσιάζεται στις πολεμικές δαπάνες. Ο Μουσσολίνι έδωσε τον ορισμό: “Ο πόλεμος είναι δια τον άνδρα, ότι η μητρότης δια την γυναίκα”.
Δικτατορία σημαίνει, όχι ευθύνη των ηγετών απέναντι στο λαό, αλλά ευθύνη του λαού απέναντι στους ηγέτας του. Είναι το γνωστό σύνθημα του ιταλικού φασισμού “πιστεύειν, υπακούειν και μάχεσθαι”. Ιδεολογία της δικτατορίας είναι η θέληση του αρχηγού. Αυτός δεν είναι υποχρεωμένος να έχει συνέπεια. Ο Μακιαβέλλι είχε διδάξει “δεν μπορεί ένας συνετός ηγεμόνας να κρατάει το λόγο του, όταν αυτό τον ζημιώνει”. Οπωσδήποτε όμως, “ο Μουσσολίνι έχει πάντοτε δίκαιον”. Το 1967 στην Ελλάδα ο λαός, κατά την έκφραση του αρχηγού της δικτατορίας Παπαδόπουλου, “μπήκε στον γύψο”.
Αυτός ο ολοκληρωτισμός, αποτελεί άρνηση των πολυτιμότερων κατακτήσεων του ανθρώπου και οπισθοδρόμησην προς τις σκοτεινότερες εποχές του δεσποτισμού και της απολυταρχίας.
