Η παγκόσμια αγορά ελαιολάδου κινείται πλέον σε μια περίοδο εξισορρόπησης, έπειτα από τη θεαματική άνοδο κατά περίπου 35% την περίοδο 2024–2025, όταν η παραγωγή έφτασε τα 3,5 εκατ. τόνους, ακολουθώντας τη χαμηλότερη επίδοση της τελευταίας δεκαετίας, δηλαδή τα 2,6 εκατ. τόνους του 2023–2024.

Με βάση τις προβλέψεις του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιολάδου (IOC), του ιταλικού οργανισμού ISMEA και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για την περίοδο 2025–2026 αναμένεται παραγωγή μεταξύ 3 και 3,1 εκατ. τόνων. Πρόκειται για μείωση περίπου 10% σε σχέση με τη φετινή χρονιά, εξέλιξη που αποδίδεται τόσο στις πιέσεις του κλίματος όσο και στη φυσική εναλλαγή της ελαιοκαλλιέργειας.

Σύμφωνα με τη σχετική ανάλυση -όπως μεταδίδει το vima.gr– που υπογράφουν οι Ελένη Παυλάκου, Μαριλένα Σεϊρλή και Ευφροσύνη Μητά από το Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της ελληνικής πρεσβείας στη Ρώμη, η αγορά του ελαιολάδου για το 2025–2026 αναμένεται να σταθεροποιηθεί σε καλύτερα επίπεδα από τον μακροχρόνιο μέσο όρο, χωρίς όμως να αγγίξει τα πρωτοφανή νούμερα της περιόδου 2023–2024.

Οι εκτιμήσεις για τη νέα σοδειά

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση η παραγωγή του 2025–2026 προβλέπεται να διαμορφωθεί γύρω στους 1,98 εκατ. τόνους, περίπου 5% χαμηλότερα από την προηγούμενη καλλιεργητική χρονιά. Η Ισπανία εξακολουθεί να είναι ο πρωταγωνιστής, αν και οι παρατεταμένες ξηρασίες και τα κύματα ζέστης συνεχίζουν να πιέζουν τις αποδόσεις. Οι προβλέψεις για τη φετινή της παραγωγή κυμαίνονται από 1,37 έως 1,55 εκατ. τόνους.

Η Ιταλία φαίνεται να σημειώνει ισχυρή ανάκαμψη, με εκτίμηση για 300–360 χιλ. τόνους, παρουσιάζοντας σημαντική άνοδο περίπου 30%, κυρίως λόγω βελτίωσης στην παραγωγή του Νότου.

Η Ελλάδα αναμένεται να κινηθεί σχεδόν στα ίδια επίπεδα με πέρυσι, δηλαδή μεταξύ 240 και 250 χιλ. τόνων. Στην Τυνησία προβλέπεται παραγωγή 200–460 χιλ. τόνων – πρόκειται για εύρος που αποτυπώνει πιθανή κάμψη μετά την εξαιρετική προηγούμενη χρονιά – ενώ η Τουρκία φαίνεται να επιστρέφει σε χαμηλότερα μεγέθη (240–310 χιλ. τόνοι) σε σχέση με το περυσινό ρεκόρ των 450 χιλ. τόνων. Η Πορτογαλία κινείται σταθερά στον μέσο όρο της, με εκτίμηση για 190–210 χιλ. τόνους.

Τα μεγαλύτερα «αγκάθια» για τον κλάδο παγκοσμίως παραμένουν το ασταθές κλίμα, η ανάγκη για επενδύσεις σε τεχνολογίες ακριβείας και οι γεωπολιτικές–εμπορικές εξελίξεις, όπως οι δασμοί των ΗΠΑ που επηρεάζουν τις ευρωπαϊκές εξαγωγές.

Η πορεία των τιμών

Ύστερα από τις σημαντικές διορθώσεις στις τιμές του 2025 λόγω της αυξημένης προσφοράς, η ανάλυση του ΟΕΥ Ρώμης προβλέπει σταθεροποίηση στα 4,5–5,5 ευρώ/κιλό για το χύμα εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο και 6–8 ευρώ/λίτρο στο λιανεμπόριο. Τα προϊόντα ΠΟΠ/DOP υψηλής ποιότητας αναμένεται να διατηρήσουν τιμές άνω των 10 ευρώ το λίτρο.

Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του IOC (Οκτώβριος 2025), οι τιμές παραγωγού στο έξτρα παρθένο ελαιόλαδο ξεπέρασαν ξανά τα 4 ευρώ/κιλό, αν και παραμένουν μειωμένες κατά 41% σε σύγκριση με πέρυσι.

Ενδεικτικά:

• Στην Ισπανία (Jaén) η τιμή διαμορφώθηκε στα 4,31 €/κιλό, πτώση 41% σε ετήσια βάση.
• Στην Ιταλία (Bari) έφτασε τα 9,43 €/κιλό, με αύξηση 3%.
• Στα Χανιά καταγράφηκε τιμή 4,40 €/κιλό, 34% χαμηλότερη σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.

Η εικόνα συνολικά δείχνει ότι οι μεσογειακές αγορές επιστρέφουν σταδιακά σε πιο «κανονικές» τιμές, μετά από μια διετία ιστορικά υψηλών επιπέδων.

Οι διαρθρωτικές αδυναμίες της ελληνικής αγοράς

Το ελαιόλαδο εξακολουθεί να «περνά» ως κατεξοχήν ιταλικό προϊόν – αποτέλεσμα της έγκαιρης και επιθετικής στρατηγικής της Ιταλίας ήδη από τη δεκαετία του 1990

Παρότι το ελληνικό ελαιόλαδο θεωρείται διεθνώς υψηλής ποιότητας, η χώρα εξακολουθεί να έχει περιορισμένη παρουσία στο τμήμα των επώνυμων προϊόντων. Όπως επισημαίνει ο γενικός διευθυντής της ASOLIVA, Rafael Pico, στις μεγάλες αγορές των ΗΠΑ και της Ευρώπης το ελαιόλαδο εξακολουθεί να «περνά» ως κατεξοχήν ιταλικό προϊόν — αποτέλεσμα της έγκαιρης και επιθετικής στρατηγικής της Ιταλίας ήδη από τη δεκαετία του 1990.

Η Ιταλία, αν και εδώ και χρόνια δεν παράγει αρκετό λάδι για να καλύψει τις δικές της ανάγκες, ανέπτυξε μια τεράστια εξαγωγική βιομηχανία, στηριζόμενη σε εισαγωγές από Ισπανία, Ελλάδα, Τυνησία και Πορτογαλία, που καλύπτουν σχεδόν το σύνολο των απαιτήσεών της (99,4%). Χάρη στη συστηματική τυποποίηση, στο marketing και στην εδραιωμένη φήμη της, κατάφερε να τριπλασιάσει τις πωλήσεις της σε διάστημα τριάντα ετών.

Η Ελλάδα, παρά το ότι βρίσκεται σταθερά μέσα στις μεγαλύτερες ελαιοπαραγωγικές χώρες του κόσμου και συμμετέχει με περίπου 10% στη διεθνή παραγωγή, διαθέτει μόλις 2%–3% μερίδιο στην αγορά των branded προϊόντων. Το 70% περίπου των ελληνικών εξαγωγών κατευθύνεται σε Ιταλία και Ισπανία, με χαμηλότερες τιμές έως και 25% σε σχέση με άλλες αγορές, κυρίως εξαιτίας του πολύ χαμηλού βαθμού τυποποίησης (30% στην Ελλάδα, έναντι 70% στην Ισπανία και σχεδόν 100% στην Ιταλία).

Η πρακτική των χύμα εξαγωγών

Το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού ελαιολάδου εξακολουθεί να φεύγει χύμα προς Ιταλία και Ισπανία, όπου αναμειγνύεται με έλαια άλλων χωρών -συχνά χαμηλότερης ποιότητας- και επανασυσκευάζεται ως επώνυμο ιταλικό ή ισπανικό προϊόν

Το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού ελαιολάδου εξακολουθεί να φεύγει χύμα προς Ιταλία και Ισπανία, όπου αναμειγνύεται με έλαια άλλων χωρών -συχνά χαμηλότερης ποιότητας- και επανασυσκευάζεται ως επώνυμο ιταλικό ή ισπανικό προϊόν. Αυτό οδηγεί σε σημαντική απώλεια υπεραξίας για την Ελλάδα, που εκτιμάται ότι φτάνει τα 1,3 ευρώ ανά κιλό, δηλαδή 250–300 εκατ. ευρώ τον χρόνο.

Χαρακτηριστική είναι η δήλωση της εταιρείας Medit Hellas, που εξάγει χύμα λάδι στην Ιταλία: οι Έλληνες παραγωγοί εξαρτώνται απόλυτα από τους Ιταλούς εμπόρους, τη στιγμή που οι Ιταλοί τυποποιούν 800–900 χιλ. τόνους ετησίως, ενώ η δική τους παραγωγή δεν ξεπερνά τα 250–300 χιλ. τόνους. Μόλις το 30% των λαδιών που φέρουν ετικέτα «Made in Italy» παράγεται αποκλειστικά εντός της χώρας.

Η πάγια αυτή πρακτική ενισχύει την εσφαλμένη πεποίθηση των καταναλωτών ότι τα ιταλικά λάδια είναι ανώτερης ποιότητας σε σχέση με των υπόλοιπων μεσογειακών χωρών.

Ευκαιρίες για αλλαγή

Σύμφωνα με τη μελέτη του ΟΕΥ Ρώμης, οι Έλληνες παραγωγοί μπορούν να αξιοποιήσουν την αυξανόμενη ζήτηση για επώνυμα και πιστοποιημένα προϊόντα ΠΟΠ/ΠΓΕ, επενδύοντας σε branding, τυποποίηση και παρουσία σε διεθνείς εκθέσεις όπως το Olio Capitale και το Tuttofood. Επιπλέον, η συνεργασία με ιταλικά δίκτυα διανομής θα μπορούσε να προσφέρει πρόσβαση σε ώριμες αγορές που ήδη αναγνωρίζουν την υψηλή ποιότητα του ελληνικού προϊόντος — απλώς όχι με ελληνική ταυτότητα.

Η Ισπανία ως παγκόσμιος ρυθμιστής

Με παραγωγή που φτάνει τα 1,415 εκατ. τόνους το 2024/25, η Ισπανία εξακολουθεί να καθορίζει τη διεθνή ισορροπία της αγοράς, παράγοντας σχεδόν το 70% του ευρωπαϊκού και το 45% του παγκόσμιου ελαιολάδου. Αυτή η θέση-κλειδί επιβεβαιώνεται και στις αναθεωρημένες εκτιμήσεις του IOC, που δείχνουν ότι η φετινή παραγωγή της χώρας υπερβαίνει κατά 28% τον μέσο όρο της προηγούμενης πενταετίας.

Στην παγκόσμια κατάταξη ακολουθούν η Τουρκία, η Τυνησία, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Πορτογαλία και χώρες της Ανατολικής Μεσογείου όπως Μαρόκο, Συρία, Αλγερία και Αίγυπτος, οι οποίες συνθέτουν το μεγαλύτερο μέρος της διεθνούς ελαιοκομικής παραγωγής.