Η αντίδραση της αντιπολίτευσης στην ανάθεση της διοίκησης της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών στον Παναγιώτη Κοντολέοντα – μέχρι πριν από λίγο καιρό προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου του G4S (υπηρεσίες ιδιωτικής ασφάλειας) – επικεντρώθηκε στη μη επάρκεια των τυπικών (πανεπιστημιακός τίτλος μη αναγνωρισμένος) προσόντων του. Αν αυτό είναι το «ψεγάδι» στο οποίο περιορίζεται η κριτική της αντιπολίτευσης, τότε καταλήγει κανείς στο βάσιμο συμπέρασμα ότι τις πολιτικές δυνάμεις που αντέδρασαν σ’ αυτήν την επιλογή δεν τις ενοχλεί τίποτε άλλο και ότι δεν έχουν κάτι να πουν για τα ουσιαστικά προσόντα του Παναγιώτη Κοντολέοντα τα οποία είναι πολλά και άκρως ενδιαφέροντα…
Για να κατανοήσουμε τα προσόντα και για να αποκτήσουμε μια ιδέα περί των ουσιαστικών δεξιοτήτων του νέου διοικητή της ΕΥΠ θα πρέπει να έχουμε μια ιδέα του χώρου στον οποίο πέτυχε επαγγελματικά. Τον χώρο της παροχής υπηρεσιών ασφαλείας/αστυνόμευσης. Πρόκειται για έναν κλάδο ο οποίος αναπτύσσεται ραγδαία από την εποχή της νεοφιλελεύθερης επέλασης αναλαμβάνοντας ολοένα και περισσότερες δραστηριότητες τις οποίες το κράτος εκχωρεί στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Ανάμεσα σ’ αυτές τις δραστηριότητες είναι η διαχείριση σωφρονιστικών καταστημάτων (ιδιωτικές φυλακές) καθώς και η φύλαξη – διαχείριση προσφυγικών καταυλισμών.
Σε αυτόν τον τομέα δραστηριότητας (διαχείριση ζητημάτων ασφαλείας που σχετίζονται με το προσφυγικό ζήτημα) των ιδιωτικών εταιρειών ασφαλείας αξίζει να ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά.
Ο… ασφαλίτης κολοσσός
Κατ’ αρχάς η εταιρεία G4S είναι παγκόσμιος κολοσσός, ηγέτιδα δύναμη στον χώρο με τζίρους δισεκατομμυρίων και δραστηριότητες σε περισσότερες από 100 χώρες. Ο Π. Κοντολέων υπήρξε, ως επικεφαλής του ελληνικού παραρτήματος αυτού το κολοσσού, δικτυωμένος με ένα παγκόσμιο σύστημα με ισχυρότατες επαφές σε κυβερνήσεις και πολυεθνικούς οργανισμούς οι οποίοι μεταφέρουν αρμοδιότητες διαχείρισης του προσφυγικού ζητήματος στην ιδιωτική πρωτοβουλία προσφέροντας τα ανάλογα συμβόλαια. Η γεωγραφική θέση της Ελλάδας ως χώρας υποδοχής μεγάλου όγκου μεταναστών – προσφύγων είναι προφανές ότι ενίσχυσε τη θέση του ελληνικού τμήματος της G4S.
Για να κατανοήσουμε, ωστόσο, το μέγεθος της εν λόγω μπίζνας αξίζει τον κόπο να καταφύγουμε στους αριθμούς:
• Σύμφωνα με παλαιότερη (2009) έρευνα – εκτίμηση του ΟΗΕ, μέχρι το 2025 περισσότεροι από 25 εκατομμύρια άνθρωποι θα μετακινηθούν για διάφορους λόγους (πόλεμοι, πείνα, ανέχεια, κλιματική αλλαγή) προς την Ευρώπη
• Σύμφωνα με την υπηρεσία του ΟΗΕ για του πρόσφυγες μέχρι και το 2018 σχεδόν 70,8 εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο έχουν εκτοπιστεί με τη βία. Συγκριτικά, αυτό σημαίνει ότι ο αριθμός των ξεριζωμένων είναι διπλάσιος σε σχέση με 20 χρόνια πριν,
• Οι χώρες υψηλού εισοδήματος κατά μέσον όρο φιλοξενούν 2,7 πρόσφυγες ανά 1.000 κατοίκους. Οι χώρες μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος φιλοξενούν κατά μέσον όρο 5,8 πρόσφυγες. Οι πιο φτωχές χώρες φιλοξενούν το ένα τρίτο του συνόλου των προσφύγων παγκοσμίως.
• Σχεδόν 4 στους 5 πρόσφυγες βρίσκονται σε καταστάσεις εκτοπισμού που διαρκούν τουλάχιστον πέντε χρόνια. Ένας στους 5 βρίσκεται σε καταστάσεις εκτοπισμού που διαρκούν 20 χρόνια ή και περισσότερο.
«Υγειονομική ζώνη»
Από το καλοκαίρι του 2015 η Ελλάδα έχει μετατραπεί σε «υγειονομική ζώνη» προορισμένη να λειτουργήσει ως ανάχωμα ανάσχεσης των προσφυγικών ροών προς την Ε.Ε. Οι λόγοι για την ανάληψη αυτού του ρόλου έχουν να κάνουν με τη γεωγραφία, την πολιτική πίεση που είναι σε θέση να ασκήσει η Τουρκία και την αδυναμία των ελληνικών κυβερνήσεων να αντιταχθούν στις ευρωπαϊκές πιέσεις.
Έτσι, η Ελλάδα δέχεται πρόσφυγες ανάλογα με τις διαθέσεις της Τουρκίας, η οποία είναι σε θέση να ελέγξει τις ροές. Οι εισερχόμενοι, πρόσφυγες και μετανάστες, εγκλωβίζονται στην Ελλάδα καθώς τα ελληνικά σύνορα είναι «σφραγισμένα» και ελέγχονται στο πλαίσιο ευρωπαϊκής συμφωνίας η οποία υποτίθεται ότι προνοεί για την επιστροφή όσων δεν τηρούν τις προϋποθέσεις εξασφάλισης ασύλου στη χώρα από όπου πέρασαν στο ελληνικό ευρωπαϊκό έδαφος. Ωστόσο, αυτή η συμφωνία επαναπροώθησης δεν τηρείται από την Τουρκία.
Το αποτέλεσμα είναι προφανές; Σχεδόν 138.000 πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο στην Ελλάδα. Σύμφωνα με έρευνα αρμόδιων υπηρεσιών του ΟΗΕ στην Ελλάδα ζουν:
• 48.026 άτομα που έχουν αναγνωριστεί ως πρόσφυγες,
• 13.434 άτομα με στάτους εφάμιλλο των προσφύγων,
• 76.099 άτομα που έχουν αιτηθεί άσυλο,
• 198 άτομα χωρίς υπηκοότητα υπό την προστασία της Ύπατης Αρμοστείας.
Η κατάσταση μάλιστα αναμένεται να επιδεινωθεί καθώς το κλίμα στη Συρία επιβαρύνεται και στην Τουρκία ήδη «φιλοξενούνται» περισσότερα από 3 εκατομμύρια άνθρωποι που στην πλειονότητά τους επιδιώκουν να περάσουν στην Ευρώπη…
Δυσοίωνες προβλέψεις
Σύμφωνα με τον γερμανικό Τύπο, «Στα ελληνικά νησιά φθάνουν και πάλι τόσοι πρόσφυγες όσοι το 2016». Η Frankfurter Allgemeine Zeitung σε άρθρο της με τίτλο «Νέα Προσφυγική κρίση με προαναγγελία» σημειώνει: «Είναι πιθανότατα θέμα χρόνου έως ότου μεταφερθούν και πάλι πρόσφυγες στην ηπειρωτική χώρα για να αποσυμφορηθούν τα νησιά. Η τάση είναι σαφής: ενώ τον Ιανουάριο πέρασαν στα ελληνικά νησιά 2.000 πρόσφυγες και μετανάστες, τον Ιούλιο ξεπέρασαν τις 5.600. Παρά την ύπαρξη της προσφυγικής συμφωνίας Ε.Ε.-Τουρκίας μια πτυχή της δεν λειτούργησε ποτέ».
Σύμφωνα με την ελβετική εφημερίδα Neue Zürcher Zeitung «Τον Ιούλιο και τον Αύγουστο έφθασαν στην Ελλάδα από την Τουρκία 12.000 αιτούντες άσυλο». Η εφημερίδα παρατηρεί επίσης ότι: «Όλοι όμως γνωρίζουμε τις επιπτώσεις. Η άνοδος του αριθμού των προσφύγων σχετίζεται εν μέρει με τις πιέσεις που δέχονται οι περίπου 4 εκατ. πρόσφυγες από τη Συρία στην Τουρκία. Λόγω της εντεινόμενης δυσαρέσκειας του τουρκικού πληθυσμού η Άγκυρα υιοθετεί σκληρότερη στάση έναντι, κυρίως, των Σύρων προσφύγων. Οι περισσότεροι πρόσφυγες που περνούν στην Ελλάδα, ωστόσο, είναι Αφγανοί. Στη χώρα μας εκτιμάται ότι η άνοδος του αριθμού των προσφύγων έχει πολιτικό υπόβαθρο. Λέγεται μάλιστα ότι στη διένεξη με την Κύπρο με αφορμή τα κυριαρχικά δικαιώματα στην ανατολική Μεσόγειο, η Άγκυρα εντείνει συνεχώς την πίεση, γεγονός που αντανακλά και στην Ελλάδα καθώς και το ζήτημα των κυριαρχικών δικαιωμάτων στο Αιγαίο. Και είναι αλήθεια εντυπωσιακό ότι αυτές οι προσφυγικές ροές περνούν απαρατήρητες από την τουρκική ακτοφυλακή. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η προσφυγική συμφωνία αποτελεί μέσο πίεσης της Άγκυρας προς την Ε.Ε.».
Το πρόβλημα και η μπίζνα
Οι αριθμοί και οι τάσεις που υποκρύπτουν μπορούν να περιγράψουν τόσο το μέγεθος του προβλήματος, όσο και το μέγεθος του κύκλου εργασιών που αυτό συνεπάγεται. Πώς αντιμετωπίζουν οι ελληνικές κυβερνήσεις την κατάσταση; Ακολουθούν θέλοντας ή μη τη διεθνή τάση, η οποία κινείται στη «λογική» της μετατροπής της συμφοράς σε ευκαιρία για κέρδος. Πρόκειται για τη «λογική» του καπιταλισμού ο οποίος μπορεί να βρει τρόπους να τραφεί από ακόμα και από τις σάρκες του.
Γύρω, λοιπόν, από το προσφυγικό – μεταναστευτικό πρόβλημα έχει στηθεί μια τεράστια μπίζνα δισεκατομμυρίων. Ιδιωτικές εταιρείες όπως η G4S του Π. Κοντολέοντα αναλαμβάνουν λεόντεια συμβόλαια για την παροχή υπηρεσιών διαχείρισης αυτής της ροής ανθρώπινης δυστυχίας, την οποία κανένα εμπόδιο και κανένα σύνορο δεν είναι δυνατόν να σταματήσει αν δεν τερματιστούν οι συνθήκες εκείνες που αναγκάζουν τους ανθρώπους να αφήσουν τους τόπους τους.
Ετσι, λοιπόν, εκατοντάδες εκατομμύρια από κρατικούς προϋπολογισμούς ή κοινοτικά κονδύλια εγγράφονται στους κύκλους εργασιών εταιρειών που φροντίζουν για τη διαμονή, την σίτιση, την… ασφάλεια των ανθρώπων που αγωνίζονται να φτάσουν στην ευρωπαϊκή γη της επαγγελίας.
Στην Ελλάδα έχουν ληφθεί από το 2012 οι σχετικές αποφάσεις που επιτρέπουν σε ιδιωτικές εταιρείες ασφάλειας να παρέχουν υπηρεσίες φύλαξης σε κέντρα κράτησης μετανάστευσης. Από τον Σεπτέμβριο του 2013, το ελληνικό Υπουργείο Δημόσιας Τάξης είχε ανοίξει τις διαδικασίες για προσφορές, από εταιρείες ιδιωτικής ασφάλειας, για τη διαχείριση ορισμένων κέντρων κράτησης της χώρας. Σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής, κατατέθηκαν οι δημόσιες προσφορές για την παροχή ασφάλειας σε τρία κέντρα κράτησης έναντι ποσού 14 εκατομμυρίων ευρώ…
Οι μπίζνες των εταιρειών παροχής υπηρεσιών ασφαλείας, ενταγμένες μάλιστα στο πλέγμα των κοινοτικών-κρατικών χρηματοδοτήσεων, συνεχίζονται απρόσκοπτα όσο μεγαλώνουν οι προσφυγικές ροές χωρίς να επηρεάζονται προφανώς από την εναλλαγή κυβερνήσεων. Το 2016 ας πούμε, για παράδειγμα, η G4S είχε μια χαρά δουλειές στη Λέσβο. Αυτός ίσως και να είναι ένας από τους λόγους που σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ, ως αντιπολίτευση, ενοχλείται από την τοποθέτηση του Παν. Κοντολέοντα στην ΕΥΠ, επειδή μόνο και μόνο δεν έχει πτυχίο αναγνωρισμένο από το ελληνικό κράτος…
Πώς, τώρα, επιτελούν το έργο τους οι εν λόγω εταιρείες, συμπεριλαμβανομένης και της G4S;
Μιλώντας για τη στενή ελληνική περιφέρεια του κύκλου εργασιών της G4S, αξίζει να συγκρατήσουμε την αντίδραση του δικηγορικού συλλόγου Μυτιλήνης ο οποίος στράφηκε κατά της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης Ασύλου. Η εν λόγω υπηρεσία (στην ουσία πρόκειται για μηχανισμό που φροντίζει για την «αποθήκευση» των προσφύγων σε ελληνικό έδαφος) είχε αναθέσει το έργο ασφάλειας στην G4S. Στις 9 Ιουνίου του 2016, η Ένωση Δικηγόρων της Μυτιλήνης (Λέσβος) μήνυσε την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο για την παρεμπόδιση της πρόσβασης των μελών της σε διαδικασίες ασύλου. Οι δικηγόροι υποστήριξαν ότι φύλακες της G4S απαγόρευαν την πρόσβαση των δικηγόρων σε συγκεκριμένες περιοχές των κέντρων κράτησης έτσι ώστε να εμποδίζεται η επόπτευση των διαδικασιών.
Δεσμοφύλακες ιδιώτες
Το παραπάνω περιστατικό, ωστόσο, αποτελεί πταίσμα σε σχέση με τις πρακτικές της G4S παγκοσμίως όπως αποδεικνύεται από καταδικαστικές αποφάσεις αλλά και ανοιχτές υποθέσεις οι οποίες βρίσκονται υπό διερεύνηση παγκοσμίως. Σε τέτοιες «σκοτεινές» υποθέσεις περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων και καταγγελίες για καταναγκαστική εργασία μεταναστών – κρατουμένων σε φυλακές… φυλασσόμενες από ιδιωτικές εταιρείες.
Στον παγκόσμιο κύκλο εργασιών της G4S περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, και:
• η ηλεκτρονική σήμανση και παρακολούθηση των κρατουμένων στο σπίτι ή στην κοινότητα (βραχιολάκια),
• υπηρεσίες υποστήριξης για τις αστυνομικές δυνάμεις,
• διαχείριση κέντρων κράτησης ανηλίκων και ενηλίκων σε ό,τι αφορά τις εγκαταστάσεις και τους ανθρώπους που κρατούνται σε αυτά,
• διαχείριση των κέντρων που χρησιμοποιούνται για την κράτηση αυτών που αιτούνται άσυλο,
• μεταφορά κρατουμένων και αιτούντων ασύλου από και προς τα δικαστήρια, τα αστυνομικά τμήματα και τα κέντρα κράτησης.
Αξιοσημείωτη είναι η δραστηριότητα της G4S σε κάποια «σκοτεινά» σημεία του πλανήτη, όπως για παράδειγμα στο Ισραήλ.
Σύμφωνα με αναφορές και δημοσιεύματα, η G4S είναι συνεργάτης των ισραηλινών αρχών ασφαλείας παρέχοντας εξοπλισμό και υπηρεσίες στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη και βοήθεια για τη συντήρηση του συστήματος φυλακών στο Ισραήλ. Οι Παλαιστίνιοι πολιτικοί κρατούμενοι αντιμετωπίζουν συστηματικά βασανιστήρια και κακοποιήσεις κατά τη σύλληψη και κράτηση στα χέρια του ισραηλινού στρατού…
Έχουμε την εντύπωση ότι, με δεδομένη την εκτίμηση για αύξηση των προσφυγικών ροών προς την Ευρώπη και την Ελλάδα καθώς και τη δεδομένη αντίληψη της κυβέρνησης περί των περιβόητων φυλακών «τύπου Γ» όπως επίσης και τη γενικότερη κοσμοθεωρία του Κυριάκου Μητσοτάκη για τον θαυμαστό κόσμο της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στο πλαίσιο μιας ασύδοτης αγοράς, δύσκολα θα μπορούσε κάποιος να είναι πιο κατάλληλος για τη θέση του διοικητή της ΕΥΠ.
Εφημερίδα «Το Ποντίκι»