«Το “κίνημα των MOOCs” –των Massive Open Online Courses, Μαζικών Ανοικτών Διαδικτυακών Μαθημάτων, όπως είναι η ελληνική μετάφραση– είναι η πιο ανατρεπτική μεταρρύθμιση στην ιστορία του πανεπιστημιακού θεσμού, σύμφωνα με κάποιους», λέει ο Στέφανος Τραχανάς. Τα λόγια του ανθρώπου που είναι η ψυχή του επιτυχημένου πλέον –με βάση τη μεγάλη απήχησή του στο κοινό– πειράματος του Κέντρου Ανοικτών Διαδικτυακών Μαθημάτων (Mathesis) των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Ερευνας καταδεικνύουν την τεράστια αξία των στοιχείων της ερευνητικής ομάδας του Χάρβαρντ και του ΜΙΤ για τη γεωγραφική ανάπτυξη των MOOCs: Η Ελλάδα είναι πρώτη στον αριθμό διαδικτυακών φοιτητών στα MOOCs του Χάρβαρντ, τηρουμένων των πληθυσμιακών αναλογιών, δηλαδή με κριτήριο τον αριθμό εγγραφέντων φοιτητών ανά εκατομμύριο κατοίκων της χώρας προέλευσης. Και όχι μόνον αυτό.
«Η χώρα με το υψηλότερο στον κόσμο ποσοστό επιτυχούς ολοκλήρωσης μαθημάτων είναι η Ελλάδα, με 13,6% από τους εγγραφομένους στα μαθήματα να τα ολοκληρώνουν και να παίρνουν βεβαίωση επιτυχούς παρακολούθησης», αναφέρει η έκθεση Evaluating Geographic Data in MOOCs (των S.O. Nesterko et al.), δηλαδή υπερτριπλάσιο ποσοστό από τον μέσο όρο, που είναι μόλις 4,3%!
Ειδικότερα, από τα στοιχεία μελέτης του 2016 προκύπτει ότι η αναλογία εγγραφέντων φοιτητών ανά εκατομμύριο κατοίκων στα MOOCs του Χάρβαρντ για την Ελλάδα είναι 3.875 και φέρνει την Ελλάδα στην πρώτη θέση, μπροστά από τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου η αντίστοιχη αναλογία είναι 3.868. Η χώρα μας είναι πολύ μπροστά μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, αφού στη δεύτερη θέση βρίσκεται η Ισπανία με αναλογία 1.414 φοιτητές ανά εκατομμύριο κατοίκων.
Το επίτευγμα της Ελλάδας ενισχύεται εάν αναλογισθούμε ότι οι αντίστοιχες αναλογίες για την Ινδία είναι 240 φοιτητές και για την Κίνα μόλις 87 φοιτητές ανά εκατομμύριο κατοίκων. Σε απόλυτους αριθμούς τα MOOCs του Χάρβαρντ παρακολούθησαν τα προηγούμενα εξάμηνα περίπου 4.580 Ελληνες, με τις πρώτες θέσεις να καταλαμβάνουν οι Ηνωμένες Πολιτείες (240.000 φοιτητές), η Ινδία (54.000 φοιτητές) και ο Καναδάς (22.000). Στην Ευρώπη, πρώτη είναι η Ισπανία με 10.600 φοιτητές και ακολουθεί η Βρετανία με 8.000 φοιτητές.
Η διάδοση των MOOCs του Χάρβαρντ επιβεβαιώνει τη δυναμική τους, καθώς μεγάλος αριθμός φοιτητών έχει εγγραφεί σε αυτά από τη Νιγηρία, τις Φιλιππίνες και το Πακιστάν, χώρες που προσφέρουν περιορισμένη πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Συνολικά, στα MOOCs του Χάρβαρντ έως τις αρχές του περασμένου Ιουλίου εγγεγραμμένοι ήταν 3.582.360 φοιτητές από 193 χώρες.
Επίτευγμα αριστείας
Ο αριθμός φοιτητών και χωρών ενισχύει ακόμη περισσότερο το επίτευγμα αριστείας για την Ελλάδα στο εξωτερικό. Η χώρα μας είναι πρώτη στο ποσοστό εκείνων που ολοκληρώνουν επιτυχώς τα μαθήματα. Το ποσοστό «μας» είναι 13,6% έναντι 4,3% που είναι ο παγκόσμιος μέσος όρος. Την Ελλάδα ακολουθούν στην πρώτη τριάδα η Ισπανία με μέσο όρο αποφοίτησης 12,72% και η Γερμανία με 12,68%. Υψηλά ποσοστά αποφοίτησης έχουν επίσης οι φοιτητές στα MOOCs του Χάρβαρντ από τη Σλοβακία, την Τσεχία, την Αργεντινή, την Κολομβία, το Ουζμπεκιστάν.
«Οι φοιτητές που επιμένουν ώς το τέλος –περνάνε δηλαδή όλες τις εξεταστικές δοκιμασίες και παίρνουν βεβαίωση επιτυχούς παρακολούθησης– είναι μόλις το 4,3% κατά μέσο όρο. Ενα ποσοστό που ανεβαίνει στο 8-10% σε μαθήματα Πληροφορικής ή Γενικής Παιδείας, αλλά πέφτει μέχρι και στο 2% σε “σκληρές επιστήμες”, όπως οι Φυσικές Επιστήμες και τα Μαθηματικά», παρατηρεί ο κ. Τραχανάς, πρόεδρος της εκδοτικής επιτροπής των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης, διευθυντής του Mathesis και διδάσκων στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης.
«Χάρις στο γρήγορο Διαδίκτυο, η εκπαίδευση “εντός των πανεπιστημιακών τειχών” –η φυσική συνέχεια του “μοναστηριακού προτύπου” των μεσαιωνικών χρόνων– καλείται πλέον να παραχωρήσει τη θέση της σε ένα νέο πρότυπο όπου σημαντικό μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας θα συμβαίνει έξω από το “μοναστήρι”», λέει ο κ. Τραχανάς και, ενισχύοντας τον τόνο του ενθουσιασμού, συμπληρώνει: «Οι δύο πρωτιές της Ελλάδας στα MOOCs του Χάρβαρντ αποτελούν ένα ακόμη δείγμα μιας άλλης Ελλάδας που επιμένει να διεκδικεί τη θέση της στον κόσμο με αυτοπεποίθηση και σοβαρή δουλειά. Δεν βλάπτει να αισιοδοξήσουμε λίγο. Ισως αυτή η χώρα να είναι τελικά καλύτερη από ό,τι νομίζουμε».