Στην πρώτη του συνέντευξη μετά την παραίτησή του ο πρώην Υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας λέει ότι το Eurogroup είναι απολύτως ελεγχόμενο από τη Γερμανία, την είχαν στήσει στην Ελλάδα και το δημοψήφισμα της περασμένης εβδομάδας πήγε χαμένη.
Η Ελλάδα έφτασε σε μία συμφωνία με τους δανειστές. Τα στοιχεία αυτής της Συμφωνίας έχουν δημοσιοποιηθεί αλλά είναι κατανοητό σε όλους ότι έχει περισσότερο στοιχεία τιμωρίας εις βάρος της Ελλάδας και της ελληνικής κυβέρνησης.
Σε συνέντευξη που έδωσε ο Γιάνης Βαρουφάκης στον New Statesman λίγες ώρες πριν την υπογραφή της Συμφωνίας περιγράφει την πραγματικότητα της ευρωζώνης η οποία ελέγχεται από τους Γερμανούς ενώ δηλώνει χαρούμενος που δεν αναγκάστηκε να υπερψηφίσει μία Συμφωνία που δεν πιστεύει.
Τον ρώτησαν, αν πιστεύει ότι η συμφωνία είναι καλή για τη χώρα του.
«Θα είναι χειρότερη», είπε. «Εύχομαι και ελπίζω η ελληνική κυβέρνηση να επιμείνει στο θέμα της αναδιάρθρωσης του χρέους, αλλά δε βλέπω τον Γερμανό Υπουργό Οικονομικών να υποχωρεί. Θα είναι ένα θαύμα αν υποχωρήσει».
Ο κ. Βαρουφάκης έχει δεχτεί έντονη κριτική επειδή δεν υπέγραψε μία συμφωνία νωρίτερα, αλλά είπε ότι η συμφωνία που είχε προσφερθεί στην Ελλάδα δεν είχε γίνει με καλή πίστη. Αποκάλεσε τις προτάσεις των δανειστών – αυτές που είχαν γίνει την Παρασκευή και που τώρα που η Συμφωνία έχει υπογραφεί μοιάζουν εξαιρετικά καλές – «ουσιαστικά αδύνατο να εφαρμοστούν, απόλυτα μη βιώσιμες και τοξικές… ήταν το είδος των προτάσεων που παρουσιάζεις σε κάποιον που δε θέλεις να φτάσεις σε Συμφωνία»
Ο Γ. Βαρουφάκης είπε: «Η χώρα πρέπει να σταματήσει να προσποιείται ότι πρέπει να παίρνουμε νέα δάνεια προσποιούμενοι ότι αυτό λύνει το πρόβλημα. Όταν θα έχουμε κάνει το χρέος ακόμα λιγότερο βιώσιμο με ασφυκτικούς όρους λιτότητας που θα συρρικνώσουν την οικονομία, και θα επιβαρύνουν ακόμα παραπάνω αυτούς που δεν έχουν, θα δημιουργούμε ανθρωπιστική κρίση»
Σύμφωνα με τον κ. Βαρουφάκη, η τρόικα ποτέ δεν διαπραγματεύτηκε τους πέντε μήνες της θητείας του. Είπε ότι η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα εκλέχθηκε για να επαναδιαπραγματευθεί το πρόγραμμα λιτότητας το οποίο είναι κοινή πεποίθηση ότι απέτυχε. Τα τελευταία χρόνια οδήγησε 1 στους 4 έλληνες στην ανεργία και δημιούργησε τη χειρότερη ύφεση στον ανεπτυγμένο κόσμο από το 1930.
Μία σύντομης διάρκειας συμφωνία, είπε ο κ. Βαρουφάκης, θα μπορούσε να είχε υπογραφεί όταν ο ΣΥΡΙΖΑ ήρθε στην εξουσία στο τέλος του Ιανουαρίου. «Τρεις ή τεσσερις μεταρρυθμίσεις» θα μπορούσαν να είχαν συμφωνηθεί, με αντάλλαγμα ενέσεις ρευστότητας.
Όμως η άλλη πλευρά επέμεινε σε μία «συνολική συμφωνία», που σήμαινε ότι ήθελαν να μιλήσουν για τα πάντα. Η ερμηνεία του πρώην υπουργού είναι ότι όταν θες να μιλήσεις για τα πάντα δε θέλεις να μιλήσεις για τίποτα. Μία συνολική συμφωνία ήταν αδύνατη. «Δεν υπήρχε καμία καινούργια πρόταση σε κανένα ζήτημα από την πλευρά των δανειστών».
Ο Βαρουφάκης είπε ότι ο Σόιμπλε, ο υπουργός οικονομικών της Γερμανίας που ήταν και ο αρχιτέκτονας των συμφωνία που υπογράφηκαν το 2010 και το 2012 ήταν σταθερός στις θέσεις του καθ’ όλη την πορεία των διαπραγματεύσεων. «Η θέση του ήταν, δε συζητώ το πρόγραμμα που έγινε αποδεκτό από την προηγούμενη κυβέρνηση και δε μπορούμε να επιτρέψουμε μία εκλογική διαδικασία να αλλάξει το οτιδήποτε»
«Οπότε σε αυτό το σημείο είπα, «τότε ίσως να μην πρέπει να κάνουμε εκλογές σε υπερχρεωμένες χώρες», και δεν έλαβα καμία απάντηση. Η μόνη ερμηνεία που μπορώ να δώσω είναι ότι «ναι, αυτό θα ήταν μία καλή ιδέα, αλλά θα είναι δύσκολο. Οπότε, η υπογράφεις αυτά που σου προτείνουμε ή φεύγεις εκτός».
Είναι γνωστό ότι ο κ. Βαρουφάκης δε συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις μετά από ένα σημείο.
Έως σήμερα δεν ήταν απόλυτα ξεκάθαρο γιατί. Τον Απρίλη, είπε κάπως αόριστα ότι αυτό συνέβη γιατί «προσπαθώ να μιλήσω για την οικονομία στο Eurogroup» – το κλαμπ συνάντησης των 19 υπουργών οικονομικών που συμμετέχουν στο Ευρώ – “ενώ εκεί δε μιλάμε για τέτοια ζητήματα».
Ο δημοσιογράφος των ρώτησε, τι συνέβη όταν μίλησε για την οικονομία:
«Δεν είναι ότι δεν πήγε καλά – υπήρχε απόλυτη άρνηση για οποιαδήποτε συζήτηση στη βάση λογικών οικονομικών επιχειρημάτων. Απόλυτο κενό. Προωθούσαμε τα επιχειρήματά μας που ήταν απολύτως λογικά και τεκμηριωμένα, και ερχόμασταν αντιμέτωποι με κλειστά παντζούρια.
Ήταν σα να μην είχαμε μιλήσει ποτέ. Αυτό που λέγαμε ήταν ανεξάρτητο από αυτό που λέγανε αυτοί. Αν τραγουδούσα τον Σουηδικό εθνικό ύμνο θα λάμβανα την ίδια αντίδραση».
«Μας κοιτούσαν στα μάτια και έλεγαν, έχετε δίκιο σε αυτό που λέτε, αλλά θα σας τσακίσουμε»
Ο Βαρουφάκης στη συνέντευξη που έδωσε αρνήθηκε να κατονομάσει ποιοι φέρθηκαν με αυτό τον τρόπο, αλλά είπε ότι οι κυβερνήσεις που θα περίμενε κάποιος να είναι πιο φιλικά προσκείμενες προς την Ελλάδα ήταν οι πιο ενεργοί εχθροί.
Είπε ότι ο μεγαλύτερος εφιάλτης χωρών με μεγάλο χρέος – κυβερνήσεις όπως η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Ιταλία και η Ιρλανδία – ήταν μία πιθανή επιτυχία της Ελλάδας. «Αν πετυχαίναμε στη διαπραγμάτευση μίας καλύτερης συμφωνίας, θα τους έλιωνε πολιτικά: θα έπρεπε μετά να λογοδοτήσουν στους λαούς τους γιατί δεν διαπραγματεύτηκαν όπως οι Έλληνες»
Ο κ. Βαρουφάκης είπε για τον παραλογισμό των δανειστών.
«Μας ζητούσαν όλα τα στοιχεία για την πορεία της οικονομίας ή τις κρατικές επιχειρήσεις. Οπότε, ξοδέψαμε πολύ χρόνο για να τους προσφέρουμε αυτά που ζητούσαν και για να απαντάμε ερωτηματολόγια και για ατελείωτες συναντήσεις»
«Αλλά αυτό ήταν το πρώτο στάδιο. Στο δεύτερο στάδιο μας ρωτούσαν τι σκοπεύουμε να κάνουμε με το ΦΠΑ. Μετά, θα απέρριπταν την πρότασή μας αλλά δε θα πρότειναν κάτι άλλο. Και μετά, πριν συμφωνήσουμε στον ΦΠΑ, θα μεταπηδούσαν σε κάποιο άλλο θέμα, όπως οι ιδιωτικοποιήσεις. Μας ρωτούσαν τι σκοπεύουμε να κάνουμε με τις ιδιωτικοποιήσεις. Προτείναμε κάτι και το απορρίπτανε. Και μετά πήγαιναν σε άλλο θέμα, όπως οι συντάξεις, τις αγορές, τις εργασιακές σχέσεις… ήταν σα τη γάτα που κυνηγά την ουρά της».
Το συμπέρασμά του είναι ξεκάθαρο: «Μας την είχαν στήσει»
Και ήταν απόλυτος για το ποιος ήταν υπεύθυνος. Η Γερμανία ελέγχει απόλυτα και ολοκληρωτικά το Eurogroup, είπε ο κ. Βαρουφάκης και συνέχισε. «Είναι σε μία καλοκουρδισμένη ορχήστρα και ο Σόιμπλε είναι ο μαέστρος της».
«Μόνο ο Γάλλος υπουργός έκανε κάποιους θορύβους που κάπως διαφοροποιούνταν από τη Γερμανική γραμμή, και αυτοί οι θόρυβοι ήταν πολύ χαμηλόφωνοι. Διαισθανόσουν ότι χρησιμοποιούσε πολύ προσεκτική γλώσσα ώστε να μη φανεί ότι έρχεται σε αντίθεση με τον Υπουργό της Γερμανίας. Και σε τελική ανάλυση, όταν ο Δρ. Σόιμπλε όρισε την επίσημη γραμμή, η Γάλλοι αναδιπλώθηκαν.»
Αν ο Σόιμπλε έδειχνε το σκληρό πρόσωπο, η Γερμανίδα Καγκελάριος έδειχνε ένα διαφορετικό πρόσωπο. «Ήταν πολύ διαφορετική. Προσπαθούσε να καθησυχάσει τον πρωθυπουργό – είπε «θα βρούμε μία λύση, μην ανησυχείς, δε θέλω κάτι κακό να συμβεί. Απλά κάνει την εργασία σου με τους θεσμούς, δούλεψε με την τρόικα. Δε θα υπάρξει κανένα αδιέξοδο».
Αλλά αυτή η διαφοροποίηση ήταν σύντομη και προφανώς εσκεμμένη. Ο Βαρουφάκης πιστεύει ότι η Μέρκελ και ο Σόιμπλε ελέγχουν απόλυτα το Eurogroup, οι δράσεις του οποίου είναι ανεξέλεγκτες και υπεράνω του νόμου.
«Οποτε», είπε ο Βαρουφάκης «αυτό που έχουμε είναι ένα γκρουπ που δεν έχει νομική υπόσταση να έχει μία τεράστια ισχύ και να ορίζει τις ζωές εκατομμυρίων Ευρωπαίων. Δεν λογοδοτεί πουθενά και σε κανένα, αφού δεν έχει νομική υπόσταση, δεν καταγράφονται αυτά που λέγονται εκεί μέσα, δεν υπάρχουν πρακτικά και είναι όλα εμπιστευτικά. Κανένας πολίτες δεν ξέρει τι λέγεται εκεί μέσα… Και λαμβάνονται αποφάσεις ζωής και θανάτου. Κανείς όμως δε λογοδοτεί»
Είπε ότι τον τελευταίο μήνα προειδοποιούσε το Υπουργικό Συμβούλιο ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα κλείσει τις τράπεζες για να επιβάλλει μία Συμφωνία. Όταν το έκαναν, ήταν έτοιμος για τρεις διαφορετικές δράσεις:
Θα πρέπει να εκδώσουμε δικά μας IOUs, ή τουλάχιστον να ανακοινώσουμε ότι θα εκδώσουμε δική μας ρευστότητα σε ευρώ. Θα πρέπει να «κουρέψουμε» τα ελληνικά ομόλογα του 2012 που κατέχει η ΕΚΤ ή να ανακοινώσουμε ότι θα το κάνουμε. Και θα πρέπει να πάρουμε τον έλεγχο της Τράπεζας της Ελλάδος. Αυτό ήταν το τρίπτυχο, τα τρία πράγματα με τα οποία νόμισα ότι έπρεπε να απαντήσουμε αν η ΕΚΤ έκλεινε τις τράπεζές μας.
Καμία από αυτές τις κινήσεις δε θα αποτελούσε Grexit αλλά θα μας απειλούσαν με αυτό. Ο Βαρουφάκης πίστευε ότι η Ελλάδα δε μπορούσε να εκδιωχθεί από το Eurogroup. Δεν υπήρχε σχετική νομοθεσία για μία τέτοια εξέλιξη. Αλλά μόνο αν η Ελλάδα έκανε το Grexit πιθανό θα μπορούσε να υπάρξει μία καλύτερη συμφωνία. Και ο Βαρουφάκης πίστευε ότι το δημοψήφισμα πρόσφερε στην κυβέρνηση τη δυνατότητα να κτυπήσει με τέτοιες κινήσεις, ή, τουλάχιστον να τις ανακοινώσει.
Κάποιοι λένε ότι για αυτό αποπέμφθηκε από το Υπουργείο. Αυτός δίνει μία άλλη εξήγηση.
«Την ίδια βραδιά του δημοψηφίσματος που καταγράφηκε η βούληση του λαού, το εκκωφαντικό «ΟΧΙ» δεν άρεσε στην κυβέρνηση η οποία θεώρησε ότι πρέπει να πάει σε πιο ήρεμους τόνους. Αποφασίστηκε κοινή σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών με τον πρωθυπουργό να αποδέχεται ότι οτιδήποτε και αν συμβεί, ότι και αν προτείνει η άλλη πλευρά, δε θα τους προβάλλουμε αντίσταση. Οπότε, αυτό σημαίνει ότι σταματάς να διαπραγματεύεσαι».
Η παραίτηση του κ. Βαρουφάκη έφερε το τέλος μίας συνεργασίας με τον Τσίπρα που κράτησε 4 ½ χρόνια.
Ο Τσίπρας, είπε ο Βαρουφάκης, δεν είχε ξεκάθαρες θέσεις αρχικά αναφορικά με το ζήτημα ευρώ ή δραχμή. Ο Βαρουφάκης του είπε ότι δε μπορεί να του διασφαλίσει ότι ένα Grexit θα λειτουργήσει αποτελεσματικά. Όταν ο ΣΥΡΙΖΑ ανέλαβε την εξουσία τον Ιανουαριο, μία μικρή ομάδα θεωρητικά επεξεργαζόταν ένα σχέδιο για το πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει. Αλλά είπε ότι
«Δεν είμαι βέβαιος ότι μπορούμε να το διαχειριστούμε, γιατί το να διαχειριστούμε τη διάλυση της νομισματικής ένωσης χρειάζεται μεγάλη εμπειρία και δεν είμαι σίγουρος ότι το έχουμε αυτό στην Ελλάδα δίχως εξωτερική βοήθεια.
Δηλώνει χαρούμενος που δεν είναι πλέον υπουργός:
«Δε χρειάζεται να δουλεύω στο απάνθρωπο ωράριο που εργαζόμενουν. Κοιμόμουν δύο ώρες κάθε ημέρα τους τελευταίους 5 μήνες. Είμαι επίσης χαρούμενος που δεν είμαι στη θέση να διαπραγματευτώ για μία θέση που βρίσκω πολύ δύσκολο να προασπίσω»
Η ανακούφισή του δεν προκαλεί έκπληξη. Ο Βαρουφάκης ορίστηκε Υπουργός Οικονομίας για να διαπραγματευτεί με μία Ευρώπη που δεν ήθελε να συζητήσει, που δε φοβόταν πλέον το Grexit και που έλεγχε απόλυτα τις ελληνικές τράπεζες. Πολλοί σχολιαστές θεωρούν ότι ήταν ηλίθιος που δέχτηκε μία τέτοια δουλειά. Αλλοι πάλι τον αποκαλούν εγκληματία.
agonaskritis μετάφραση από newstatesman.com