Ηνέα τάξη πραγμάτων του πτωχευτικού κώδικα έχει την σφραγίδα των τραπεζών. Και ο νέος νόμος, που επιχειρήθηκε να περάσει στα «μουλωχτά» όπως είπε ο Αλέξης Τσίπρας στην Βουλή, φέρει αποκλειστικά την πολιτική υπογραφή της Νέας Δημοκρατίας, μετατρέπει την πάλαι ποτέ μεσαία τάξη σε νεόπτωχη, και αφήνει – για πρώτη φορά στα χρονικά – χωρίς σπίτι και χωρίς καμία προστασία χιλιάδες οφειλέτες που επλήγησαν από την οικονομική κρίση.
Το τρίπτυχο πάνω στο οποίο βασίζεται το νέο καθεστώς είναι:
- Υποχρεωτική πτώχευση των οφειλετών
- Απώλεια της κυριότητας της πρώτης κατοικίας και των περιουσιακών στοιχείων
- Ρευστοποίηση κατοικίας και περιουσιακών στοιχείων
Σε ό,τι αφορά τα φυσικά πρόσωπα στο νόμο αναφέρεται ότι για πρώτη φορά τους παρέχεται «πτωχευτική δυνατότητα». Στην πραγματικότητα ο χρεωμένος πολίτης αντιμετωπίζεται πλέον ως επιχείρηση που οδηγείται σε αναγκαστική πτώχευση με απλή απόφαση – αίτηση των τραπεζών.
Ο νόμος ορίζει ξεκάθαρα ότι «τεκμαίρεται ότι ο οφειλέτης βρίσκεται σε παύση πληρωμών όταν δεν καταβάλλει ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του προς το Δημόσιο, τους φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης ή πιστωτικά ή χρηματοδοτικά ιδρύματα, σε ύψος τουλάχιστον 40% των συνολικών ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεών του προς τον αντίστοιχο φορέα για περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών, εφόσον η μη εξυπηρετούμενη υποχρέωσή του υπερβαίνει το ποσό των 30.000 ευρώ».
Ακολουθεί η πλήρης ρευστοποίηση της περιουσίας του οφειλέτη, έτσι ώστε κράτος και τράπεζες να πάρουν τα οφειλόμενα. Ο ίδιος ο οφειλέτης μετά την κήρυξη της πτώχευσης και μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας θα μπορεί να έχει πρόσβαση μόνο σε τυχόν ποσά του εισοδήματός του που καλύπτουν τις λεγόμενες «εύλογες δαπάνες διαβίωσης».
Τα όποια περαιτέρω εισοδήματα – πέραν του ακατάσχετου των 1.250 ευρώ – περιέρχονται στη λεγόμενη πτωχευτική περιουσία και κατ’ επέκταση στους πιστωτές. Το σχετικό άρθρο αναφέρει: «Από την κήρυξη της πτώχευσης μέχρι την απαλλαγή του πτωχού, ανήκει στην πτωχευτική περιουσία το μέρος του ετησίου εισοδήματός του που υπερβαίνει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης».
Όσο για την περίφημη «δεύτερη ευκαιρία», ο νέος πτωχευτικός νόμος μετατρέπει τον ιδιοκτήτη σε ενοικιαστή στο σπίτι του, καθώς ο νόμος προβλέπει πώληση και ενοικίαση της πρώτης κατοικίας του «οφειλέτη» και μάλιστα με την ενεργοποίηση της σχετικής διαδικασίας από την τράπεζα, τα funds και άλλους πιστωτές.
Σε αυτήν την περίπτωση, ο δανειολήπτης θα μεταβιβάζει την κυριότητα του ακινήτου σε ιδιωτικό ειδικό φορέα που θα συσταθεί για τον σκοπό αυτό και στη συνέχεια μπορεί να έχει το δικαίωμα της διαμονής στην κατοικία του έναντι ενοικίου. Ακόμη, δε, και σε αυτή την περίπτωση θα αντιμετωπίζει την απειλή της οριστικής έξωσης, αφού μετά την πάροδο 3ετίας η τράπεζα θα έχει το ελεύθερο να καταγγείλει τη σύμβαση και να προχωρήσει άμεσα σε πλειστηριασμό, σε περίπτωση που ο μισθωτής – πρώην ιδιοκτήτης δεν καταβάλει έγκαιρα τρία στη σειρά μηνιαία μισθώματα.
Εάν θεωρητικά καταφέρει να είναι συνεπής, και μετά από 12 χρόνια θελήσει να αποκτήσει ξανά την κυριότητα του σπιτιού του, θα πρέπει να το αγοράσει στην… εμπορική του αξία και χωρίς να προσμετρώνται στο τίμημα τα ενοίκια που έχει καταβάλει το προηγούμενο διάστημα.
Όσοι θελήσουν να ενταχθούν στη χορήγηση στεγαστικού επιδόματος για την πρώτη κατοικία «ευάλωτων» νοικοκυριών που προβλέπει ο νόμος θα πρέπει προηγουμένως να παραιτηθούν από το τραπεζικό και φορολογικό απόρρητο, προκειμένου να διαπιστώνεται ότι διατηρούνται οι προϋποθέσεις καταβολής του επιδόματος και πως τα εισοδήματά τους δεν υπερβαίνουν τις «εύλογες δαπάνες διαβίωσης».
Σε ό,τι αφορά τα επιχειρηματικά κόκκινα δάνεια, ο νέος νόμος έχει καθαρές πρόνοιες δύο ταχυτήτων: Η πρώτη ταχύτητα είναι υπέρ των μεγάλων επιχειρήσεων και η δεύτερη ταχύτητα οδηγεί, με συνοπτικές διαδικασίες, σε αναγκαστική πτώχευση μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων – εκείνων που η κυβέρνηση, δια του υφυπουργού Οικονομικών Γιώργου Ζαββού, έχει χαρακτηρίσει ως «επιχειρήσεις – ζόμπι».
Για τις μεγάλες επιχειρήσεις που καταφεύγουν στην πτώχευση δίνεται δεύτερη ευκαιρία αναδιάρθρωσης με ευνοϊκές ρυθμίσεις. Η πλέον χαρακτηριστική από αυτές είναι η απαλλαγή – για πρώτη φορά στα χρονικά στην Ελλάδα – από την υποχρέωση καταβολής αποζημίωσης στους εργαζομένους..
Ο νόμος αναφέρει ρητά ότι «οι απαιτήσεις των μισθωτών από μισθούς και λοιπές παροχές που γεννήθηκαν πριν την κήρυξη της πτώχευσης, καθώς και κάθε συναρτώμενη με την καταγγελία απαίτησή τους, όπως ιδίως αποζημίωση εκ του νόμου, αποτελούν πτωχευτικές απαιτήσεις, για τις οποίες οι μισθωτοί ικανοποιούνται ως πτωχευτικοί πιστωτές κατά τις ειδικότερες περί κατατάξεως των πιστωτών διατάξεις του παρόντος κώδικα».
Οσο για τις μικρές επιχειρήσεις, το πλαίσιο έδωσε συνοπτικά και εύληπτα ο πρόεδρος της ΓΣΕΒΕΕ Γιώργος Καββαθάς στην Βουλή: «Το νέο καθεστώς fast track πτωχευτικών διαδικασιών», είπε, «αφορά το 81% των επιχειρήσεων της χώρας, με ηλεκτρονική κατάθεση των εγγράφων χωρίς φυσική προστασία, κατά συνέπεια αντιλαμβάνεστε σε τι κίνδυνο βρίσκονται οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις με το νέο νομοσχέδιο».
