Στα χαρακώματα για τα μερίδια στην πίτα της τουριστικής αγοράς – Μια ιστορία με τρομοκράτες, δάνεια, ΕΝΦΙΑ και Κινέζους μεγιστάνες
Από την καταγγελία Αμερικανών ξενοδόχων πως ο βομβιστής Σαλμάν Αμπεντί, υπεύθυνος για 23 νεκρούς και 500 τραυματίες στο Μάντσεστερ, είχε νοικιάσει διαμέρισμα με βραχυχρόνια μίσθωση προκειμένου να εκτελέσει το σχέδιό του και την υπενθύμιση – απάντηση της Airbnb ότι οι τρομοκράτες της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στις ΗΠΑ και του 2015 στο Παρίσι έμεναν σε ξενοδοχεία δεν έχει περάσει πολύς καιρός και η σύγκρουση τω δύο πλευρών εντείνεται.
Η διαμάχη παγκοσμίως ξενοδοχείων – οικονομίας διαμοιρασμού για τα μερίδια στην πίτα της αγοράς, προσλαμβάνει και νέες μορφές, όλο και πιο πολύπλοκες. Εκτός από την «τρομοκρατία», στη διαμάχη έχουν υπεισέλθει διάφοροι παράγοντες, από την πολιτική, τον ακτιβισμό και την κοινωνία των πολιτών μέχρι την πολιτική οικονομία, με προεκτάσεις που αγγίζουν ακόμη στο φορολογικό σύστημα και την πιστωτική πολιτική των τραπεζών. Στην ίδια διαμάχη έχουν εμπλακεί ακόμη διαμορφωτές της κοινής γνώμης και λομπίστες.
Πάντως στην Ελλάδα, σε εποχή παχέων αγελάδων με προοπτική ετών, φαίνεται να υπάρχει προς το παρόν «ψωμί για όλους». Στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος δείχνουν ότι το 2017 ξεπέρασαν τα 14,6 δισ. ευρώ τα έσοδα από τον τουρισμό, καταγράφοντας ετήσια αύξηση 10,8%. Ωστόσο, νέα δεδομένα υπεισέρχονται, ικανά να πυροδοτήσουν και στη χώρα μας διαμάχες.
Πλατφόρμες για εξειδικευμένο target group
Μια σπουδαία επικοινωνιακή νίκη κατήγαγε η οικονομία του διαμοιρασμού με τη δημοφιλία και τις διαστάσεις του Notfairbnb, του «Airbnb των αστέγων», το οποίο ξεκίνησε ως πρωτοβουλία ευαισθητοποίησης των πολιτών για τους άστεγους των Βρυξελλών σε μια χρονιά που οι Βέλγοι άστεγοι διπλασιάστηκαν από 2.600 σε 5.400, για να επεκταθεί σε τρεις ηπείρους.
Το παράδειγμα ενέπνευσε αρκετές ομάδες πληθυσμών σε όλον τον κόσμο, με πιο πρόσφατο φαινόμενο αυτό του NaturistBnB, του λεγόμενου «Airbnb των γυμνιστών», πληθυσμιακή ομάδα που μετά τις παραλίες, τα μπαρ και τα εστιατόρια εισέρχεται και στη βραχυχρόνια μίσθωση κατοικίας.
Στον αντίποδα τοπικές κοινωνίες αντιδρούν αρκετές φορές στον θεσμό της βραχυχρόνιας μίσθωσης λόγω της αύξησης των ενοικίων, η οποία ροκανίζει τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς των κατοίκων περιοχών υψηλής ζήτησης. Ωστόσο υπάρχουν τοπικοί παράγοντες, πέραν τω μικροϊδιοκτητών, οι οποίοι έχουν να ωφεληθούν από τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, καθώς δίνουν περισσότερες ευκαιρίες να καταναλώσουν οι τουρίστες στην τοπική οικονομία, από εστίαση μέχρι περιηγητικές δραστηριότητες.
Στη μάχη των εντυπώσεων έχουν ριχτεί ακόμη η ανακίνηση ξενοφοβικών ανακλαστικών, όπως για παράδειγμα οι «Τούρκοι», οι «Κινέζοι», οι «Γερμανοί», οι «Ρώσοι» αγοραστές ακινήτων με σκοπό τη βραχυχρόνια ενοικίασή τους, όπως παρατηρείται εσχάτως και στην Ελλάδα.
Στεγαστικά δάνεια για ενοικίαση ακινήτων
Ειδικά στη χώρα μας, μετά την καταβαράθρωση της στεγαστικής πίστης την περίοδο της κρίσης, παρατηρείται -έστω και δειλά- ένα πρώτο κύμα υποβολής αιτημάτων προς τις τράπεζες για σύναψη στεγαστικών δανείων, κάτι που σύμφωνα με τραπεζικά στελέχη οφείλεται και στην πλατφόρμα του Airbnb, που για πολλούς συνιστά μορφή επενδυτικής ευκαιρίας. Ειδικά όταν στοιχεία δείχνουν ότι σε μέσους όρους ο Αθηναίος εκμισθωτής απέκτησε πέρυσι μεγαλύτερο ετήσιο εισόδημα από εκείνο του Παριζιάνου.
Βέβαια το ζήτημα για τις τράπεζες, εξηγούν, είναι να συνυπολογίσου δύο αντίρροπους παράγοντες: τις ευοίωνες προβλέψεις για την πορεία του τουρισμού τα επόμενα χρόνια (κάτι που θα μπορεί να βελτιώσει έστω και σε κάποιον μικρό βαθμό τω δείκτη των επισφαλειών τους) και την εύκολη ευαισθητοποίηση του κλάδου από έκτακτους και εξωτερικούς παράγοντες. Το ότι η ζήτηση προορίζεται για βραχυχρόνια μίσθωση τεκμαίρεται και από το ότι εκδηλώνεται ιδιαίτερα σε περιοχές του κέντρου, σε κοντινές του γειτονιές και στα νότια προάστια.
Επίδραση στις αντικειμενικές αξίες
Το Airbnb φαίνεται όμως ότι ζημιώνει και κάποιους «αμέτοχους» ιδιοκτήτες. Η ad hoc επιτροπή του υπουργείου Οικονομικών έχει εισηγηθεί, σύμφωνα με πληροφορίες, αυξήσεις αντικειμενικών αξιών σε περιοχές υψηλής ζήτησης διαμονής με βραχυχρόνια μίσθωση, οι οποίες έχουν αυξήσει και τις εμπορικές αξίες, όπως λ.χ. Μετς, Πετράλωνα, Κουκάκι, Μεταξουργείο και Ψυρρή. Με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για φορολογικές επιβαρύνσεις, ΕΝΦΙΑ, φόρο μεταβιβάσεων, τέλη κ.λπ.
Ξενοδοχειακή έκρηξη στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, τονίζουν επαΐοντες του χώρου, «υπάρχει προς το παρόν ψωμί για όλους». Με το κοντέρ των αφίξεων να σπάει τα τελευταία χρόνια το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, και οι δύο κλάδοι αναπτύσσονται ταχύτατα. Στην Αθήνα ανοίγουν διαρκώς νέα ξενοδοχεία. Το κτήριο της Συγγρού 123, όπου στεγάζονταν παλαιότερα τα γραφεία της Attica Group, θα μετατραπεί σε πεντάστερο ξενοδοχείο με 109 δωμάτια και σουίτες, roof garden και spa. Ο όμιλος Yazbeck επέλεξε να ενοικιάσει για 30 χρόνια το κτήριο από τον ΕΦΚΑ στην Ακαδημίας και Ομήρου για μετατροπή του σε ξενοδοχείο, το 5στερο Academia of Athens, Autograph Collection της Mariott.
Τη δε ερχόμενη Παρασκευή λήγει και η προθεσμία κατάθεσης ενδιαφέροντος για τη μίσθωση του πρώην ξενοδοχείου Esperia 176 δωματίων στη Σταδίου που εξέδωσε το υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας. Ανάλογες κινήσεις, με έναρξη λειτουργίας, ανακαινίσεις και εξαγορές, παρατηρούνται σε όλην τη χώρα, από τη συμπρωτεύουσα μέχρι τα κοσμικά νησιά.
Η συνέλευση της Βιέννης
Στο μεταξύ η κόντρα συνεχίζεται και «θεσμικά». Το θέμα του Airbnb ανακινήθηκε και στην πρόσφατη 76η γενική συνέλευση της HOTREC στην Βιέννη. Οι εν λόγω μισθώσεις ήταν ψηλά στην ατζέντα της εκδήλωσης, όπου συμμετείχαν 40 εκπρόσωποι των κορυφαίων εθνικών οργανώσεων ξενοδοχίας και εστίασης από 29 χώρες της Ευρώπης.
Ειδικότερα εξετάστηκαν οι βραχυχρόνιες μισθώσεις σε ιδιωτικές κατοικίες και η τάση τω δήμων της Ευρώπης για αυστηρούς περιορισμούς ή και πλήρη απαγόρευσή τους, όπου αναφέρθηκε χαρακτηριστικά η περίπτωση της Μαγιόρκα, που απαγόρευσε εξ ολοκλήρου τις βραχυχρόνιες μισθώσεις.
Σημειώνεται ότι στις 26 Απριλίου οι αρχές στην Πάλμα ντε Μαγιόρκα αποφάσισαν να απαγορεύσουν σχεδόν όλες τις βραχυχρόνιες ενοικιάσεις ιδιωτικών κατοικιών. Η απαγόρευση ήλθε μετά από μια αλυσίδα γεγονότων, όπως λ.χ. τα παράπονα κατοίκων ότι οι μικρής διάρκειας ενοικιάσεις συχνά προσελκύουν παραθεριστές που δεν σέβονται ιδιαίτερα τις συνήθειες της κοινότητας σε θέματα συμπεριφοράς ή ωρών κοινής ησυχίας. Άλλες ισπανικές πόλεις, όπως η Μαδρίτη, η Βαρκελώνη, η Μάλαγα, η Σεβίλλη και η Βαλένθια, έχουν ψηφίσει νόμους ή εξετάζουν τη θέσπιση νομοθεσίας για τον περιορισμό των εκμισθώσεων σε τουρίστες.
Οι περιορισμοί στην Ευρώπη
Στη Βαρκελώνη κάθε κατοικία που ενοικιάζεται από τουρίστες οφείλει να εγγραφεί στο Μητρώο Τουρισμού της Καταλωνίας. Στην Ισλανδία οι ιδιοκτήτες μπορούν να νοικιάσουν τα διαμερίσματά τους έως και 90 ημέρες ετησίως. Στο Άμστερνταμ μπορεί να διατεθεί για βραχυχρόνια μίσθωση αποκλειστικά από τον ιδιοκτήτη ενός διαμερίσματος μόνο για 60 ημέρες ετησίως και μόνο σε τέσσερα άτομα τη φορά.
Στο Παρίσι προβλέπεται όριο εκμίσθωσης κατοικίας 120 ημερών ετησίως. Στη Γερμανία, απαγορεύεται η βραχυπρόθεσμη ενοικίαση κατοικιών χωρίς αίτημα άδειας στην τοπική τουριστική υπηρεσία της περιοχής και υπάρχει όριο ενοικίασης το 50% του συνολικού εμβαδού της κατοικίας.
Δυνητικά περιορισμοί και στην Ελλάδα
Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, περιορισμοί μπορούν να επιβληθούν ανά πάσα στιγμή και στη χώρα μας. Αυτή δίνει τη δυνατότητα στο κράτος να καθορίσει με υπουργικές αποφάσεις, για λόγους που σχετίζονται με την προστασία της κατοικίας, γεωγραφικές περιοχές όπου θα ισχύουν περιορισμοί στη διάθεση ακινήτων για βραχυχρόνια μίσθωση, όπως:
* Να μην επιτρέπεται η βραχυχρόνια μίσθωση άνω των δύο ακινήτων ανά δικαιούχο.
* Όριο 90 ημερών ετησίως στη μίσθωση κάθε ακινήτου και για νησιά κάτω των 10.000 κατοίκων τις 60 ημέρες. Υπέρβαση της διάρκειας θα επιτρέπεται μόνο για εισόδημα εκμισθωτή κάτω των 12.000 ευρώ.