Με τον ερχομό του φθινοπώρου όλη η φύση αλλάζει, ατμοσφαιρικές αλλαγές, καιρικές συνθήκες, πτώση των φύλλων, αλλαγές παντού… Ο άνθρωπος –όπως τα ζώα και τα φυτά– υποδέχεται την εποχή των μεταβολών, της βροχής και της αστάθειας, ακόμα και του ψυχισμού του (μελαγχολία, νοσταλγία, κ.τ.λ.), όπως επίσης και διαφόρων λειτουργιών στον οργανισμό του (αλλεργίες, πόνοι στις αρθρώσεις κ.τ.λ.).
Πώς, λοιπόν, η Επιστήμη τίθεται απέναντι σε αυτά; Είναι, όντως, έτσι οι αλλαγές ή έτσι νομίζουμε εμείς; Μπορεί ο καιρός να επηρεάσει το μυοσκελετικό μας σύστημα και να προκαλέσει διάφορες ενοχλήσεις, προβλήματα ή ακόμα και να ξυπνήσει κάποιες παλιές παθήσεις;
Ας δούμε τι λένε οι Έλληνες ειδικοί.
Πολλές είναι οι φορές όπου ασθενείς, ακόμη και νέοι ηλικίας 30 ετών, με χρόνιους πόνους, μετατραυματικές αρθρίτιδες , πόνους στις αρθρώσεις, καθώς και όσοι έχουν ένα παλιό κάταγμα, υποφέρουν από τις αλλαγές του καιρού.
Έρευνες αναφέρουν, επίσης, ότι όσοι ζουν σε υγρό περιβάλλον, λίμνες, ποτάμια, νησιά, παρουσιάζουν συχνότερα ενοχλήσεις στο μυοσκελετικό τους σύστημα. Οι ειδικοί επιστήμονες προσπαθούν να εντοπίσουν εδώ και χρόνια τον μηχανισμό βάσει του οποίου η υγρασία και οι διάφορες μυοσκελετικές παθήσεις μπορούν να συσχετίζονται.
«Πιο συγκεκριμένα, στο επίπεδο του ασθενή, είναι πολύ σημαντικές οι καιρικές αλλαγές, σε σωματικό και σε ψυχολογικό επίπεδο, στην εμφάνιση φλεγμονών και πόνου κατά τη διάρκεια αυτών» εξηγεί ο Γιώργος Γουδέβενος, φυσιοθεραπευτής, Dr manual medicine, επιστημονικός συνεργάτης Πανεπιστημίου Κρήτης.
«Δεν είναι σπάνιο άτομα με αυτό το είδος πόνου να νιώθουν την αλλαγή του καιρού λόγω επιδείνωσης των συμπτωμάτων τους, αλλά να ντρέπονται να το αναφέρουν, επειδή πιστεύουν ότι ο υπόλοιπος κόσμος θα τους περάσει για ‘τρελούς’. Ανησυχούν να μην γελοιοποιηθούν».
Με τη συγκεκριμένη διαδικασία έχουν ασχοληθεί –εκτός από τις κλασικές Επιστήμες Υγείας– η Επιστήμη της Μικρο-μετεωρολογίας και της Βιο-μετεωρολογίας, της Γενετικής και της Μοριακής Βιολογίας.
Η Μικρο-μετεωρολογία είναι η λεπτομερειακή μελέτη των φυσικών φαινομένων στα πολύ χαμηλά στρώματα της ατμόσφαιρας. Στόχος της είναι η κατανόηση και η περιγραφή των θεμελιωδών διεργασιών της τυρβώδους ροής (ο ρυθμός μεταφοράς της θερμότητας ανάμεσα στις μάζες) στο ατμοσφαιρικό οριακό στρώμα, κατά τη διάρκεια του 24ώρου. Αυτό μας ενδιαφέρει για να κατανοήσουμε πώς προσαρμόζονται οι ομοιοστατικοί μηχανισμοί (δηλαδή ρυθμιστικοί μηχανισμοί προσαρμογής του ανθρώπινου σώματος στις διάφορες καταστάσεις τις ζωής) κατά τις διαφοροποιήσεις του καιρού.
Η Βιο-μετεωρολογία είναι η επιστήμη που εξετάζει την επίδραση των καιρικών αλλαγών στο ανθρώπινο σώμα και στην υγεία.
«Αν και δεν υπάρχει ομοφωνία, πιστεύεται ότι η αλλαγή της Βαρομετρικής Πίεσης είναι μια πιθανή εξήγηση, γιατί επηρεάζει τα σώματα των ανθρώπων. Σύμφωνα με τον Guedj D. Weinberger, η βαρομετρική πίεση είναι το βάρος της περιβάλλουσας ατμόσφαιρας. Η βαρομετρική πίεση, όταν μειώνεται, προκαλεί μείωση της πίεσης του αέρα και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την διαστολή των ιστών του ανθρώπινου σώματος. Έτσι επηρεάζει τους νευροϋποδοχείς των ιστών, προκαλώντας φλεγμονή και πόνο» επισημαίνει ο Dr Γουδέβενος, ο οποίος τονίζει χαρακτηριστικά ότι δεν είναι μεταφυσικό, στην πραγματικότητα είναι φυσικό.
«Είναι ακριβώς το ίδιο με αυτό που συμβαίνει κατά την απογείωση του αεροπλάνου ή στους αστροναύτες, στους οποίους παρατηρείται διάταση του όγκου του μεσοσπονδυλίου δίσκου, προκαλώντας πόνο».
Για παράδειγμα, πρέπει να αναφερθεί και το αντίθετο, λέει ο κ. Γουδέβενος, όταν άνθρωποι με αρθρίτιδα κάνουν διακοπές σε θερμά κλίματα, συνήθως παραμένουν στο ξενοδοχείο, μειώνοντας τις μετακινήσεις τους, ώστε να γλυτώσουν από της καθημερινές υποχρεώσεις, που τους προκαλούν πόνο. Αυτή η ανακούφιση μπορεί να είναι παραπλανητική, διότι, εάν διατηρούσαν τις καθημερινές τους δραστηριότητες στο θερμό αυτό κλίμα, τότε ο πόνος θα μπορούσε να επανεμφανιστεί ή να μην εξαλειφθεί καθόλου.
Τέλος, ορισμένοι ερευνητές Γενετικής και Μοριακής Βιολογίας ισχυρίζονται ότι υπάρχει ένα αρχέτυπο κύτταρο από την περίοδο του κυνηγού-νομά, το οποίο, κατά τη μεταβολή του καιρού, προειδοποιούσε μέσω του πόνου, ιδιαίτερα τους ευάλωτους και τους ασθενείς οργανισμούς, να μην μετακινηθούν, λόγω της βίαιης αλλαγής της ατμόσφαιρας.
Η επιστήμη της Ιατρικής και της Αποκατάστασης τοποθετείται, θεωρώντας ότι η ανακούφιση από τον πόνο κατά τις αλλαγές του καιρού είναι εφικτή, με τους εξής τρόπους:
1) Χρήση φαρμακευτικής αγωγής. Ανάλογα με το πόσο δυνατός είναι ο πόνος στις αρθρώσεις ή ο πονοκέφαλος, οι ασθενείς θα πρέπει να επισκεφτούν τον γιατρό τους, για να δημιουργήσουν ένα σχέδιο θεραπείας, κατά τη διάρκεια της αλλαγής του καιρού.
2) Συμβουλευτείτε τον φυσικοθεραπευτή σας, ο οποίος θα σας προτείνει διάφορες κατευθύνσεις, για καλή προθέρμανση. Όπως διατάσεις εντός σπιτιού, στατικό jogging (πριν βγείτε για τρέξιμο), θερμαντικές κρέμες και θερμοφόρες, μπορούν όλα αυτά να χαλαρώσουν τις δύσκαμπτες αρθρώσεις. Το κυριότερο είναι να βεβαιωθείτε ότι έχετε προθερμανθεί καλά.
3) Μειώστε το οίδημα (πρήξιμο). Η ζέστη βοηθά τη μείωση του πόνου στις αρθρώσεις, αλλά όχι απαραίτητα και την μείωση του οιδήματος. Για παράδειγμα, αν οι κακές καιρικές συνθήκες επιδεινώνουν την αρθρίτιδα στα χέρια, δοκιμάστε να φοράτε ειδικά γάντια, σχεδιασμένα για τον ύπνο τη νύχτα. Το ίδιο μπορεί να γίνει και με τη χρήση παντελονιών ή πουκαμίσων.
4) Ζεστό περιβάλλον-ντύσιμο. Ντυθείτε σε στρώσεις (layering), κρατήστε το σπίτι σας θερμό, επίσης χρησιμοποιήστε στον ύπνο σας μια ηλεκτρική κουβέρτα ή ζέστα ρούχα. Εάν πάσχετε από πόνο στην αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης και στο άνω μέρος του κορμού, μπορείτε να προφυλαχθείτε φορώντας ένα κασκόλ ή μια μπλούζα τύπου ζιβάγκο.
5) Εφαρμόστε ένα θερμό επίθεμα στις επώδυνες αρθρώσεις σας. Η θερμότητα επιτρέπει στους μυς να χαλαρώσουν, επιτυγχάνοντας, έτσι, τη μείωση του πόνου.
6) Μην σταματάτε την κίνηση. Προσπαθήστε να κινητοποιήσετε τις αρθρώσεις σας για να χαλαρώσουν από οποιαδήποτε δυσκαμψία, πριν βγείτε έξω στο κρύο.
7) Βελτιώστε τη διάθεσή σας. Οι άνθρωποι με χρόνιο πόνο συνήθως αισθάνονται άγχος, κατάθλιψη, οξυθυμία και άλλες ψυχολογικές μεταβολές. Αλλά το να μαθαίνουμε πώς να βελτιώνουμε την διάθεσή μας είναι σημαντικό. Μοιράστε τις υποχρεώσεις σας με πολύ μικρότερα κομμάτια. Προσπαθήστε να επικεντρωθείτε σε πράγματα που σας ολοκληρώνουν σαν άνθρωπο και σας γεμίζουν με δημιουργικότητα, αποσπώντας, έτσι, τον εγκέφαλο από τις συνεχείς ενοχλήσεις του πόνου.
8) Συνειδητοποιήστε ότι ο πόνος είναι προσωρινός. Όσο για τους πόνους που σχετίζονται με την αλλαγή του καιρού, ενοχλούν, αλλά είναι προσωρινοί: οι αρθρώσεις σας θα επιστρέψουν στο φυσιολογικό μόλις σταθεροποιηθεί ο καιρός.
9) Όλοι οι επιστήμονες συγκλίνουν στο ότι, στην πραγματικότητα, οι άνθρωποι θα αρχίσουν να προσαρμόζονται στις βαρομετρικές αλλαγές. Το σώμα εγκλιματίζεται στην αλλαγή και το αρθρικό υγρό θα κυλίσει στις αρθρώσεις, ώστε ο ασθενής θα αισθάνεται πιο εύκαμπτος και με λιγότερο πόνο.
10) Τέλος, σύμφωνα με μία τελευταία έρευνα του Πανεπιστημίου του Harvard, εφόσον έτσι νιώθετε… πιθανόν έτσι να είναι. Οι έρευνες συνεχίζονται για περαιτέρω τεκμηρίωση.
