Όταν εφαρμόστηκαν τα περιοριστικά μέτρα απαγόρευσης της κυκλοφορίας σε όλη την χώρα κατά την περίοδο της καραντίνας θεωρήσαμε δεδομένο ότι θα πρέπει όλοι να μείνουμε σπίτι, βγαίνοντας έξω μόνο για τα απαραίτητα. Φανταστείτε όμως η καραντίνα να σας βρει σαν επισκέπτη σε μια ξένη χωρά, μακριά από την οικογένεια σας. Το lockdown προκάλεσε ένα σοκ για όλους μας, αλλά επηρέασε τους αλλοδαπούς φοιτητές του ΜΑΙΧ με πολύ διαφορετικό τρόπο από ότι τους κάτοικους των Χανίων.
Καθώς τα σύνορα σε όλο τον κόσμο έκλειναν, οι φοιτητές ήρθαν αντιμέτωποι με το εξής δίλλημα: να παραμείνουν στη φοιτητική εστία του MAIΧ, ή να βρουν τρόπο να γυρίσουν στο σπίτι τους, και αυτή η απόφαση θα έπρεπε να ληφθεί πολύ γρήγορα. Οι φοιτητικές εστίες σε όλη τη χώρα έκλειναν. Οι Έλληνες φοιτητές επέστρεψαν στα σπίτια τους μετά από οδηγία του Υπουργείου Παιδείας αλλά οι ξένοι φοιτητές του MAIΧ δεν πρόλαβαν να φύγουν γιατί έκλεισαν τα σύνορα ξαφνικά. Εξαιτίας αυτής της κατάστασης, το Υπουργείο Παιδείας της Ελλάδας παραχώρησε ειδική άδεια στο ΜΑΙΧ για να τους επιτρέψει να παραμείνουν στο ινστιτούτο.
Το ξαφνικό lockdown επηρέασε όλους τους φοιτητές ενώ υπήρχε και φόβος για μη δυνατότητα ολοκλήρωσης του ακαδημαϊκού έτους.
Εδώ, μας περιγράφουν την εμπειρία τους ο Οντάι από την Παλαιστίνη, η Αμπίρ από την Τυνησία, ο Νουρ από την Αίγυπτο, ο Μωχάμαντ από το Λίβανο και ο Σεργκέι από τη Ρωσία.
ODAI: Όλοι συνηθίζαμε να σχεδιάζουμε ελεύθερα τις καθημερινές μας δραστηριότητες. Αυτό ξαφνικά σταμάτησε. Μικρές καθημερινές δραστηριότητες ρουτίνας, όπως π.χ. το να αγοράσουμε φαγητό, έγιναν αφορμή για σωματική άσκηση. Μερικές φορές δεν εκτιμούμε την ελευθερία μας έως ότου συμβεί κάτι ακραίο όπως έγινε με τον κορωνοιό. Αρχικά πίστεψα ότι οι περιορισμοί που επέβαλε η Ελλάδα ήταν πολύ αυστηροί, αλλά όταν είδα τι συνέβαινε στην Ιταλία, συνειδητοποίησα ότι έπρεπε να αναλάβω κι εγώ την ευθύνη να προσέχω τον εαυτό μου. Οι φοιτητές στο ΜΑΙΧ έχουν στενούς δεσμούς μεταξύ τους, οπότε ήταν εξαιρετικά δύσκολο για εμάς να διατηρήσουμε αποστάσεις αρχικά. Ως επιστήμονας, ήξερα ότι έπρεπε να προσαρμοστούμε και πολύ γρήγορα μάλιστα.
ABIR: Βίωσα πανικό στην αρχή. Τα ινστιτούτα έκλειναν και ανησυχούσα ότι το MAIΧ θα έκλεινε επίσης. Ξαφνικά δεν μπορούσαμε να επισκεφτούμε τους φίλους που είχαμε κάνει εδώ. Δεν μπορούσαμε να πάμε στο γυμναστήριο και επιπλέον οι περισσότεροι από εμάς είχαν βγάλει εισιτήρια για τη Γαλλία και την Ιταλία για τις διακοπές του Πάσχα. Οι πτήσεις ωστόσο ακυρώθηκαν. Δεν μπόρεσα επίσης να ανοίξω τραπεζικό λογαριασμό όπως σχεδίαζα. Ενώ μέναμε στο MAIΧ όλοι μαζί, όταν πήγαμε στο σούπερ μάρκετ, έπρεπε να εισέλθουμε ένας-ένας, και αυτό μου φάνηκε περίεργο.
NOUR: Δεν μπόρεσα να συνεχίσω το ερευνητικό μου έργο επειδή το εργαστηριακό πρόγραμμα είχε σταματήσει. Αλλά ήμουν επίσης αναστατωμένος γιατί είχα πρόβες με ένα μουσικό συγκρότημα που θα άρχιζε να κάνει συναυλίες στη διάρκεια της τουριστικής σεζόν, κάτι που δεν βλέπω να είναι εφικτό πια. Έπρεπε να μάθουμε να αξιοποιούμε το χρόνο μας εδώ με νέους τρόπους. Το επιστημονικό μου υπόβαθρο με βοήθησε να προσαρμοστώ στους νέους κανόνες και επίσης με βοήθησε να μη φοβάμαι, καθώς μπορούσα να υπολογίσω τους πραγματικούς κινδύνους της νέας κατάστασης.
MOHAMAD: Μόλις είχα τελειώσει τις σπουδές μου και ήμουν έτοιμος να φύγω από το ινστιτούτο. Τότε συνέβη το lockdown και αυτό δεν ήταν πλέον δυνατό. Έτσι δεν μπορούσα να επιστρέψω στο σπίτι μου να δω την οικογένειά μου και δεν μπορούσα να κάνω σχέδια να πάω στη Γερμανία όπου έχω γίνει δεκτός για διδακτορικές σπουδές. Στην πραγματικότητα, τα σχέδιά μου ναυάγησαν.
SERGEI: Ως οικονομολόγος, είχα καταλάβει ότι το lockdown πλησίαζε. Αλλά κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει το χάος που θα ακολουθούσε – δεν μπορούσαμε να κάνουμε σχέδια. Η πρώτη μου σκέψη ήταν να επιστρέψω σπίτι! Στη Ρωσία έχουμε ένα ρητό: “στο σπίτι μας, ακόμη και οι τοίχοι σε βοηθούν”. Αλλά καθώς εξέτασα την κατάσταση, συνειδητοποίησα ότι είμασταν ασφαλείς εδώ. Βρισκόμαστε σε ένα νησί, με μέτρα περιορισμού, άρα η εξάπλωση του ιού θα ήταν πολύ πιο αργή.
Οι φοιτητές εξέφρασαν υψηλό επίπεδο ικανοποίησης με τον τρόπο που η Ελλάδα χειρίστηκε την κρίση.
ODAI: Σε σύγκριση με άλλες χώρες, η Ελλάδα τα πήγε πολύ καλά. Οι περιορισμοί ήταν ευέλικτοι ώστε να μπορούμε να μετακινηθούμε αν για κάποιο λόγο χρειαζόταν. Το σύστημα με τα μηνύματα ήταν αποτελεσματικό. Μας έκανε να συνειδητοποιήσουμε ότι έπρεπε να είμαστε υπεύθυνοι.
ABIR: Η Ελλάδα φαίνεται να κερδίζει την μάχη. Έμεινα έκπληκτη που όλοι αντιμετωπίζονταν με τον ίδιο τρόπο, δημοκρατικά. Ξέραμε πού μπορούσαμε να πάμε και πού δεν μπορούσαμε να πάμε. Όλα φαινόταν να είναι υπό έλεγχο.
NOUR: Η Ελλάδα χρησιμοποίησε ένα πολύ αντικειμενικό σύστημα για να σταματήσεις την εξάπλωση του ιού. Μπορεί να μην έχει εξαλείψει τον ιό, αλλά σταμάτησε την εξάπλωση γρήγορα.
MOHAMAD: Η Ελλάδα ήταν πολύ οργανωμένη. Αμέσως κατάλαβα τους κανόνες που επιβλήθηκαν.
SERGEI: Η Ελλάδα τα πήγε πολύ καλύτερα από τις γειτονικές χώρες.
Ζητήσαμε από τους μαθητές να περιγράψουν την καθημερινή τους ζωή κατά την περίοδο της καραντίνας.
ODAI: Για να είμαι ειλικρινής, δεν μελετούσα πολύ προ-covid, αλλά αποκλειστήκαμε, δεν είχα τίποτα άλλο για να κάνω, και άρχισα να δουλεύω πολύ σκληρά! Αντί να παραπονιέμαι, άρχισα να γράφω το μεγαλύτερο μέρος της διατριβής μου. Η κρίση άνοιξε τα μάτια μου.
Βελτίωσα το επαγγελματικό μου προφίλ στα κοινωνικά μέσα και ανανέωσα το βιογραφικό μου. Ήταν μια ευκαιρία για εμένα να κάνω τα πράγματα που ήθελα να κάνω αλλά ποτέ δεν αφιέρωνα το χρόνο για να τα κάνω.
ABIR: Έγινα πολύ πιο οργανωμένη! Είχα ένα καθημερινό πρόγραμμα, όπου η μέρα ακολουθούνταν από τη νύχτα. Παρακολουθούσα διαδικτυακά μαθήματα την ημέρα, και για σωματική άσκηση, έκανα βραδινές βόλτες στους κήπους του ΜΑΙΧ, και προπονήσεις στο δωμάτιό μου, αφού δεν μπορούσα να πάω στο γυμναστήριο. Ήμουν προσεκτική ως προς τις σχέσεις μου. Παρακολούθησα όλες τις κινήσεις μου.
NOUR: Μερικοί άνθρωποι λένε ότι το lockdown ήταν σκληρό και αγχωτικό, αλλά το MAIΧ ήταν ένας μικρός παράδεισος για μένα, με τους μεγάλους ανοιχτούς χώρους πρασίνου, οπότε δεν ένιωθα πραγματικά αποκλεισμένος εδώ. Δούλευα όταν είχα δουλειά στο εργαστήριο, πήγαινα βόλτες με το ποδήλατο και ένιωθα χαρούμενος που τα κρούσματα στην Ελλάδα ήταν χαμηλά σε αριθμό σε σχέση με άλλες χώρες.
MOHAMAD: Παρόλο που είχα τελειώσει το πτυχίο μου, αποφάσισα να μην χάσω το χρόνο μου. Συνέχισα να εργάζομαι στο εργαστήριο, οπότε μάθαινα καινούργια πράγματα.
SERGEI: Μου άρεσε πολύ να περνάω τις μέρες μου στους πολλούς ανοιχτούς χώρους του ΜΑΙΧ, στον καθαρό αέρα. Ένιωσα τυχερός που μπόρεσα να ζήσω αυτή την εμπειρία εδώ, η φύση βοήθησε πολύ.
Οι φοιτητές ανησυχούσαν για την οικογένεια τους στην χώρα τους. Τι άκουγαν από αυτούς κατά τη διάρκεια του lockdown;
ODAI: Πιστεύω ότι η οικογένεια μου πέρασε πιο δύσκολες στιγμές. Δεν ανταποκρίθηκαν όλες οι χώρες με τον ίδιο τρόπο. Στην Παλαιστίνη το lockdown ήταν πολύ πιο αυστηρό. Έπρεπε να μένεις σπίτι συνεχώς. Στην Ελλάδα, τα πράγματα ήταν πιο ευέλικτα. Ανησυχούσα ιδιαίτερα για την οικογένεια και τους φίλους μου που δεν έχουν σταθερό μισθό.
ABIR: Η οικογένειά μου ανησυχούσε για μένα, αλλά δεν ήξεραν πόσο καλά πήγαιναν τα πράγματα εδώ. Οι φίλοι μου άρχισαν να εργάζονται από το σπίτι και γρήγορα λήφθηκαν αποφάσεις από την κυβέρνηση, αλλά ανησυχούσα για το σύστημα υγείας που δεν είναι και τόσο εξελιγμένο στην Τυνησία. Το lockdown χρειάστηκε περισσότερο χρόνο να τεθεί σε ισχύ εκεί. Αλλά νομίζω ότι και εκεί, έλαβαν καλά μέτρα.
NOUR: Πιστεύω ότι υπήρχε πολύ παραπληφόρηση σε όλο τον κόσμο. Λάμβαναν λανθασμένες πληροφορίες, έτσι είχαν μεγαλύτερο φόβο για τον ιό από ό,τι είχαμε εδώ. Η αδερφή μου πάσχει από υποκείμενο νόσημα, οπότε είπα στους γονείς μου να την προσέχουν πολύ, επειδή ανησυχούσα ότι κάποιοι άνθρωποι δεν θα ακολουθούσαν τους νόμους σχετικά με τους περιορισμούς, όπως κάναμε εδώ.
MOHAMAD: Ο Λίβανος δεν είχε πολλά κρούσματα, ήμουν ευγνώμων για αυτό, επειδή ανησυχούσα πολύ για την οικογένειά μου. Και αυτοί με την σειρά τους ανησυχούσαν για μένα, αλλά τους εξήγησα ότι ένιωθα ασφαλής εδώ.
SERGEI: Ο αντίκτυπος των μέτρων στη Ρωσία ήταν μεγαλύτερος από ό,τι στην Ελλάδα. Αλλά νομίζω ότι ένιωθα πολύ πιο ασφαλής εδώ, ενώ η οικογένειά μου δεν ένιωθε πάντα ασφαλής στη Ρωσία όπου υπήρχε μεγάλη αβεβαιότητα. Τα μέτρα στη Ρωσία δεν ήταν και τόσο σαφή. Αντί να συζητούν για καραντίνα και lockdown, το κράτος έλεγε στους ανθρώπους να κάνουν διακοπές!
Σε κατάσταση κρίσης, ο φόβος του άγνωστου είναι συχνά διαδεδομένος στη ζωή μας. Οι φοιτητές περιγράφουν τους μεγαλύτερους φόβους που είχαν κατά τη διάρκεια του lockdown.
ODAI: Το κύριο μέλημά μου ήταν να παραμείνω ασφαλής και υγιής, και αυτό συνέβη επειδή ακολουθήσαμε τις οδηγίες. Ήταν αγχωτικό για μερικούς φοιτητές που έδειχναν σημάδια κατάθλιψης. Ανησυχούσα για αυτούς, αλλά είμαστε όλοι αρκετά νέοι και μπορούμε να φροντίσουμε τον εαυτό μας και ο ένας τον άλλο. Πρέπει πάντα να βλέπουμε τη θετική πλευρά της κατάστασης.
ABIR: Φοβόμουν ότι αυτή η κατάσταση δεν είχε τέλος και φαντάστηκα ότι θα έπρεπε να φοράμε μάσκες και να καθαρίζουμε τα χέρια μας για όλη μας την ζωή! Μερικές φορές ένιωθα ότι διατρέχω κίνδυνο όταν ήμουν ανάμεσα σε ξένους. Ήταν επίσης ανησυχητικό όταν ακούγαμε τις συνωμοσιακές θεωρίες που έβγαιναν κατά καιρούς σχετικά με το από πού ξεκίνησε ο ιός.
NOUR: Για επαγγελματικούς λόγους, ανησυχούσα για το πότε θα μπορούσα να ταξιδέψω πάλι. Ξέρω ότι με περιμένουν οι διδακτορικές σπουδές μου, αλλά πραγματικά δεν ξέρω πότε θα μπορέσω να τις συνεχίσω.
MOHAMAD: Ανησυχούσα κυρίως για το ότι ενδέχεται να μην μπορέσω να συνεχίσω τις διδακτορικές μου σπουδές. Τώρα όμως, δεν ανησυχώ και τόσο πολύ, γιατί ολόκληρος ο κόσμος έχει παρόμοια προβλήματα, οπότε θα τακτοποιηθούν και αυτά τα θέματα αργά η γρήγορα για όλους μας.
SERGEI: Όταν αντιμετωπίζουμε προβλήματα, πρέπει πρώτα να βρούμε τρόπους για να ικανοποιήσουμε τις βασικές μας ανάγκες. Είχαμε στέγη, το δωμάτιο μας, αλλά έπρεπε να το διατηρήσουμε ασφαλές. Είχαμε πρόσβαση σε φαγητό, αλλά μας το σέρβιραν διαφορετικά κατά τη διάρκεια της κρίσης. Αντί για πιάτα, τώρα έχουμε μόνο συσκευασμένες τροφές. Το wifi είναι πλέον βασική ανάγκη. Όταν κατέρρευσε για λίγο, αυτό έμοιαζε με κρίση επειδή δεν μπορούσαμε να επικοινωνούμε με τις οικογένειές μας και δεν μπορούσαμε να παρακολουθήσουμε τα διαδικτυακά μας μαθήματά. Η επικοινωνία είναι πλέον βασική ανάγκη στον παγκόσμιοποιημενο κόσμο.
Οι φοιτητές κάνουν τώρα σχέδια για το εγγύς μέλλον, με την ελπίδα ότι τα σύνορα θα είναι σύντομα ανοιχτά, ώστε να μπορούν να δουν τις οικογένειές τους όταν θα ξαναρχίσουν οι διεθνείς πτήσεις. Πάντως, εκτιμούν πολύ το χρόνο που πέρασαν εδώ κατά τη διάρκεια της κρίσης.
ODAI: Χαίρομαι που είχα την ευκαιρία να ταξιδέψω πριν από την κρίση. Θέλω να δω όλη την Κρήτη, την Ελλάδα και την Ευρώπη, πριν επιστρέψω στη χώρα μου. Μου αρέσει ιδιαίτερα να επισκέπτομαι την παλιά πόλη των Χανίων, μου φαίνεται σαν μια νέα εμπειρία κάθε φορά που πηγαίνω εκεί. Απέχω 2-3 ώρες από τη θάλασσα στη χώρα μου, γι ‘αυτό θέλω να απολαύσω αυτήν τη θέα όσο μπορώ πριν γυρίσω στο σπίτι.
ABIR: Δεν κάνω κανένα σχέδιο αυτή τη στιγμή έως ότου οι πτήσεις ξαναρχίσουν και ανοίξουν τα αεροδρόμια. Αυτή η κρίση με έκανε να συνειδητοποιήσω πόσο σημαντικά είναι τα ταξίδια μου. Μπορεί να περάσει πάλι πολύς καιρός μέχρι να μπορέσω να ταξιδέψω ξανά, οπότε θέλω να απολαύσω το χρόνο μου μακριά από τη χώρα μου, και να απολαύσω την εμπειρία αυτής της διαμονής μακριά από το σπίτι μου.
NOUR: Τα τρέχοντα σχέδιά μου είναι να ολοκληρώσω τη διατριβή μου και να απολαύσω το Ελληνικό καλοκαίρι! Θα είναι μια μοναδική εμπειρία, γιατί αυτό το καλοκαίρι δεν θα μοιάζει με κανένα άλλο. Τώρα που ο φόβος έχει φύγει, πρέπει να απολαύσουμε και να εκτιμήσουμε αυτά που έχουμε.
MOHAMAD: Είμαι ευγνώμων που πέρασα το χρόνο μου με εποικοδομητικό τρόπο εδώ. Αλλά θέλω πραγματικά να επισκεφτώ την οικογένειά μου το συντομότερο δυνατό.
SERGEI: Αρχικά, ήθελα να επιστρέψω στο σπίτι μου. Τώρα όμως συνειδητοποιώ ότι ήμουν τυχερός που έζησα την κρίση σε ένα όμορφο μέρος όπως τα Χανιά, με την ασφάλεια που μπορεί να παρέχει ένα νησί με κλειστά σύνορα.
Τέλος, ρωτήσαμε τους φοιτητές ποιες αναμνήσεις θα κρατήσουν από αυτή την περίοδο της ζωής τους.
ODAI: Η μεγαλύτερη ανάμνηση που θα κρατήσω είναι ο τρόπος οργάνωσης των φοιτητών. Αλλάξαμε συνήθειες προς το καλύτερο, και έτσι μπορούσαμε να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλο και να αποφύγουμε την κατάθλιψη. Βρίσκαμε τη θετική πλευρά της ζωής, κάναμε εκτεταμένους περιπάτους και παρακολουθήσαμε πολλά ηλιοβασιλέματα!
ABIR: Πριν από την κρίση, είχαμε «τετράγωνες» ιδέες στο μυαλό μας. Το lockdown μας έκανε να σκεφτούμε έξω από το κουτί. Για παράδειγμα, δεν χρειάζεται να καθίσεις σε καφετέρια για να απολαύσεις τον καφέ σου. Μπορείς να φτιάξεις ένα καφεδάκι στο σπίτι, να τον πάρεις μαζί σου και να κάνεις ένα ωραιότατο περίπατο! Θα θυμάμαι αυτή την περίοδο ως μια εποχή που κάναμε τα πράγματα με διαφορετικό τρόπο.
NOUR: Ήταν μια ωραία εμπειρία να βρίσκεσαι σε lockdown στα Χανιά. Η οικογένειά μου κατάλαβε ότι ήμουν σε καλύτερη θέση εδώ από ότι ήταν αυτοί στη χώρα μου. Εκεί, θα ζούσα σε ένα διαμέρισμα, στο κέντρο της Αλεξάνδρειας. Θυμάμαι την ηρεμία που ένιωθα εδώ αφού ζούσα σε ένα πιο κοντινό στη φύση περιβάλλον.
MOHAMAD: Πάντα θα θυμάμαι τους κήπους του MAIΧ. Περπάτησα όλα τα μονοπάτια, κοιτάζοντας τη φύση πιο προσεκτικά. Πάνω απ’ ‘όλα, θα θυμάμαι αυτή τη στιγμή ως μια εποχή όπου έζησα πιο ήρεμα.
SERGEI: Εκτίμησα πραγματικά το γεγονός ότι πέρασα τούτο τον καιρό σε μια απέραντη όμορφη φύση. Οι περισσότερες από τις αναμνήσεις μου αυτής της περιόδου θα είναι γεμάτες με εικόνες από τους κήπους του ΜΑΙΧ και τα όμορφα ηλιοβασιλέματα, καθώς ήμουν σε θέση να εκτιμήσω καλυτέρα το περιβάλλον στο οποίο βρισκόμουν.
Παρά τα πολλά προβλήματα που έθεσε το lockdown, ήταν μια περίοδος γαλήνης αλλά και προβληματισμού για αυτούς τους νέους ανθρώπους που βρέθηκαν παγιδευμένοι σε μια ξένη χώρα. Αλλά είναι επίσης αλήθεια ότι οι ξένοι φοιτητές του MAIΧ είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν καλύτερα τη φύση μέσα από την ομορφιά της πόλης των Χανίων με έναν τρόπο που οι πολλοί τουρίστες στο νησί δεν θα μπορούσαν να βιώσουν, και αναγνωρίζουν το γεγονός ότι έζησαν μια μοναδική εμπειρία.
Εκ μέρους των φοιτητών του ΜΑΙΧ, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε όλους όσους μας βοήθησαν να παραμείνουμε ασφαλείς εν μέσω της πανδημίας. Είμαστε πραγματικά ευγνώμονες για τη βοήθεια και την υποστήριξη που μας δόθηκε τους τελευταίους τρεις μήνες, από το CIHEAM και ειδικά από το προσωπικό του MAIΧ, που μας παρείχε καθημερινά γεύματα και υπηρεσίες υγιεινής. Εκφράζουμε επίσης την ευγνωμοσύνη μας στους ίδιους τους συμφοιτητές μας, που έδειξαν εξαιρετική υπομονή καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ακολουθώντας όλους τους νέους κανονισμούς που επιβλήθηκαν στην Ελλάδα, οι οποίοι είχαν θετική επίδραση στον τρόπο με τον οποίο η χώρα χειρίστηκε την κρίση. Αυτή η εμπειρία μας έχει δώσει μαθήματα ζωής, καθώς ανακαλύψαμε έναν νέο τρόπο γνώσης που μας βοήθησε να παραμείνουμε παραγωγικοί σε αυτές τις δύσκολες στιγμές. Ελπίζουμε ότι θα επιστρέψουμε στις χώρες μας σύντομα, όταν τα σύνορα ανοίξουν, και αναμένουμε ένα λαμπρότερο μέλλον όπου οι άνθρωποι γνωρίζουν περισσότερο την αλληλεγγύη μεταξύ τους.
Κείμενο:
Μαρία Βεριβάκη, Καθηγήτρια Αγγλικών, ΜΑΙΧ
Γιώργος Φακωτάκης, Ερευνητής ΜΑΙΧ
Γιάννης Κατσικανδαράκης, Συνεδριακό Κέντρο, ΜΑΙΧ
