Συνηθίζεται ο όρος “έξυπνος”, “έξυπνη”, όταν θέλουμε να παρουσιάσουμε κάτι πρωτοπόρο, καινοτόμο. Θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε καλύτερα ευφυές, αν πρόκειται για προϊόν. Βλέπετε, είναι τόσο πλούσια η ελληνική γλώσσα, που το smart μεταφράζεται ανάλογα τη χρήση. Εχουμε λοιπόν smart αυτοκίνητο, smartphone, smart tv και οδεύουμε ολοταχώς προς τις smart cities, τις αποκαλούμενες και “έξυπνες πόλεις”.
Πώς, όμως, ορίζονται αυτές οι “έξυπνες πόλεις”; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά τους; Τι διαφορετικό πρόκειται να εισάγουν; Πόσο έτοιμοι είναι οι πολίτες να ακολουθήσουν την τεχνολογική επανάσταση;
Πολλά τα ερωτήματα, δύσκολες οι απαντήσεις. Για το λόγο αυτό, επιλέγονται πειραματικά ορισμένα σημεία κάποιων πόλεων ή δημιουργούνται εξ αρχής τέτοιες πόλεις, όπως για παράδειγμα στην Κίνα.
Προϋπόθεση η συνδεσιμότητα 5G που είναι προ των πυλών, καθώς όλα γίνονται με ταχύτητα αστραπή.
Σε μια “έξυπνη πόλη” όλοι και όλα είναι συνδεδεμένα, το όχημα με τον οδηγό, το όχημα με τον πεζό, το όχημα με άλλο όχημα, οι οικιακές συσκευές με τον ιδιοκτήτη του σπιτιού. Πλέον, όλα θα γίνονται από ένα smartphone, τόσο γρήγορα και τόσο αποτελεσματικά. Κι όταν θα δούμε να κυκλοφορούν και αυτόνομα οχήματα, πάλι μέσω εφαρμογής από ένα smartphone θα μπορείς να το καλέσεις να σε πάρει από εκεί που βρίσκεσαι, ακόμα και να παρκάρει μόνο του.
Οι δοκιμές που εντείνονται σε πολλές χώρες του εξωτερικού, παρουσιάζουν θεαματικά αποτελέσματα, τα οποία μπορεί να αργήσουν να εξαπλωθούν, ωστόσο είναι υπαρκτά.
Η Mindhaus, σε μια έρευνα που διεξήγαγε στην Ελλάδα, αναφορικά με τη φυσιογνωμία της “έξυπνης πόλης”, το 43% των ερωτηθέντων απάντησε ότι είναι εξοικειωμένο με τον όρο και το 22% πολύ και πάρα πολύ. Η καινοτομία και η τεχνολογία, κατέχουν από 18% στο τι χαρακτηρίζει μια “έξυπνη πόλη”, το 15% αφορά την ποιότητα ζωής, από 10% η οικονομική ανάπτυξη και η δημιουργικότητα, ενώ η βιωσιμότητα έχει το 9%.
Η αποστολή της “έξυπνης πόλης” είναι να αξιοποιεί την τεχνολογία για να βελτιώσει την καθημερινότητα κατοίκων και επισκεπτών, να πρωτοπορεί και να συμμετέχει στις τεχνολογικές εξελίξεις, να ανταποκρίνεται άμεσα στα αιτήματα και τις προτάσεις των κατοίκων της, να εφαρμόζει δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος και την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
Στα πρακτικά οφέλη από την “έξυπνη πόλη” εντάσσεται κατά 14% η διευκόλυνση στις μετακινήσεις και στις δημόσιες μεταφορές και κατά 8% το σύγχρονο και αποτελεσματικό δίκτυο τηλεπικοινωνιών.
Πάντως, υπάρχουν και μειονεκτήματα, έτσι όπως τα αντιλαμβάνονται οι πολίτες. Η «υπερ-έκθεση» προσωπικών δεδομένων και η απουσία «ιδιωτικότητας», η εξάρτηση από υπολογιστές και μηχανές, η ύπαρξη πολλών συστημάτων παρακολούθησης (π.χ. κάμερες ασφαλείας), η αλλοίωση της τοπικής κουλτούρας και της αυθεντικότητας και το υψηλό κόστος διαβίωσης.
Οι σημαντικότερες υπηρεσίες μιας “έξυπνης πόλης”, είναι η προσβασιμότητα των ΑμΕΑ, η ανακύκλωση, οι υποδομές φωτισμού, οι ελεύθεροι χώροι πρασίνου, το δωρεάν wi-fi παντού, οι δημόσιες υπηρεσίες με ηλεκτρονικές πλατφόρμες.
Αξίζει να σημειωθεί, σύμφωνα με την έρευνα, ότι η πιο “έξυπνη πόλη” στην Ελλάδα είναι τα Τρίκαλα, που έχουν παρουσιάσει δείγματα ηλεκτροκίνησης, ποδηλατοκίνησης και άλλων υπηρεσιών, ενώ το 41% υποστηρίζει ότι μια “έξυπνη πόλη” είναι αξιοποιήσιμη και επισκέψιμη τουριστικά.
Γι αυτό και το Άμστερνταμ σχεδίασε τη νέα του ταυτότητα το 2004, ενώ το 2017 βρέθηκε στην 10η θέση του Ipsos Top Cities Index, το οποίο αναδεικνύει τις καλύτερες πόλεις για να ζήσει, να ταξιδέψει και να εργαστεί κάποιος παγκοσμίως.
Ο ρόλος των μετακινήσεων σε μια “έξυπνη πόλη”
Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, όπως παρουσιάσαμε τις “έξυπνες πόλεις”, οι συνδυασμένες μετακινήσεις είναι ζωτικής σημασίας, αλλά και ο τρόπος που λειτουργούν, ώστε να περιοριστεί το κυκλοφοριακό και η ατμοσφαιρική ρύπανση.
Η αναπτυσσόμενη τάση της ηλεκτροκίνησης, η κοινοχρησία οχημάτων (carsharing), η αυτόνομη οδήγηση που αργεί μεν, αλλά προχωρά και η… εναέρια κυκλοφορία, θα φέρουν νέα δεδομένα.
Οσον αφορά την ηλεκτροκίνηση, μειώνονται δραστικά οι ρύποι καθώς τα ηλεκτρικά δεν εκπέμπουν ρύπους. Πέραν από τα αυτοκίνητα, θα έχουμε ηλεκτρικά λεωφορεία, ποδήλατα, μοτοσικλέτες και πολύ εξελιγμένα e-scooters.
Από την άλλη, η κοινοχρησία, μειώνει τις μετακινήσεις και το κυκλοφοριακό και προφανώς τις εκπομπές ρύπων και όταν συνδυαστεί με ηλεκτροκίνηση, είναι το ιδανικό.
Για την εναέρια κυκλοφορία γίνονται ήδη δοκιμές σε κλίμακα. Η Audi, με την Italdesing και την Airbus, εργάζονται ώστε μεγάλα drones να μεταφέρουν εναέρια κλωβό με επιβάτες, που θα τοποθετείται σε πλατφόρμα με τροχούς, για τις επίγειες μετακινήσεις, πάντα αυτόνομα.
Επίσης, σε πιλοτικές πόλεις της Βόρειας Αμερικής και της Ασίας, στο Ομπορν Χιλς του Michigan και στην Τσανγκσά της Κίνας, η Continental διερευνά τις δυνατότητες που παρουσιάζει η μεγαλύτερη συνδεσιμότητα, μεταξύ όλων των χρηστών του οδικού δικτύου. Στο εγχείρημα αυτό, οι συνήθεις διασταυρώσεις κυκλοφορίας έχουν μετατραπεί σε πολύ ευφυή πεδία δοκιμών, εξοπλισμένα με έξυπνη τεχνολογία αισθητήρων. Τα φώτα πορείας και τα φώτα του δρόμου, εξοπλισμένα με αισθητήρες ανταλλάσσουν δεδομένα με τα οχήματα που βρίσκονται κοντά, για να προστατεύσουν τους πεζούς και τους ποδηλάτες, ειδικότερα. Αυτή η τεχνολογία μπορεί, για παράδειγμα, να προειδοποιήσει έναν οδηγό για την ύπαρξη πεζών που δεν βλέπει ή άλλων πιο ευάλωτων χρηστών του δρόμου, σε αριστερές στροφές. Τα δεδομένα κυκλοφορίας από τους λαμπτήρες δρόμου μπορούν τελικά να μειώσουν τις εκπομπές ρύπων: οι αλλαγές σήματος στα φανάρια μπορούν να ελεγχθούν με τέτοιο τρόπο, ώστε να βελτιστοποιηθεί η κυκλοφοριακή ροή και να μειωθεί ο χρόνος ακινησίας στις διασταυρώσεις.
Από την πλευρά του, ο όμιλος VW με τη στρατηγική του, γνωστή ως Together 2025+ “Shaping Mobility – για τις επόμενες γενιές”, εργάζεται αδιάκοπα στην αστική κινητικότητα. Ηδη έχει ξεκινήσει συνεργασίες με 12 πόλεις, όπως το Αννόβερο, το Φόλσμπουργκ, η Πράγα, η Βαρκελώνη, η Χεφέι της Κίνας. Με στόχο να κυκλοφορήσει περίπου 70 νέα ηλεκτρικά αυτοκίνητα τα επόμενα δέκα χρόνια, επιχειρεί να προσφέρει ολοκληρωμένες λύσεις στην ηλεκτρική μικρο-κινητικότητα, για τη μεταφορά ατόμων – για παράδειγμα, με το eXS KickScooter της SEAT ή το Cityskater της Volkswagen. Για ταχυμεταφορές, θα προσφέρει το Cargo e-Bike, θα έχει μεγαλύτερα ηλεκτρικά επαγγελματικά και ηλεκτρικά λεωφορεία με το MAN New Lion’s City E και το Scania Citywide LF από τα τέλη του 2020.
Επίσης, στην Πράγα, ο όμιλος VW δημιουργεί σύγχρονες λύσεις κινητικότητας με την υπηρεσία WeShare, για την κοινοχρησία οχημάτων και με το ηλεκτρικό van MOIA, που επίσης λειτουργεί κοινόχρηστα, συλλέγοντας επιβάτες από το μέρος που επιθυμούν. Κι όλα αυτά για να αντιμετωπιστεί η κυκλοφοριακή συμφόρηση.
Επιπλέον, η Skoda ξεκίνησε την πιλοτική λειτουργία των ηλεκτρικών σκούτερ BeRider, ενώ στο κέντρο της Πράγας, οι πολίτες μπορούν να συγκεντρώσουν το μείγμα κίνησης, του τραμ, του μετρό, του ενοικιαζόμενου ποδηλάτου, του ταξί και του ΜΟΙΑ, και να ταιριάξουν τη διαδρομή τους στις τρέχουσες συνθήκες κυκλοφορίας με τη βοήθεια της εφαρμογής CityMove της Skoda. Η εφαρμογή παρέχει επίσης υποστήριξη για την εύρεση χώρων στάθμευσης και διαθέτει μια πύλη πληρωμής που επεξεργάζεται συναλλαγές για όλες τις υπηρεσίες.