Έχοντας ήδη στο «οπλοστάσιο» τρία εμβόλια κατά του κορονοϊού, των Pfizer/BioNtech, της Moderna και της AstraZeneca και αναμένοντας μετά τα μέσα Απριλίου την άφιξη του τέταρτου εμβολίου, της Johnson & Johnson, και την παραλαβή των πρώτων 70.800 δόσεων, η ερώτηση που κρέμεται από τα χείλη όλων είναι ποιο εμβόλιο είναι το “καλύτερο”. Πολλοί σπεύδουν να δουν αυτό το οποίο προβάλλεται, δηλαδή, την “αποτελεσματικότητα”.
Σύμφωνα με τις εταιρείες που έδωσαν τα στοιχεία, το εμβόλιο της Pfizer έχει αποτελεσματικότητα 95% 7 ημέρες μετά τη δεύτερη δόση ενώ το εμβόλιο της Moderna 94% 14 ημέρες μετά τη δεύτερη δόση. Το εμβόλιο της Johnson & Johnson έχει 66% 28 ημέρες μετά την μία δοση και το εμβόλιο της AstraZeneca 67% 15 ημέρες μετά τη δεύτερη δόση.
Βλέποντας μόνο αυτούς τους δείκτες και μη γνωρίζοντας πολλά παραπάνω το εύκολο συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι το εμβόλιο της Pfizer είναι το πιο αποτελεσματικό και της Johnson & Johnson το χειρότερο. Αλλά αυτή η υπόθεση είναι λανθασμένη.
Σύμφωνα με κατατοπιστικό βίντεο του Vox αυτοί οι αριθμοί δεν αποτυπώνουν πόσο πραγματικά αποτελεσματικά είναι τα συγκεκριμένα εμβόλια.
Η αποτελεσματικότητα των εμβολίων μετριέται μέσα από μεγάλες κλινικές δοκιμές όπου δοκιμάζονται σε χιλιάδες ανθρώπους. Οι άνθρωποι αυτοί χωριζονται σε δύο ομάδες. Οι μισοί από αυτούς λαμβάνουν το εμβόλιο και οι άλλοι μισοί λαμβάνουν ένα placebo (μη φάρμακο). Οι άνθρωποι αυτοί καλούνται να επιστρέψουν στις ζωές τους καθώς οι επιστήμονες καταγράφουν ποιοι κόλλησαν τον ιό σε ένα διάστημα πολλών μηνών.
Στο εμβόλιο της Pfizer συμμετείχαν 43.000 άνθρωποι. Στο τέλος της δοκιμής 170 άνθρωποι είχαν μολυνθεί από κορωνοϊό. Αν από αυτούς τους 170, οι 85 είχαν αρρωστήσει από την ομάδα που έλαβε το placebo και οι άλλοι μισοί από την ομάδα που έλαβε το εμβόλιο, τότε το εμβόλιο θα ειχε 0% αποτελεσματικότητα. Αν όλοι που μολύνθηκαν από κορωνοϊό είχαν λάβει το placebo, τότε το εμβόλιο θα ειχε αποτελεσματικότητα 100%. Στη συγκεκριμένη μελέτη της Pfizer 162 άνθρωποι που κόλλησαν τον ιό άνηκαν στην ομάδα που έλαβε placebo και μόλις 8 στην ομάδα που έλαβε το εμβόλιο. Με άλλα λογια, αυτοί που έλαβαν το εμβόλιο της Pfizer ειχαν 95% πιθανότητα να μην μολυνθούν με κορωνοϊό.
Αυτο δε σημαίνει ότι αν εμβολιαστούν 100 άνθρωποι, οι 5 θα μολυνθούν με κορωνοϊό αλλά ότι κάθε άνθρωπος έχει 95% πιθανότητα να μην κολλήσει κορωνοϊό αν λάβει το συγκεκριμένο εμβόλιο.
Τώρα, όλες οι δοκιμές ακολουθούν ένα παρόμοιο μοτίβο, όμως όλες οι δοκιμές δεν έγιναν υπό τις ίδιες συνθήκες. Κι αυτό αλλάζει τα πάντα. Γιατί έχει σημασία η περίοδος κατά την οποία γίνονται οι δοκιμές όσο και η περιοχή όπου γίνονται.
Το εμβόλιο της Moderna έγινε εξ ολοκλήρου στις ΗΠΑ κατα τη διάρκεια του καλοκαιριού οπου ο αριθμός των κρουσματων ήταν ο χαμηλότερος όλης της πανδημίας. Το ίδιο συνέβη και με το εμβόλιο της Pfizer του οποίου οι δοκιμές έγιναν στις ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου όπου είχε χαμηλή μεταδοτικότητα ο ιός. Σε αντίθεση με τις παραπάνω εταιρείες, το εμβόλιο της Johnson & Johnson έκανε την κλινική μελέτη κατά την περίοδο κορύφωσης της πανδημίας από τον Νοέμβρη έως τον Γενάρη. Και οι δοκιμές δεν έγιναν στις ΗΠΑ αλλά στη Βραζιλία και στη Νότιο Αφρική.
Και σε αυτές τις χώρες όχι μόνο η μετάδοση του ιού ήταν πολύ υψηλότερη αλλά και ο ιός ήταν διαφορετικός. Κατ’ ουσία το εμβολιο της Johnson & Johnson δοκιμάστηκε ενάντια στις πολύ πιο μεταδοτικές και θανατηφόρες μεταλλάξεις του κορωνοϊού. Χαρακτηριστικό είναι ότι στη Νότιο Αφρική τα δείγματα της εταιρείας αποτελούνταν κατα 67% από τον μεταλλαγμένο ιό.
Το γεγονός είναι ότι οι κλινικές δοκιμές γίνονται σε διαφορετικές περιοχές του πλανήτη, σε διαφορετικές χρονικές περιόδου με διαφορετικά κριτήρια και παράγουν διαφορετικά αποτελέσματα. Αν οι Pfizer και Moderna ακολουθούσαν το ιδιο μοτίβο στις κλινικές μελέτες όπως η Johnson & Johnson η αποτελεσματικότητα των εμβολίων τους θα ήταν πολύ διαφορετική. Κάτι που οπωσδηποτε θα επηρέαζε και την εμπορική επιτυχία των εμβολίων τους. Ουσιαστικά οι δείκτες αποτελεσματικότητας δε λένε τίποτ’ άλλο παρά τι συνέβη σε κλινικές μελέτες που έγιναν όμως με πολύ διαφορετικά κριτήρια, οχι τι θα συμβεί στην πραγματικότητα εφόσον λάβεις το εμβόλιο.
Όμως υπάρχουν ειδικοί που θεωρούν οτι ακόμα και αν ανταποκρινόταν στην πραγματικότητα οι δείκτες αποτελεσματικότητας, αυτο δε θα έπρεπε να είναι το πιο σημαντικό που θα επρεπε να κοιτάμε πριν προχωρήσουμε στη λήψη ενός εμβολίου.
Ο κύριος στόχος δεν είναι η αποτροπή της μετάδοσης αλλά η αποτροπή της δυνατότητας του κορωνοϊού να οδηγεί σε σοβαρή ασθένεια ή στον θάνατο. Βεβαίως, το καλύτερο σενάριο είναι όταν λαμβάνεις το εμβόλιο να μην αρρωσταίνεις καθόλου. Όμως, ο στόχος αυτη τη στιγμή είναι να μην αρρωσταίνουμε σοβαρά. Και αυτό το πετυχαίνουν αποτελεσματικά όλα τα εμβόλια, ανεξαρτήτως της αποτελεσματικότητας που δείχνουν οι κλινικές μελέτες.
Σε όλες τις κλινικές μελέτες όλων των εταιρειών, ουδεις από όλους όσους εμβολιάστηκαν δεν ασθένησε σοβαρά ή πέθανε από κορωνοϊό.
Δείτε το βίντεο: