Νέα δυναμική καταγράφει ο τουρισμός στη Δυτική Κρήτη το 2025, με τα πρώτα στοιχεία της ετήσιας έρευνας του Παρατηρητηρίου Τουρισμού Δυτικής Κρήτης να επιβεβαιώνουν ρεκόρ αφίξεων και σημαντικές ανακατατάξεις στο προφίλ των επισκεπτών. Η έρευνα, που υλοποιείται σε συνεργασία κορυφαίων ακαδημαϊκών και τουριστικών φορέων της Κρήτης και πραγματοποιείται στο αεροδρόμιο Χανίων «Ι. Δασκαλογιάννης», συγκέντρωσε ως το τέλος Ιουλίου πάνω από 1.200 έγκυρα ερωτηματολόγια.

Σύμφωνα με την έρευνα, το Ελαφονήσι αναδεικνύεται φέτος, για μία ακόμη φορά, σε κορυφαίο πόλο έλξης – σχεδόν οι μισοί επισκέπτες το επιλέγουν ως προορισμό, ενώ ακολουθούν τα Φαλάσαρνα και ο Μπάλος. Παράλληλα, σημαντικός αριθμός τουριστών επισκέπτεται μοναστήρια, εκκλησίες, μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους, επιβεβαιώνοντας τη δυναμική του πολιτιστικού τουρισμού στη Δυτική Κρήτη.

Η τεράστια ζήτηση, ωστόσο, φέρνει και την άλλη όψη: Έντονα παράπονα για συνωστισμό, οχλαγωγία, καθαριότητα και πίεση στα τοπικά οικοσυστήματα. Η ανάγκη για αειφορική διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων των παραλιών του νομού Χανίων αναδεικνύεται πιο επιτακτική από ποτέ.

Τοπικά προϊόντα

Εντυπωσιακή αύξηση παρουσιάζουν οι αγορές τοπικών προϊόντων: για πρώτη φορά, τα τοπικά τυριά και το ελαιόλαδο βρίσκονται στις πρώτες θέσεις των προτιμήσεων των επισκεπτών, με δύο στους τρεις να τα επιλέγουν για τις αποσκευές τους.

Το κρητικό μέλι, η τσικουδιά και το κρασί σημειώνουν επίσης μεγάλη άνοδο, ενώ στα ράφια των επισκεπτών βρίσκονται όλο και περισσότερα βότανα, μπαχαρικά, φυσικοί χυμοί και τοπικά παξιμάδια – δείγμα της ισχυρής ταυτότητας της τοπικής κουζίνας που αποτελεί πλέον ισχυρό τουριστικό πλεονέκτημα.

Υποδομές, απορρίμματα και κυκλοφοριακό και κόστος υπηρεσιών

Η χαμηλή ποιότητα του οδικού δικτύου, η ελλιπής σήμανση, τα προβλήματα με τα απορρίμματα και η ανεπαρκής στάθμευση ταλανίζουν και φέτος την τουριστική καθημερινότητα των Χανίων. Η αυξημένη χρήση πλαστικών, κυρίως στην πόλη, και η κυκλοφοριακή συμφόρηση προκαλούν έντονη δυσαρέσκεια στους επισκέπτες, όπως και η αδυναμία εύρεσης χώρων στάθμευσης στο κέντρο των Χανίων.

Από την άλλη, θετικά σχολιάζονται οι διαπλατύνσεις πεζοδρομίων και τα νέα φεστιβάλ του Δήμου Χανίων, όπως η “Παραδοσιακή Στράτα”, που ενισχύουν την πολιτιστική εμπειρία των τουριστών.

Σημαντικός παράγοντας προβληματισμού για τους αλλοδαπούς τουρίστες παραμένει το αυξημένο κόστος σε εστίαση, φιλοξενία και μεταφορές, ενώ εκφράζεται ανησυχία για τη διαρκώς αυξανόμενη πίεση στις περιοχές φυσικού κάλλους. Οι αρμόδιοι φορείς καλούνται να δώσουν άμεσες λύσεις για να μην υπονομευτεί το τουριστικό προϊόν της Δυτικής Κρήτης.

Ώρα για ισορροπία και βιώσιμη διαχείριση

Τα πρώτα αποτελέσματα της φετινής τουριστικής έρευνας φανερώνουν μια Κρήτη που διατηρεί τον πρωταγωνιστικό της ρόλο στον ευρωπαϊκό τουρισμό, αλλά ταυτόχρονα φέρνουν στην επιφάνεια τις μεγάλες προκλήσεις για το μέλλον. Το ζητούμενο για όλους παραμένει: να διαφυλαχθεί η μοναδική φυσική και πολιτιστική ταυτότητα του τόπου, να βελτιωθούν οι υποδομές και να υπάρξει πραγματική αειφορία στη διαχείριση των πολύτιμων προορισμών της Δυτικής Κρήτης.

Πιο αναλυτικά, στην έρευνα που έχουν υπογράψει οι:

• Δρ. Γεώργιος Μπαουράκης, Διευθυντής Μ.Α.Ι.Χ.
• Γεώργιος Αγγελάκης, Ερευνητής Τμ. Οικονομίας και Διοίκησης Μ.Α.Ι.Χ., υπ. διδάκτωρ Τμ. Διοικητικής Επιστήμης & Τεχνολογίας, ΕΛΜΕΠΑ
• Περικλής Δράκος, ΕΔΙΠ, Τμ. Οικονομικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Κρήτης
• Καθ. Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδημαϊκός, Διευθυντής Εργ. Συστημάτων Χρηματοοικονομικής Διοίκησης & Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης του Πολυτεχνείου Κρήτης, Audencia Business School, France

αναφέρονται τα εξής:

Νέα δυναμική καταγράφει ο τουρισμός στη Δυτική Κρήτη το 2025, με τα πρώτα στοιχεία της ετήσιας έρευνας του Παρατηρητηρίου Τουρισμού Δυτικής Κρήτης να επιβεβαιώνουν ρεκόρ αφίξεων και σημαντικές ανακατατάξεις στο προφίλ των επισκεπτών. Η έρευνα, που υλοποιείται σε συνεργασία κορυφαίων ακαδημαϊκών και τουριστικών φορέων της Κρήτης και πραγματοποιείται στο αεροδρόμιο Χανίων «Ι. Δασκαλογιάννης», συγκέντρωσε ως το τέλος Ιουλίου πάνω από 1.200 έγκυρα ερωτηματολόγια.

Σχετικά με τις αφίξεις αλλοδαπών τουριστών στο αεροδρόμιο Χανίων και με βάση τα πρόσφατα στοιχεία της Fraport-Greece για την περίοδο Ιανουάριος-Ιούλιος 2025, καταγράφεται ρεκόρ αφίξεων με 875 χιλιάδες αφίξεις, σημειώνοντας αύξηση 3% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2024, όπου είχαν σημειωθεί 850 χιλ. αφίξεις, χρονιά κατά την οποία είχαν καταγραφεί και οι περισσότερες αφίξεις έως τότε.

Η φετινή αύξηση, σε σχέση με το 2024, οφείλεται αποκλειστικά στους μη Σκανδιναβούς, οι οποίοι σημειώνουν ποσοστό αύξησης 5%. Αντίθετα, οι Σκανδιναβοί καταγράφουν οριακή μείωση, με τους Φινλανδούς και Σουηδούς να σημειώνουν πτώση αφίξεων κατά 5% και 2%, αντίστοιχα. Αναφορικά με τις κύριες εθνότητες των μη Σκανδιναβών, Γερμανοί και Βρετανοί είναι αυτοί που σημειώνουν σημαντικά ποσοστά αυξήσεων με 8% και 6%, αντίστοιχα, με τους Βρετανούς να συνεχίζουν να παραμένουν στην πρώτη θέση επί των συνολικών αφίξεων με ποσοστό 18% και να ακολουθούν Γερμανοί, Δανοί και Νορβηγοί με 11%. Οι Πολωνοί καταλαμβάνουν την πέμπτη θέση επί των συνολικών αφίξεων με ποσοστό 10%, σημειώνοντας παράλληλα αύξηση των αφίξεων τους κατά 3%. Ακολουθούν οι Φινλανδοί με 7%, ενώ αξιοσημείωτη είναι η αύξηση των Γάλλων κατά 26%, ανεβαίνοντας στην έβδομη θέση επί των συνολικών αυξήσεων. Σχετικά με τις υπόλοιπες εθνότητες, ενθαρρυντικές είναι οι αυξήσεις των Αυστριακών και Ολλανδών με διψήφιο ποσοστό αύξησης ενώ αντίθετα ανησυχητική είναι η πτώση των Κυπρίων κατά 20%. Επίσης, έχουμε και την προσέλκυση νέων αγορών, αφού για πρώτη φορά επισκέπτονται τη Δυτική Κρήτη με απευθείας πτήση αλλοδαποί επισκέπτες που προέρχονται από την Πορτογαλία.

Γενικά παρατηρούμε ότι οι Σκανδιναβοί σταθεροποιούνται γύρω στο 35% επί των συνολικών αφίξεων μετά την εποχή του κορονοϊού, όταν πριν το ποσοστό τους είχε εδραιωθεί γύρω στο 50%,  ενώ αντίθετα οι αφίξεις των μη Σκανδιναβών αυξάνονται με γοργούς ρυθμούς.

ΑΦΙΞΕΙΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ ΣΤΟ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

Αναφορικά με τις αφίξεις αλλοδαπών τουριστών στο αεροδρόμιο Ηρακλείου και με βάση τα πρόσφατα στοιχεία της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας Ηρακλείου, για την περίοδο Ιανουάριος-Ιούλιος 2025, καταγράφεται επίσης ρεκόρ αφίξεων, της τάξεως των 2,1 εκατ. αφίξεων, σημειώνοντας αύξηση κατά 6% σε σχέση με τις αφίξεις της αντίστοιχης περυσινής περιόδου που είχαν φτάσει τα 2 εκ. αφίξεις, οι οποίες ήταν και οι υψηλότερες αφίξεις έως τότε.

Γερμανοί, Βρετανοί και Γάλλοι απαρτίζουν την πρώτη τριάδα καταλαμβάνοντας το 57% επί των συνολικών αφίξεων με τους Γερμανούς να συνεχίζουν να παραμένουν στην κορυφή της λίστας με 29%, σημειώνοντας μια σημαντική αύξηση της τάξεως του 8% σε σχέση με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο. Στη δεύτερη θέση επί των συνολικών αφίξεων παραμένουν οι Βρετανοί με 17%, σημειώνοντας αύξηση 12% σε σχέση με το προηγούμενο έτος και ακολουθούν οι Γάλλοι με 11%, καταγράφοντας άνοδο της τάξεως του 6% συγκριτικά με την περασμένη σεζόν.

Σχετικά με τις άλλες εθνότητες, οι Πολωνοί ανεβαίνουν στην τέταρτη θέση επί των συνολικών αφίξεων με ποσοστό 5,8% παρουσιάζοντας όμως μια οριακή μείωση σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο. Πτώση παρουσιάζουν και οι Ολλανδοί κατά 4%, κατεβαίνοντας στην πέμπτη θέση επί των συνολικών αφίξεων, ενώ ενθαρρυντική είναι η αύξηση των Ιταλών και Ισραηλινών κατά 21% και 13% συγκριτικά με το περασμένο έτος.

ΕΡΕΥΝΑ ΠΡΟΦΙΛ ΕΠΙΣΚΕΠΤΗ 2025

Η υλοποίηση της φετινής τουριστικής έρευνα στον Αερολιμένα Χανίων, εκτός από τις προσωπικές συνεντεύξεις και ερωτηματολόγια όπου χρειάζεται, πραγματοποιείται πλήρως με το αυτοματοποιημένο σύστημα οικειοθελούς συμμετοχής των αλλοδαπών τουριστών με την χρήση των προσωπικών τους συσκευών (PC, Smartphone και Tablet). Η επιλογή αυτής της δυνατότητας γνωστοποιείται στους επισκέπτες από τον εκπρόσωπο της έρευνας ή/και με ROLL UPS και ενεργοποιείται στην γλώσσα επιλογής του ενδιαφερόμενου μέσω οπτικής σάρωσης κατάλληλου Url ή QR Code από το laptop, smartphone ή tablet.

Αναφορικά με τα αποτελέσματα της έρευνας, η οποία είναι εν εξελίξει, σύμφωνα με τα στοιχεία έως τέλη Ιουλίου 2025, οι τουρίστες που προτιμάνε το αεροδρόμιο Χανίων ως τελικό προορισμό για τις διακοπές τους, παρουσιάζουν μια σταθεροποιητική τάση ως προς το προφίλ τους σε σχέση με την περυσινή τουριστική περίοδο σε σημείο να μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι οι όποιες ανακατατάξεις συντελέστηκαν στην περίοδο 2020-2022 έχουν παγιωθεί και βρισκόμαστε πλέον σ’ ένα καινούργιο σημείο ισορροπίας.

Ολοένα και υψηλότερο είναι το ποσοστό των αλλοδαπών τουριστών που επισκέπτονται τη Δυτική Κρήτη για πρώτη φορά, με έξι στους δέκα αλλοδαπούς τουρίστες να επισκέπτονται τη Δυτική Κρήτη για πρώτη φορά σε αντίθεση με τα προηγούμενα έτη, όπου το συγκεκριμένο ποσοστό ήταν χαμηλότερο. Την διαφορά αυτή ενισχύει η αύξηση των επισκεπτών από το Η.Β., την Γερμανία και την Πολωνία.

Οικονομική κατάσταση – Ανάλυση δαπανών

Ο μέσος όρος του εισοδηματικού επιπέδου των επισκεπτών κυμαίνεται μεταξύ της κλίμακας 70.000 – 80.000 ευρώ, παρουσιάζοντας μια αύξηση σε σχέση με την προηγούμενη τουριστική περίοδο. Αυτή η αύξηση οφείλεται κυρίως από τουρίστες του Ηνωμένου Βασιλείου και Γερμανίας, αλλά και από την ιδιαίτερη αύξηση αλλοδαπών τουριστών που προέρχονται από χώρες της Αμερικής, Καναδά και Αυστραλίας, οι οποίοι είναι και πολύ υψηλού εισοδηματικού προφίλ. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το 1/3 των επισκεπτών στην περιοχή μας δηλώνει εισόδημα πάνω από 100.000 €.

Σε σχέση με το μέγεθος της μέσης δαπάνης που πραγματοποιεί ο επισκέπτης στις κύριες κατηγορίες εξόδων έως τώρα δεν διαφέρουν καθόλου ή στατιστικά σημαντικά από το προηγούμενο έτος. Οι μέσες δαπάνες για εστίαση (~545 €) καταλαμβάνουν πάνω από το 50% των συνολικών δαπανών, ενώ ακολουθούν δαπάνες ενοικίασης οχήματος (~276 €) και αγορές προϊόντων (~206 €).

Παρατηρώντας τα παραπάνω μπορούμε να συμπεράνουμε ότι το οικονομικό αποτύπωμα δαπανών των επισκεπτών δεν έχει αλλάξει. Το γεγονός αυτό ενισχύεται από την άποψη των επισκεπτών ότι η Δυτ. Κρήτη αποτελεί έναν προορισμό όπου οι υπηρεσίες που προσφέρει σε σχέση με το κόστος, είναι σε εξαιρετικό επίπεδο (ποσοστό Ικανοποίησης ~90%!). Το τελευταίο όμως, δεν αναιρεί το γεγονός ότι φέτος υπάρχει αυξημένο κόστος γενικά σε όλο το φάσμα των υπηρεσιών τουρισμού, γεγονός που αναγνωρίζεται από τους επισκέπτες χωρίς ωστόσο να επηρεάζει το ύψος των δαπανών από την πλευρά τους.

Σε αυτό ακριβώς το σημείο ίσως να έγκειται και ο γρίφος της δυσφορίας αρκετών επιχειρήσεων της περιοχής καθώς καλούνται να μοιραστούν το ίδιο με πέρυσι ποσό δαπανών των επισκεπτών, την ίδια στιγμή που πρέπει να αντιμετωπίσουν πολύ αυξημένα κόστη ενέργειας και πρώτων υλών, γεγονός που καθιστά το προϊόν ακριβό με χαμηλά περιθώρια κέρδους και μειωμένη ανταγωνιστικότητα.

Χαρακτηριστικά επισκέπτη / προτιμήσεις / σχόλια

Εννέα στους δέκα αλλοδαπούς τουρίστες όχι μόνο θα επιθυμούσε να ξαναεπισκεφθεί τη Δυτική Κρήτη αλλά θα το σύστηνε ανεπιφύλακτα σε συγγενείς και φίλους. Επίσης, ένας στους τρεις αλλοδαπούς επισκέπτες δηλώνει ότι θα επισκεπτόταν την περιοχή και κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου αν υπήρχε απευθείας ανταπόκριση από την πόλη του, γεγονός που αναδεικνύει τη δυναμική του προορισμού για επέκταση της τουριστικής περιόδου.

Η ποιότητα των υπηρεσιών στα τουριστικά καταλύματα, η ποιότητα των τοπικών αγροτικών προϊόντων, η φιλοξενία των ντόπιων ανθρώπων, το τοπίο της Πόλης, καθώς η ηρεμία και ασφάλεια του τόπου αξιολογούνται πολύ θετικά (~90% +) κατά τη διάρκεια παραμονής τους.

Σταθεροποίηση προτιμήσεων παρατηρούμε στον τύπο καταλύματος αλλά και στα πακέτα διαμονής που προτιμούν οι αλλοδαποί τουρίστες. Πιο συγκεκριμένα, υπάρχει σταθεροποίηση στα ποσοστά των τουριστών που προτιμούν το λεγόμενο πακέτο “all inclusive” γύρω στο 15%, με σχεδόν τους μισούς αλλοδαπούς επισκέπτες να μην προτιμάει κανένα πακέτο. Καθοριστικός παράγοντας για την επιλογή του “all Inclusive” παραμένει η συνοδεία παιδιών κάτω των 15 ετών και η προσέλευση οργανωμένων ομάδων επισκεπτών.

Ελαφρώς αυξημένο είναι το ποσοστό των αλλοδαπών τουριστών που προτιμούν τις βραχυπρόθεσμες ενοικιάσεις τύπου AirBnB, αφού περίπου το 16% των επισκεπτών επιλέγει να διαμένει σε τέτοια καταλύματα. Τα ξενοδοχεία, παραμένουν στην πρώτη θέση των προτιμήσεων των τουριστών, με έξι στους δέκα από αυτούς να τα επιλέγουν, ενώ σχεδόν δύο στους τρεις τουρίστες προτιμούν πολυτελή ξενοδοχεία 4 & 5 αστέρων. Οι βίλες μετά τον διπλασιασμό προσφοράς που παρατηρήθηκε στην περίοδο 2019-21 έχουν φτάσει σταθερά το ποσοστό τους γύρω στο 6%.

Αυξημένο είναι το ποσοστό (44%) των αλλοδαπών επισκεπτών που πραγματοποιούν διακοπές με τον/τη σύζυγο/σύντροφο, ενώ αντίθετα μειωμένο είναι το ποσοστό (31%) εκείνων που προτιμούν τις οικογενειακές διακοπές με παιδιά σε σχέση με την προηγούμενη τουριστική περίοδο.

Σχεδόν οι μισοί επισκέπτες επιλέγουν την παραλία του Ελαφονησίου και ακολουθούν αυτές των  Φαλασάρνων και Μπάλου, ενώ εξίσου σημαντικός αριθμός τουριστών πραγματοποιεί επισκέψεις σε μοναστήρια, εκκλησίες, μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους. Παρατηρείται ότι οι εμβληματικές παραλίες του Νομού Χανίων, είναι στις πρώτες επιλογές  των αλλοδαπών τουριστών και κρίνεται απαραίτητη η αειφορική διαχείριση των προορισμών αυτών, δεδομένου του πολύ μεγάλου αριθμού αφίξεων αλλοδαπών τουριστών. Άξιο αναφοράς είναι η μεγάλη αύξηση επισκεψιμότητας φέτος για την παραλία του Ελαφονησίου, καθώς και τα έντονα αρνητικά σχόλια για τις συγκεκριμένες παραλίες αναφορικά με τον πολύ μεγάλο αριθμό επισκεπτών, την οχλαγωγία, την καθαριότητα και την προστασία των οικοσυστημάτων.

Αναφορικά με τα τοπικά προϊόντα διατροφής, ο αλλοδαπός τουρίστας μένει πολύ ικανοποιημένος από τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των προϊόντων αυτών, ενώ φέτος δείχνει να προβαίνει σε μεγαλύτερες από άλλες χρονιές ποσότητες αλλά και ποικιλία προϊόντων. Για πρώτη φορά τα τοπικά τυριά μαζί με το ελαιόλαδο βρίσκονται στις πρώτες θέσεις των προτιμήσεων των αλλοδαπών τουριστών, με δύο στους τρεις αλλοδαπούς επισκέπτες να προβαίνουν σε αγορά αυτών των προϊόντων. Ιδιαίτερη δυναμική παρουσιάζει το κρητικό μέλι, και η τσικουδιά, τα οποία μαζί με το κρασί, προτιμούνται από σχεδόν τους μισούς τουρίστες. Σημαντική επίσης είναι η αύξηση της αγοράς βοτάνων και μπαχαρικών καθώς επίσης και του τοπικού φυσικού χυμού και του παραδοσιακού παξιμαδιού.

Οι αλλοδαποί τουρίστες συνεχίζουν να εκφράζουν τη δυσαρέσκεια τους σχετικά με την κακή κατάσταση του οδικού δικτύου και της σήμανσης, ενώ το σύστημα αποκομιδής και περισυλλογής απορριμμάτων χρήζει περαιτέρω αναβάθμισης και ενίσχυσης, καθώς πραγματοποιείται έντονη χρήση πλαστικών κυρίως στην Πόλη των Χανίων. Επίσης, και φέτος, λόγω του μεγαλύτερου τουριστικού κύματος που έχει δεχτεί ποτέ η περιοχή, εκφράζεται έντονα η δυσαρέσκεια και ο προβληματισμός για την έλλειψη διαθέσιμων χώρων στάθμευσης και την κυκλοφοριακή συμφόρηση κυρίως στην Πόλη Χανίων. Από την άλλη, αρκετά είναι τα θετικά σχόλια για τη διαπλάτυνση και δημιουργία νέων πεζοδρομίων αλλά και για τα φεστιβάλ που διοργανώνονται από τον Δήμο Χανίων όπως είναι η Παραδοσιακή Στράτα.

Τέλος, θα θέλαμε να επισημάνουμε τη δυσφορία των αλλοδαπών τουριστών αναφορικά με το αυξημένο κόστος παροχής υπηρεσιών στους χώρους εστίασης, φιλοξενίας και μεταφοράς, όπως επίσης και την έντονη ανησυχία και προβληματισμό τους για τον συνωστισμό σε περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους της Δυτικής Κρήτης, τα οποία χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης από τους υπεύθυνους φορείς.