Γράφει ο Κανάκης Γερωνυμάκη
Από τότε που ο δύσμοιρος ελληνικός λαός έπεσε στην κατοχή των υπερ βάρβαρων Ναζί, εφάρμοσαν εις βάρος μας πολλαπλές δυσκολίες και κακοποιήσεις. Βέβαια τα πιο τραγικά ήτανε ο κίνδυνος της ζωής, εν παντί τόπω και χρόνω, και η φοβερή πείνα. Αμέσως βγάλανε διάφορες διαταγές που μας κοινοποιούσανε τι απαιτούσαν και τι απαγορεύανε και μας προειδοποιούσανε ότι όποιος παραβεί κάτι από αυτές τις διαταγές θα ετουφεκίζετο. Π.χ. δύο, μόνο από δικούς μου γνωστούς, ετουφεκίσανε επειδή δεν κρατούσανε μαζί τους γερμανική ταυτότητα. Δε ρωτούσανε, δεν εξετάζανε, εύκολη και άμεση λύση ήτανε το τουφέκισμα. Έφευγες από το σπίτι σου για να πας στη δουλεία σου, μα αν στη διαδρομή σου μαζεύανε ανθρώπους για εκτέλεση σε παίρνανε και σένα και δε ρωτούσανε ποιος είσαι και που πας. Όταν βγαίνανε να κάψουνε τον Καλλικράτη το 1943 π.χ. πήρανε από την Επισκοπή δύο ανθρώπους για οδηγούς. Όταν ετουφεκίζανε τους Καλλικρατιανούς ετουφεκίσανε και αυτούς τους αθώους και άσχετους ανθρώπους.
Εγώ το 1943 επερνούσα στην εφηβεία, μα και κινδύνους επέρασα, και αγγαρεία έκανα και ξύλο έφαγα από τους Ναζί. Έκανα 15 μέρες αγγαρεία τότε που κάνανε αμαξιτή οδό από Μέλαμπες προς Αγ. Γαλήνη. Έκανα αγγαρεία τότε που φτιάχνανε το φρούριο του Καονέ, ανάμεσα Ίμβρος και Ασφένδου. Με χρησιμοποίησαν συχνά σε μικροαγγαρείες για μικροέργα στη Χ. Σφακίων, μα πολλές φορές με πήρανε με το «έξελ» (το γαιδουράκι μου) για να τους μεταφέρω εφόδια από Ασκύφου εις Χ. Σφακίων. Όλη μέρα κάναμε στη διαδρομή από Ασκύφο σε Χ. Σφακίων. Το μεσημέρι που είχανε αυτοί συσσίτιο, εμείς πηγαίναμε από τον χώρο των απορριμμάτων τους και παίρναμε από τα πεταμένα κονσερβοκούτια και τα πλέναμε και πηγαίναμε για περίσσευμα, όπου μας δίνανε λίγο. Δε χορταίναμε όμως. Μα και συνειδητά, τότε στα χρόνια της μαύρης πείνας, έστω και αν μια φορά εύρισκες όσο φαί ήθελε να φας, πάλι εθεωρούσες τον εαυτό σου πεινασμένο και δεν αισθανόσουνα άνετα. Όπως μεταφέραμε τα εφόδια συχνά ήτανε και τρόφιμα και «χαζιρομπουκιές» και κάπου – κάπου με φόβο και με κίνδυνο κάτι κλέβαμε για να καλμάρομε την πείνα μας. Κάποια φορά ο Μανούσος του παπα – Σπύρο είχε στο γάιδαρό του σετζούκια φορτωμένα και άρπαξε ένα και το κρέμασε στο λαιμό του, ενώ φορούσε το ράσο του (την κάπα) γιατί ήταν χειμώνας και όποτε του βόλευε έτρωγε μια δακανιά. Στου Μήτσο το γάιδαρο είχανε πορτοκάλια και πήγε να πάρει ένα πορτοκάλι να το φάει μα τον είδε ο Γερμανός και του το πήρε και τελικά ο Μήτσος δεν έφαγε πορτοκάλι, έφαγε όμως δύο κλωτσιές.
Πολλές φορές φάγαμε χόρτα χωρίς ψωμί. Άμα είχαμε βραστά χόρτα και βραστά κουκιά, ή βραστή φάβα (όχι αλεσμένη) τα ανακατεύαμε στο πιάτο και έκανε μια υποφερτή γεύση. Την ταή από κτηνοτροφή την κάναμε αλεύρι και ψωμί μα και το ρόβι από κτηνοτροφή το κάναμε όσπριο, μόνο που το βράζαμε και του αλλάζαμε το νερό συχνά για να φύγει λίγη τοξικότητα.
