Ενώ ο εμφύλιος σπαράζει τη χώρα από τον Απρίλιο του 2023, προκαλώντας τη μεγαλύτερη ανθρωπιστική κρίση στον πλανήτη, η διεθνής κοινότητα παραμένει θεατής. Τι συμβαίνει στο Σουδάν και γιατί δεν γίνεται παγκόσμιο θέμα;

Ένας από τους πιο αιματηρούς και παραγνωρισμένους πολέμους της εποχής μας εξελίσσεται στη Σουδανική Δημοκρατία από τον Απρίλιο του 2023, με τη σύγκρουση μεταξύ του Σουδανικού Στρατού (SAF) και των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (RSF) να έχει οδηγήσει σε κατάρρευση του κράτους, γενοκτονική βία, λιμό και μαζικούς εκτοπισμούς.

Κι όμως, ο πόλεμος αυτός – με πάνω από 10 εκατομμύρια εκτοπισμένους και τεκμηριωμένες ωμότητες που θυμίζουν τις θηριωδίες στο Νταρφούρ της δεκαετίας του 2000 – παραμένει μακριά από τους διεθνείς προβολείς. Σε αντίθεση με τον πόλεμο στη Γάζα, η τραγωδία του Σουδάν δεν τροφοδοτεί συζητήσεις, δεν προκαλεί πολιτικές παρεμβάσεις, δεν κινητοποιεί την παγκόσμια κοινή γνώμη.

Γιατί ο πόλεμος στο Σουδάν δεν τραβά την παγκόσμια προσοχή;

Γεωπολιτική βαρύτητα

Η σύγκρουση στη Γάζα βρίσκεται στον πυρήνα ενός διεθνούς γεωπολιτικού σκάκι με παίκτες όπως οι ΗΠΑ, το Ιράν, το Ισραήλ και οι αραβικές χώρες. Επηρεάζει ευρύτερα ενεργειακά συμφέροντα, θρησκευτικούς συσχετισμούς και παγκόσμια ασφάλεια.

Αντίθετα, το Σουδάν, παρότι σημαντικό στην περιοχή του Κέρατος της Αφρικής, δεν έχει την ίδια στρατηγική “αξία” για τις μεγάλες δυνάμεις, με αποτέλεσμα να μην αποτελεί προτεραιότητα για τις διεθνείς παρεμβάσεις ή τη δημόσια συζήτηση.

Αδυναμία πρόσβασης και κάλυψης

Η βία, η κατάρρευση των θεσμών και οι διακοπές επικοινωνιών (συμπεριλαμβανομένων blackouts στο διαδίκτυο) καθιστούν πολύ δύσκολη τη δημοσιογραφική κάλυψη από το πεδίο.

Σε αντίθεση, η Γάζα διαθέτει ισχυρή τοπική και διεθνή κάλυψη, ενεργά δίκτυα ακτιβιστών και πλατφόρμες άμεσης ενημέρωσης μέσω social media, διατηρώντας το θέμα στο προσκήνιο.

Πολυπλοκότητα του αφηγήματος

Ο πόλεμος Ισραήλ – Παλαιστίνης προβάλλεται διεθνώς ως μυθοποιημένη σύγκρουση “καταπιεσμένου εναντίον καταπιεστή”, κάτι που διευκολύνει την αναπαραγωγή σχολίων και κινητοποιήσεων.

Η κρίση στο Σουδάν, αντίθετα, χαρακτηρίζεται από σύγκρουση στρατιωτικών φραξιών, διακλαδώσεις εθνοτικών συγκρούσεων, εμπλοκή εξωτερικών δυνάμεων (ΗΑΕ, Αίγυπτος, Ρωσία, Wagner) και σύνθετες ιστορικές αιτίες που καθιστούν δύσκολη την κατανόησή της από το ευρύ κοινό.

Κόπωση και ρατσιστικά φίλτρα

Οι πολεμικές και ανθρωπιστικές κρίσεις στην υποσαχάρια Αφρική αντιμετωπίζονται συχνά με μια διάχυτη αίσθηση “συνηθισμένης καταστροφής”, μέσα από ένα φίλτρο αδιαφορίας ή ρατσιστικής απάθειας που υποβαθμίζει το ανθρώπινο κόστος.

Τι συμβαίνει πραγματικά στο Σουδάν; Κύρια χαρακτηριστικά της κρίσης

Εμφύλιος ανάμεσα σε στρατιωτικές φράξιες

Ο πόλεμος διεξάγεται μεταξύ του στρατηγού Αμπντέλ Φατάχ αλ-Μπουρχάν, επικεφαλής του εθνικού στρατού (SAF), και του Μοχάμεντ Χαμντάν Νταγκάλο (Χεμέτι), ηγέτη της παραστρατιωτικής RSF – η οποία έχει τις ρίζες της στις διαβόητες πολιτοφυλακές Janjaweed του Νταρφούρ.

Και οι δύο πλευρές κατηγορούνται για εγκλήματα πολέμου, ενώ διεκδικούν τη νομιμοποίηση στο όνομα της «σωτηρίας της χώρας».

🧍‍♀️ Ανθρωπιστική καταστροφή χωρίς προηγούμενο

• 10 εκατομμύρια εκτοπισμένοι, αριθμός ρεκόρ παγκοσμίως για εσωτερική μετακίνηση πληθυσμών.

• Μαζικοί βιασμοί, σφαγές και εθνοκαθάρσεις, ειδικά στο Νταρφούρ, αναβιώνουν τις φρικαλεότητες της δεκαετίας του 2000.

Κατάρρευση του κράτους

Το Σουδάν έχει ουσιαστικά διαλυθεί ως λειτουργικό κράτος. Δημόσιες υπηρεσίες, νοσοκομεία, σχολεία και υποδομές έχουν καταρρεύσει, ενώ λιμός απειλεί εκατομμύρια, με τις διεθνείς ανθρωπιστικές οργανώσεις να αδυνατούν να προσφέρουν βοήθεια λόγω εμποδίων και αστάθειας.

Η RSF και συμμάχοι της από αραβικές πολιτοφυλακές κατηγορούνται για συστηματικές σφαγές εναντίον της εθνοτικής ομάδας των Massalit στη Δυτική Νταρφούρ, με εικόνες που θυμίζουν γενοκτονία.

Εξωτερικές παρεμβάσεις και συμφέροντα

Η RSF υποστηρίζεται από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ενώ οι κυβερνητικές δυνάμεις έχουν στήριξη από την Αίγυπτο. Η Ρωσική ομάδα Wagner φέρεται να εμπλέκεται σε λαθρεμπόριο χρυσού και μεταφορά όπλων.

Παρά την κλίμακα της καταστροφής, ο ΟΗΕ και η Αφρικανική Ένωση εμφανίζονται αδύναμοι, με τις διεθνείς διπλωματικές πρωτοβουλίες να παραμένουν ανεπαρκείς.

Ο πόλεμος στο Σουδάν είναι μια τεράστια ανθρωπιστική και πολιτική κρίση, που όμως δεν χωρά στα παγκόσμια αφηγήματα. Δεν αγγίζει «στρατηγικά» τα Δυτικά ΜΜΕ και κυβερνήσεις, δεν προσφέρεται για ηθικά διλήμματα τύπου «καλού-κακού», δεν έχει «τηλεοπτική ευκολία» κάλυψης.

Το τίμημα, ωστόσο, είναι ανείπωτο: εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, πείνα, ξεριζωμός, γενοκτονία και πλήρης διάλυση ενός ολόκληρου έθνους – και όλα αυτά, ενώ ο κόσμος κοιτά αλλού.