Κείμενο: Χριστόφορος Χειλαδάκης, cretanbeaches.com
Φωτογραφίες: Γιάννης Αγγελάκης
Από το καταπράσινο ορεινό χωριό Γερακάρι Αμαρίου στο Ρέθυμνο ξεκινά ένα από τα μονοπάτια που ανεβαίνουν στο όρος Κέντρος και αποτελεί πόλο έλξης για τους περιπατητές. Υπάρχει όμως και ένα δεύτερο ορειβατικό μονοπάτι άγνωστο στους περισσότερους, το μονοπάτι που οδηγεί από το χωριό στον ιστορικό Χαϊνόσπηλιο. Το μονοπάτι αυτό καθαρίστηκε πρόσφατα και σηματοδοτήθηκε με υποδειγματικό τρόπο ενώ τοποθετήθηκε στην αρχή του και επεξηγηματική πινακίδα που περιγράφει την διαδρομή που ακολουθεί.
Το μονοπάτι ξεκινά στην άκρη του χωριού στην περιοχή Κάμπου Στενό και σε όλο το μήκος της διαδρομής του περνά από τις τοποθεσίες Χαμπεσής, Σπαρτές Ποταμός, Σκαλιά, Λίδι, Μαθιούλη Μνήμα, Πόρος του Κλέφτη, Μακρέ Χαράκι και Αβδελαρέ πριν καταλήξει στο τέρμα του στον Χαινόσπηλιο.
Η πορεία ξεκινά αρχικά σε χωματόδρομο στον ίσκιο που προσφέρουν οι πολλές κερασιές, καρυδιές και τα πλατάνια. Φτάνει σε λίγα λεπτά στο ποτάμι που έρχεται από το Γερακαριανό Φαράγγι και έχει όλο τον χρόνο νερό. Μετά το ποτάμι ο δρόμος τελειώνει και δίνει την θέση του σε μονοπάτι που διασχίζει ένα πολύ όμορφο δάσος από δρυγιάδες για αρκετή ώρα. Η κλίση του μονοπατιού είναι ελαφρά ανηφορική χωρίς να κουράζει.
Στο μέσον του μονοπατιού το δάσος αρχίζει να αραιώνει σιγά σιγά και να δίνει την θέση του στα πολύ χαρακτηριστικά ασβεστολιθικά πετρώματα που έχουν οι πλαγιές του Κέντρους με τις έντονες ραβδώσεις. Συναντάμε μια μικρή πηγούλα με νερό, ενώ όσο ανηφορίζουμε η θέα προς το Γερακάρι και τα χωριά του Αμαρίου είναι εκπληκτική.
Σε πολλά σημεία υπάρχουν πέτρινα σκαλοπάτια στο μονοπάτι αλλά και διάφορες στάσεις και σημεία θέας. Σε κάθε στάση έχει δοθεί και ένα όνομα όπως Μπελιβάνη, Τζανή, Ταμπάκη, Σομπή και Σκουζέ. Τα ονόματα αυτά ανήκουν σε βοσκούς που κατά το παρελθόν έβοσκαν τα πρόβατά τους σε αυτή την περιοχή αλλά και στο δημιουργό του μονοπατιού. Μετά την τελευταία στάση που είναι του Σκουζέ συναντάμε το Χαϊνόσπηλιο που είναι και το σημείο που το μονοπάτι τερματίζει.
Ο Χαϊνόσπηλιος είναι μια πολύ μικρή εσοχή στα βράχια του βουνού, μια μικρή βραχοσκεπή χωρίς ιδιαίτερο βάθος που έχει εξωτερικά περιτοιχιστεί με πέτρες που σχηματίζουν μια μικρή μάντρα. Με το χτίσιμο των πετρών ο Χαϊνόσπηλιος θυμίζει ένα μικρό δωμάτιο που ίσα-ίσα χωράει μερικά άτομα. Το σπηλιαράκι αυτό χρησιμοποιούσαν για χρόνια οι βοσκοί της περιοχής για το φύλαγμα και την ωρίμανση των τυριών τους.
Το σπήλαιο αυτό έμελλε να περάσει στην ιστορία κατά την διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Συγκεκριμένα στις 6 Μαϊου 1944 μέσα σ’ αυτό πέρασε μια ολόκληρη βραδιά ο Γερμανός Στρατηγός Kreipe και η ομάδα των ανταρτών που τον είχε απαγάγει με σκοπό να τον φυγαδεύσει στην Αίγυπτο. Την επόμενη ημέρα η ομάδα των ανταρτών τον οδήγησε στο χωριό Πατσός. Η διάσχιση του μονοπατιού απαιτεί μια ώρα μέχρι το σπήλαιο και άλλη μια ώρα η επιστροφή στο Γερακάρι.
