Του Γιώργου Παπακωνσταντή | Ήταν κάποτε ένα κίνημα που γεννήθηκε μέσα από τους αγώνες κατά της Χούντας. Που συγκροτήθηκε από ριζοσπάστες αριστερούς πατριώτες με γενναίες προσχωρήσεις κεντρώων και λαϊκιστών. Με ένα χαρισματικό αρχηγό, ο οποίος του έδωσε μεν αποτελεσματική ηγεσία αλλά και αρχηγική οργάνωση και συγκρότηση.Όταν το 1981 πέτυχε τον εκλογικό θρίαμβο του 48%, έγινε η Κυβέρνηση της αλλαγής. Είχε στο εκτελεστικό του γραφείο 25άρηδες και αποτελούσε τον αναγκαίο για την εποχή μεταρρυθμιστικό πολιτικό μοχλό. Έκανε τομές στη χώρα και μεταρρυθμίσεις απόλυτα αναγκαίες. Αρχικά πέτυχε τη μετάβαση του μέχρι τότε αυταρχικού μονοκομματικού κράτους σε ένα κράτος με πλήρεις δημοκρατικές ελευθερίες. Πέτυχε ακόμη σε σημαντικό βαθμό την άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων. Αναγνώρισε την εθνική αντίσταση και έβαλε τέλος στο εμφυλιοπολεμικό κλίμα. Η χώρα γνώρισε την καλύτερη δημοκρατία που είχε ποτέ, η οποία βέβαια απείχε πολύ ακόμη από μια σύγχρονη, δυτικού τύπου δημοκρατία. Άλλωστε οι κυρίαρχες ιδεολογίες δεν βοηθούσαν σ αυτό.
Συχνά όμως οι κυβερνητικές αποφάσεις του ΠΑΣΟΚ, διακατέχονταν από το σύνδρομο της αριστεράς, όπως αυτό διαμορφώθηκε στην μεταδικτατορική εποχή. Κάθε προσπάθεια στοιχειώδους επιβολής θεσμικών δημοκρατικών διαδικασιών ήταν εκ προοιμίου «αντιδημοκρατική» πάντοτε βέβαια υπό την επήρεια της κυρίαρχης ιδεολογίας της εποχής.
Οι έννοιες της αξιολόγησης, της ιεράρχισης, της τάξης, της υπακοής στους νόμους, βασικά προαπαιτούμενα σε μια πραγματική δημοκρατία, έγιναν συνώνυμες του συντηρητισμού και του αυταρχισμού. Η Ιδεολογική επικράτηση της ανομικής αριστεράς δεν έγινε μόνο με ευθύνη του ΠΑΣΟΚ αλλά κυρίως με την κυβερνητική του ανοχή. Συχνά οι ΠΑΣΟΚΟΙ ένιωθαν μειονεκτικά αν αμφισβητούνταν η αριστεροσύνη τους. Μια αριστεροσύνη όμως συνώνυμη του κρατισμού και όχι της άμβλυνσης των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων. Στην πράξη αριστερό ήταν ότι κατάφερνε να επιβάλει κάθε ομάδα ή συντεχνία που είχε τη δύναμη γι αυτό. Η αριστερά έγινε συνώνυμη του κορπορατισμού. Ταυτόχρονα η αντιπαράθεση του ΠΑΣΟΚ με τη Νέα Δημοκρατία γινόταν με όρους υπερπροσφοράς λαϊκισμού.
Το ζητούμενο ήταν ποιος θα προσφέρει τα περισσότερα, ποιος θα διορίσει περισσότερους και ποιος θα κάνει ποιο «έξυπνες» διώξεις των αντιπάλων όταν ανέβαινε στην εξουσία. Ποιος θα κολακέψει και θα καλοπιάσει το λαό. Αυτό τους βόλευε όλους. Η Αριστερά βαυκαλιζόταν με την ιδεολογική της ηγεμονία, η οποία αφενός μεν την έφερνε διαχρονικά στη μόδα, αφετέρου δε τα στελέχη της πορεύονταν στη ζωή με το μανδύα του αγωνιστή εκ του ασφαλούς. Το ΠΑΣΟΚ και η Νέα Δημοκρατία στοιχιζόταν πίσω από τη θεώρηση «σήμερα αυτοί αύριο εμείς στη νομή της εξουσίας».
Είναι αλήθεια ότι μεταξύ των εκλογών του Οκτώβρη του 1993 μέχρι περίπου το 2001, οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ έκαναν τη μεγαλύτερη οικονομική βελτίωση που είχε ποτέ η χώρα. Χωρίς όμως να μπορέσουν να ξεφορτωθούν τις ασθένειες του λαϊκισμού και του πελατειακού συστήματος. Επιπλέον η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου δεν συνοδεύτηκε με ουσιαστικό εκσυγχρονισμό των θεσμών, ούτε με ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις κυρίως στο χώρο της παιδείας που είναι η βάση για κάθε ουσιαστική κοινωνική και οικονομική βελτίωση. Ταυτόχρονα η μακροχρόνια παραμονή στην εξουσία (Οκτώβρης 1993-Απρίλης 2004), διαμόρφωσε πολλαπλά δίκτυα διαπλοκής και διαφθοράς.
Εκφύλισε το ΠΑΣΟΚ σε ένα κόμμα αξιωματούχων, με ελάχιστες τάσεις και δυνατότητες ανανέωσης. Η μόνη ανανέωση που γινόταν ήταν στα περιβάλλοντα του εκάστοτε αρχηγού. Παρόλα αυτά το ΠΑΣΟΚ παρέδωσε το 2004 μια Ελλάδα εμφανώς καλύτερη από εκείνη που παρέλαβε, όμως με πολλά προβλήματα κρυμμένα κάτω από το χαλί. Προβλήματα που εστιάζονταν κυρίως στην επικράτηση του καταναλωτικού προσανατολισμού της οικονομίας και στην απαξίωση των βασικών αξιών μιας κοινωνίας (πλούτος μέσα από την εργασία, αξιολόγηση, ανταποδοτικότητα, ορθολογισμός κ.λ.π)
Η πενταετία που ακολούθησε , υπήρξε άλλη μια περίοδος της γνωστής «παλινόρθωσης» στην εξουσία της Νέας Δημοκρατίας με καταστροφικά αποτελέσματα τη διετία 2007-2009.
Τον Οκτώβρη του 2009, το ΠΑΣΟΚ ανέλαβε πάλι τη διακυβέρνηση της Χώρας σε μια πολύ κρίσιμη συγκυρία. Στην προεκλογική περίοδο επικράτησαν πάλι τα εύκολα λόγια και οι κολακείες στο λαό. Οι γενικεύσεις και οι υποσχέσεις. Όμως η εποχή ήταν εντελώς διαφορετική και το ΠΑΣΟΚ δεν είχε αλλάξει σε τίποτα. Μόνο οι κολλητοί του αρχηγού ήταν καινούργιοι. Ο μοναδικός συνδετικός κρίκος των αξιωματούχων του, ήταν η εξουσία. Έτσι, δεν υπήρχαν εργαλεία ούτε θεσμοί, ούτε καν πολιτική έκφραση που να έχει επαφή με την κοινωνία, να καθοδηγεί και να πείθει για την ουσιαστική διαχείριση της κρίσης. Δεν υπήρχε σχέδιο. Η πρόθεση δεν αμφισβητείται. Η Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ ήθελε προφανώς να βγάλει τη χώρα από την κρίση. Όμως δεν διέθετε ούτε το σχεδιασμό, ούτε την αναγκαία ψυχή για ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις
Έτσι το πρώτο μνημόνιο, φάνταζε ως η λιγότερο επώδυνη λύση. Όταν δεν έχεις σχέδιο τότε αφήνεσαι σε εκείνους που λένε ότι έχουν. Μοιραία, η κατάσταση ξέφυγε στην ιεραποστολική λογική «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» Η καλή πρόθεση της διάσωσης, έγινε η κολυμπήθρα του Σιλωάμ για επιβολή μέτρων τα οποία βεβαίως βεβαίως, επιβλήθηκαν σε εκείνους οι οποίοι ήταν ήδη οι φανεροί και υπό εύκολο θεσμικό έλεγχο, παίκτες της οικονομίας. Δηλαδή στους μισθωτούς και τους συνταξιούχους. Μάλιστα η επίκληση της τρόικας για κάθε επώδυνο μέτρο, αποτέλεσε μια χονδροειδή, λαϊκίστικη προσπάθεια να περάσει στον κόσμο ότι η «καλή» σοσιαλιστική κυβέρνηση κάνει πράγματα που δεν τα θέλει αλλά τα επιβάλλει η τρόικα για να «πάρουμε τη δόση».
Προφανώς αυτή η πολιτική σε συνδυασμό με όλους του επιδραστικούς παράγοντες, είχε τα εξής αποτελέσματα:
- Ανέδειξε την ανεπάρκεια του πολιτικού συστήματος. Περισσότερο βέβαια των κομμάτων εξουσίας και ακόμη περισσότερο του κόμματος που είχε διαχειριστεί πιο πολύ χρόνο την εξουσία, δηλαδή το ΠΑΣΟΚ. Έδειξε λοιπόν την ανεπάρκεια του ΠΑΣΟΚ στη διαχείριση της εξουσίας περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο κόμμα. Απαξιώθηκαν έτσι μέσα από τις απλουστευτικές γενικεύσεις που επικράτησαν και όλα τα θετικά πολιτικά στοιχεία που το ΠΑΣΟΚ έφερε στην Ελληνική πολιτική σκηνή, που δεν ήταν και λίγα. Στην ουσία κατηγορήθηκε κυρίως το ΠΑΣΟΚ για όλα τα στραβά του πολιτικού συστήματος.
- Με το να μπει ο έλεγχος του πολιτικού συστήματος και των πολιτικών στο επίκεντρο, αποκαλύφτηκαν πολλές υποθέσεις διαφθοράς του παρελθόντος, με αποτέλεσμα να μπουν φυλακή πρώην πρωτοκλασσάτα στελέχη του ΠΑΣΟΚ. Έτσι διαχύθηκε στην κοινωνία ακόμη περισσότερο η εντύπωση, ότι η διαφθορά ήταν κυρίως υπόθεση ΠΑΣΟΚ, παρόλο που οι επιδόσεις της Νέας Δημοκρατίας στον τομέα αυτό ήταν αρκετά υψηλές ιδιαίτερα την τελευταία πενταετία, ενώ και η παρουσία της «αριστεράς» μέσω των συνδικάτων ήταν επίσης εμφανής. Έτσι επήλθε και η ηθική απαξίωση του πάλαι ποτέ κραταιού κόμματος.
- Οι δύο παραπάνω συνέπειες ήταν λογικό να επιφέρουν άμβλυνση στη συνείδηση του κόσμου των ευθυνών της Νέας Δημοκρατίας για τη διετία 2007-2009 αλλά κυρίως, διαμόρφωσαν την αντίληψη ότι για την κρίση φταίνε γενικά εκείνοι «που τα φάγανε», «οι κλέφτες», «οι πολιτικοί», «το κακό ΠΑΣΟΚ» κ.λ.π. Η αντίληψη αυτή, λειτούργησε στην κοινωνία ως εύκολη προβολή των αιτίων της Κρίσης χωρίς τα πραγματικά αίτια να απασχολούν κανένα. Αντί λοιπόν να συζητάμε για αποτελεσματικό κράτος και κράτος δικαίου, για αποτελεσματικούς θεσμούς, για ανταγωνιστικότητα, παραγωγικότητα, επενδυτικό κλίμα, φορολογική δικαιοσύνη και σταθερότητα, η ακόμη για παιδεία, απευθύνουμε γενικούς αφορισμούς και έχουμε πειστεί ότι οι «άλλοι» φταίνε για όλα. Έχουμε επαναπαυτεί στην αναμονή να…περάσει η κρίση, λες και θα περάσει μόνη της χωρίς να κουνήσουμε το δαχτυλάκι μας…
Μέσα σ αυτό το κλίμα το ΠΑΣΟΚ συρρικνωμένο σε ποσοστά αλλά ακόμη μεγάλο σε αλαζονεία, προσπαθεί μέσω των στελεχών που άσκησαν εξουσία να περάσει το μήνυμα ότι έσωσε τη χώρα, αλλά ο λαός «δεν το κατάλαβε» και για αυτό του γύρισε την πλάτη… Τώρα πάει για συνέδριο στο οποίο κρίνεται η ύπαρξή του…Τι πρέπει να κάνει λοιπόν;
Μέσα στο πλαίσιο που περιγράψαμε, πρέπει να δούμε τι πρέπει να γίνει στο ΠΑΣΟΚ σε σχέση με το επικείμενο συνέδριό του, προκειμένου να μπορέσει να συνεχίσει ή όχι την ύπαρξή του.
Πρώτα από όλα το συνέδριο ενός κόμματος είναι μια δημοκρατική διαδικασία η οποία υπό κανονικές συνθήκες διαμορφώνει το πλαίσιο εσωτερικού διαλόγου, το ιδεολογικό-πολιτικό πλαίσιο και την οργανωτική δομή του.
Το συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, είναι το πρώτο που γίνεται μετά τη συντριπτική ήττα του στις τελευταίες εκλογές. Με το δεδομένο ότι τα δημοσκοπικά χαρακτηριστικά το φέρνουν σε μονοψήφιο ποσοστό, δύο βασικά ερωτήματα σε σχέση με το συνέδριο δημιουργούνται:
α) Εντέλει χρειάζεται να υπάρχει το ΠΑΣΟΚ ή κάποιος αντίστοιχος πολιτικός χώρος; Μήπως ήρθε ο καιρός να κλείσει τον κύκλο του; Αφού ξέρουμε ότι στη ζωή τίποτα και κανείς δεν είναι αναντικατάστατος…
Β) Ανάλογα με την απάντηση στο πρώτο ερώτημα γεννιέται αυτόματα το δεύτερο: Θα είναι συνέδριο αναγέννησης ή συνέδριο κηδείας και επιμνημόσυνης δέησης;
Απαντώντας στο πρώτο ερώτημα θα μπορούσαμε να πούμε τα παρακάτω:
Η Κρίση στην Ελληνική κοινωνία, είναι καταγεγραμμένο πια, είναι κοινωνική, πολιτισμική, πολιτική και ως αποτέλεσμα όλων αυτών εξελίχθηκε και σε οικονομική. Αυτή η γενικευμένη κρίση έχει δύο βασικές συνέπειες. Η πρώτη είναι η πλήρης απαξίωση της πολιτικής ως διαδικασίας επίλυσης προβλημάτων και η δεύτερη είναι ότι έχουν οδηγηθεί σημαντικές μερίδες του πληθυσμού στα άκρα του πολιτικού φάσματος μέσα από το θυμό, την οργή, την απελπισία και τις απλουστεύσεις στην κοινωνική συζήτηση.
Ένα θετικό στοιχείο που παρουσιάστηκε, είναι ότι για πρώτη φορά στην Ελλάδα, έχουμε πολυκομματικές Κυβερνήσεις που περιλαμβάνουν ιδεολογικά ολόκληρο το φάσμα από τη μεταρρυθμιστική αριστερά μέχρι την παλιά λαϊκή δεξιά. Στο πλαίσιο αυτό σημαντικός συνδετικός κρίκος μιας πολυκομματικής Κυβέρνησης είναι το ΠΑΣΟΚ. Μέχρι τώρα το ΠΑΣΟΚ ήταν ο κύριος εκφραστής της κεντροαριστεράς. Τώρα λειτουργεί κυρίως ως κέντρο και αποτελεί τη γέφυρα μεταξύ αριστεράς -δεξιάς. Χωρίς το ΠΑΣΟΚ δεν θα υπήρχε η τρικομματική κυβέρνηση. Αν υποθέσουμε ότι στις επόμενες εκλογές πρωτεύσει ο ΣΥΡΙΖΑ, προφανώς χωρίς αυτοδυναμία, η λογική λέει ότι θα αναζητήσει συμμάχους επίσης στη ΔΗΜΑΡ και στο ΠΑΣΟΚ. Δηλαδή στην κεντροαριστερά με άλλα λόγια θα μπορούσαμε να την πούμε σοσιαλδημοκρατία.
Η ύπαρξη του ΠΑΣΟΚ είτε με το ίδιο είτε με άλλο όνομα, η ύπαρξη γενικά της σοσιαλδημοκρατίας είναι σημαντική για την Ελλάδα. Η εγκατάλειψη του λαϊκισμού από το ΠΑΣΟΚ, είναι ένα ενθαρρυντικό σημάδι προς αυτή την κατεύθυνση. Η πολιτική συνάντησή του με τη ΔΗΜΑΡ είναι επίσης απαραίτητη. Όσο ο ΣΥΡΙΖΑ για ιδεολογικούς ή άλλους λόγους δεν καταλαμβάνει αυτό το χώρο, η ανάγκη ύπαρξης ενός σύγχρονου σοσιαλδημοκρατικού κόμματος στην Ελλάδα είναι μεγαλύτερη από ποτέ. Με ευρωπαϊκό, προοδευτικό και μεταρρυθμιστικό προσανατολισμό.
Θα αποσκοπεί στην εδραίωση ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου, με γνώμονα την οικονομική ανάπτυξη μέσα από την υγιή επιχειρηματικότητα, την ουσιαστική μεταρρύθμιση του κράτους, την κοινωνική δικαιοσύνη, την προοδευτική αντίληψη και τη δημοκρατική νομιμότητα. Μια σοσιαλδημοκρατία η οποία χρειάζεται ως αναγκαίο αντίβαρο του νεοφιλελευθερισμού από τη μια μεριά αλλά και της αριστερής αναποτελεσματικότητας από την άλλη. Χρειάζεται λοιπόν ο χώρος της Κεντροαριστεράς τον οποίο μέχρι τώρα καταλάμβανε κατά το μεγαλύτερο μέρος το ΠΑΣΟΚ. Τώρα αν θα μείνει ως ΠΑΣΟΚ ή με κάποιο άλλο όνομα, αυτό μικρή σημασία έχει.
Η απάντηση στο δεύτερο ερώτημα, αν δηλαδή το επερχόμενο συνέδριο θα είναι ένα συνέδριο αναγέννησης ή ένα επικήδειο συνέδριο για το ΠΑΣΟΚ, εξαρτάται από ορισμένους παράγοντες, οι οποίοι σχετίζονται με την ίδια την οργάνωση, την πολιτική και την ιδεολογική επάρκεια του συνεδρίου. Είναι αυτονόητο ότι το στοίχημα για το συνέδριο δεν είναι ούτε η επιβεβαίωση της ηγεσίας του προέδρου του, ούτε η εναλλαγή στην ηγετική ομάδα, ούτε το πλασάρισμα ορισμένων επίδοξων στα πολιτικά του όργανα.
Το στοίχημα είναι η ανάδειξη του ΠΑΣΟΚ ξανά, σε ελκυστικό κόμμα, το οποίο ακόμη και αν αργήσει να διεκδικήσει την εξουσία , θα δώσει τουλάχιστον μια ρεαλιστική πολιτική εναλλακτική στα διάφορα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι πολίτες και η κοινωνία. Ιδιαίτερα μάλιστα στο πλαίσιο πολυκομματικών κυβερνήσεων που από ότι φαίνεται θα σχηματίζονται στα επόμενα χρόνια. Για να γίνει όμως αυτό, πρέπει να δούμε υποθετικά έστω, πως πρέπει να είναι η εικόνα του ΠΑΣΟΚ την επόμενη μέρα του συνεδρίου.
Έτσι, τη Δευτέρα 4 Μαρτίου, με την προϋπόθεση ότι όλη διαδικασία του συνεδρίου θα έχει ολοκληρωθεί με πλήρη ελευθερία διαλόγου, χωρίς διαδικασίες αποκλεισμού, και κυρίως θα έχει εδραιωθεί η πεποίθηση ότι συζητήθηκαν τα πάντα, το ΠΑΣΟΚ προκειμένου να επιβιώσει, πρέπει να έχει καταφέρει τα παρακάτω:
Α) Να έχει ξεκαθαρίσει με το παρελθόν. Να έχει αναγνωρίσει ξεκάθαρα τα λάθη του ακόμη και με ονοματεπώνυμο αν χρειαστεί, έτσι ώστε να μπορεί να αναδείξει και την ιστορική του προσφορά. Αν δεν καταφέρει να πει που έκανε λάθος δεν θα μπορέσει ποτέ να καυχηθεί για τις θετικές ιστορικές του στιγμές.
Β) Να έχει ξεκαθαρίσει τη θέση του απέναντι στο κράτος και τις δομές του. Να μπορέσει να κάνει διακριτή την αποτελεσματικότητα και την κοινωνική παρεμβατικότητα του κράτους από τον κρατισμό και τον κορπορατισμό.
Γ) Να ξεκαθαρίσει όσο πιο καλά γίνεται, τις σχέσεις του με την ιδιωτική σφαίρα της οικονομίας και να πάρει θέση υπέρ της υγιούς επιχειρηματικότητας και της προώθησης των επενδύσεων, ως βασικών προαπαιτούμενων της οικονομικής ανάπτυξης και της μείωσης της ανεργίας.
Δ) Να επαναπροσεγγίσει την έννοια του δημοσίου συμφέροντος και των τρόπων έκφρασής του σε συνάρτηση πάντοτε με την άμβλυνση των συντεχνιακών δομών της κοινωνίας.
Ε) Να επανακαθορίσει τον πατριωτικό του χαρακτήρα στο πλαίσιο της εθνικής ανεξαρτησίας, του ευρωπαϊκού προσανατολισμού, των γεωπολιτικών συσχετισμών και της οικονομικής δράσης. Πατριωτικό είναι ό,τι κάνει ισχυρή τη χώρα από οικονομική, πολιτική και γεωστρατηγική άποψη, σε ισορροπία με την καλλιέργεια σχέσεων καλής γειτονίας και ειρήνης με όλα τα κράτη.
ΣΤ) Να έχει ηγεσία με συλλογικά και ανανεωτικά χαρακτηριστικά.
Ζ) Να ξεκαθαρίσει ότι επιδιώκει την άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων μέσα από ρεαλιστικές πολιτικές οικονομικής ανάπτυξης, μεταρρυθμίσεων και πολιτικών ρήξεων και όχι μέσα από κούφιες λαϊκίστικες ρητορικές.
Η) Να έχει αποδείξει ότι είναι σε θέση να κάνει αυτοκάθαρση και να προστατευτεί στο μέλλον από νέες περιπτώσεις διαφθοράς.
Θ) Να έχει συγκεκριμένες προτάσεις για τη μεταρρύθμιση στο πολιτικό σύστημα της χώρας και για το κράτος δικαίου, προτείνοντας συγκεκριμένα πράγματα, όπως το ανώτατο όριο δύο θητειών σε όλα τα αιρετά όργανα, για τη δημοκρατική οργάνωση των κομμάτων, για το πολιτικό χρήμα, τη διαφάνεια, τον εκλογικό νόμο κ.ο.κ.
Ι) Είναι και άλλα πολλά ζητήματα υψηλής ή χαμηλότερης πολιτικής, στα οποία πρέπει να πάρει πολιτικές θέσεις όχι απλά αρεστές, αλλά λειτουργικές και αποτελεσματικές όπως π.χ. η διαφύλαξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της νομιμότητας, η καταπολέμηση της διαφθοράς, το μεταναστευτικό κ.λ.π., στα οποία πρέπει να μπορεί να δώσει πειστικές προτάσεις. Αν λοιπόν καταφέρει το ΠΑΣΟΚ μέσα από τη διαδικασία του συνεδρίου του να αλλάξει σελίδα δείχνοντας ότι έχει πάρει τα μαθήματά του από την ιστορία, τότε μπορεί το συνέδριο αυτό να είναι πράγματι ένα συνέδριο αναγέννησης, αλλιώς….
Πηγή: neatv.gr