Του Άρη Χατζηστεφάνου
Τι σημαίνει πραγματικά η φράση της Ντόρας Μπακογιάννη «όταν έχεις πόλεμο δεν ζητάς πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων από αυτούς που πολεμάνε»; Με δεδομένο ότι το τάγμα Αζοφ είναι διαπιστωμένα μια ναζιστική οργάνωση (και για αυτό στο παρελθόν βρισκόταν στη μαύρη λίστα του FBI) νομίζουμε ότι μπορούμε να επαναδιατυπώσουμε την φράση της, χωρίς να αλλάζουμε το νόημα: «Όταν έχεις πόλεμο δεν ζητάς πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων από τους ναζιστές».
Δεν ξέρουμε εάν η οικογένειά της ζητούσε πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων από τους ναζιστές κατά τη διάρκεια και μετά το Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Ξέρουμε όμως ότι η φράση της δεν αποτελεί ένα γλωσσικό ατόπημα. Γιατί πάνω σε αυτή τη λογική, που εξέφρασε η Μπακογιάννη, οικοδομήθηκε το ελληνικό αστικό κράτος.
Η Ελλάδα, όπως έχουμε εξηγήσει πολλές φορές, ήταν μια από τις μοναδικές χώρες η οποία όχι μόνο δεν τιμώρησε τους συνεργάτες των ναζί αλλά μετά τον εμφύλιο ουσιαστικά τους παρέδωσε τα κλειδιά της εξουσίας – τιμωρώντας παράλληλα τους κομμουνιστές που είχαν πολεμήσει το φασισμό και το ναζισμό.
Τα διαβόητα τάγματα ασφαλείας, τα οποία δημιουργήθηκαν από τα ναζιστικά στρατεύματα με τη σύμφωνη γνώμη του πολιτικού και οικονομικού κατεστημένου της Ελλάδας, αποτέλεσαν τον κορμό επάνω στον οποίο χτίστηκε το σύγχρονο ελληνικό κράτος – το οποίο υπηρετεί, και από το οποίο υπηρετείται η οικογένεια Μητσοτάκη.
Το βασικό χαρακτηριστικό της ελληνικής δεξιάς, σε όλες τις ιστορικές στιγμές μετά τον πόλεμο είναι ότι στήριξε ή ανέχτηκε τους δωσίλογους και τους απογόνους τους, στο όνομα της προστασίας της χώρας από τον κομμουνισμό. Κάποιοι το έκαναν επειδή ταυτίζονταν και ιδεολογικά μαζί τους. Κάποιοι άλλοι (οι περισσότεροι) το έκαναν με βαριά καρδιά. Ίσως μάλιστα κάποιοι από τους τελευταίους να είχαν πολεμήσει το ναζισμό. Όταν όμως τους τέθηκε το ερώτημα «ή με τους κομμουνιστές που απελευθέρωσαν τη χώρα ή με τους συνεργάτες των ναζί που την κατέκτησαν», επέλεξαν το δεύτερο.
Η φράση της Ντόρας Μπακογιάννη όμως έχει και μια άλλη πτυχή που πρέπει να εξετάσουμε. Η κόρη του πρώην πρωθυπουργού και αδερφή του νυν πρωθυπουργού, παρουσιάζει τον πόλεμο σαν την σύγκρουση δυο αντίπαλων εθνών η οποία συντελείται σε κενό ιστορικό χρόνο – χωρίς αντίπαλα ταξικά συμφέροντα, χωρίς συνεργασία των τοπικών ελίτ με τους κατακτητές, χωρίς την ύπαρξη ενός ευρύτερου οικονομικού, πολιτικού και γεωπολιτικού πλαισίου μέσα στο οποίο συντελούνται οι μάχες. Πολιτικοί όπως η Μπακογιάννη δεν πιστεύουν βέβαια σε αυτό το αφήγημα. Γνωρίζουν πολύ καλά το ταξικό πλαίσιο κάθε πολέμου αλλά επιλέγουν να το αποσιωπήσουν σε κρίσιμες στιγμές. Ιδιαίτερα όταν πρέπει να συνεργαστούν με τους φασίστες και τους ναζιστές