Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, σε μία αποκλειστική συνέντευξή του, λίγο πριν φτάσει στην Αθήνα, δίνει σαφή μηνύματα προς τους Ελληνες πολίτες, τους εταίρους και δανειστές της Ελλάδας, και την κυβέρνησή της. Ο Αμερικανός ηγέτης τονίζει την ανάγκη να υπάρξει ουσιαστική ελάφρυνση του χρέους που θα βοηθήσει την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας αλλά και περαιτέρω μεταρρυθμίσεις που θα βοηθήσουν το επενδυτικό κλίμα. Συνδέει μάλιστα το χρέος με τις μεταρρυθμίσεις, υπογραμμίζοντας ότι «για να είναι βιώσιμες οι μεταρρυθμίσεις οι πολίτες χρειάζονται ελπίδα», ενώ επικροτεί τις προσπάθειες που έχουν γίνει από την κυβέρνηση.
Ο Αμερικανός Πρόεδρος κάνει λόγο για μια στενή συμμαχική σχέση Ελλάδας – ΗΠΑ και εκφράζει τις ευχαριστίες του για τη χρήση της βάσης της Σούδας και τη συνεργασία των δύο χωρών στην πάταξη της τρομοκρατίας. Στο προσφυγικό επαινεί τους Ελληνες για τη συγκινητική προσφορά τους, την ώρα μάλιστα που οι ίδιοι βρίσκονται αντιμέτωποι με τρομακτικές οικονομικές δυσκολίες. Θεωρεί, όμως, ότι πρέπει να γίνουν πολλά ακόμη για να αντιμετωπιστεί η κρίση με ανθρώπινο και οργανωμένο τρόπο. Χαρακτηριστική, πάντως, είναι η φράση του κ. Ομπάμα, σύμφωνα με την οποία «έχω καταστήσει σαφές, καθ’ όλη τη διάρκεια της προεδρίας μου ότι όσο η Ελλάδα συνεχίζει να κάνει τα επώδυνα βήματα στις μεταρρυθμίσεις και εργάζεται για να διασφαλίσει ότι οι μετανάστες αντιμετωπίζονται με τάξη και ανθρώπινο τρόπο, οι Ελληνες πολίτες θα έχουν έναν φίλο και σύμμαχο, τις ΗΠΑ».
Ο Αμερικανός ηγέτης αναφέρεται, τέλος, και στο Κυπριακό, για το οποίο αναφέρει ότι οι προοπτικές επίλυσής του είναι καλύτερες από ποτέ. Επισημαίνει, μάλιστα, ότι η επίλυσή του θα αναβάθμιζε την ενεργειακή ασφάλεια στην περιοχή της Μεσογείου και θα δημιουργούσε ευκαιρίες για αμερικανικές και ευρωπαϊκές επιχειρήσεις – μία συμμαχία συμφερόντων που θα μπορούσε να είναι μια μηχανή οικονομικής ανάπτυξης στην περιοχή.
– Κύριε Πρόεδρε, έχει καταστεί η Ελλάδα χώρα πρώτης γραμμής από πλευράς ασφάλειας, ενέργειας και αντιμετώπισης της διεθνούς τρομοκρατίας; Τι σημαίνει αυτό για τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις; Ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να δώσετε στους Ελληνες πολίτες;
– Πρώτα απ’ όλα θέλω να πω πόσο εκτιμώ την ευκαιρία που έχω να επισκεφθώ την Ελλάδα και ευχαριστώ για την πρόσκληση τον πρωθυπουργό Τσίπρα και τον Πρόεδρο Παυλόπουλο. Η επίσκεψή μου έρχεται σε μια στιγμή που η Ελλάδα βρίσκεται, πράγματι, στην πρώτη γραμμή πιεστικών προκλήσεων που αφορούν τη συλλογική μας ασφάλεια και ευημερία. Η τρομοκρατική απειλή από ομάδες σαν το ISIS αποτελεί κίνδυνο για όλους μας. Η βαρβαρότητα του καθεστώτος Ασαντ στη Συρία και το ISIS έχουν προκαλέσει κύματα μεταναστών και προσφύγων που έχουν αναζητήσει καταφύγιο στην Ευρώπη και ειδικά στην Ελλάδα. Και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού έχουμε μπροστά μας το καθήκον να διασφαλίσουμε ότι οι πολιτικοί μας θεσμοί και η οικονομική μας πολιτική ανταποκρίνονται στις ανάγκες των πολιτών, πολλοί εκ των οποίων νιώθουν ότι έχουν τραυματιστεί από την παγκοσμιοποίηση και το εμπόριο.
Το μήνυμά μου, ειδικά καθώς η επίσκεψή μου γίνεται έπειτα από μια σκληρή εκλογική αναμέτρηση στις ΗΠΑ, θα είναι ότι καθώς οι χώρες αντιμετωπίζουν αυτές τις προκλήσεις μαζί, οι Αμερικανοί συνεχίζουν να δίνουν τεράστια σημασία στη συμμαχία μας με την Ελλάδα. Παρά τις τεράστιες οικονομικές δυσκολίες, η Ελλάδα είναι ένας από τους πέντε συμμάχους-μέλη του ΝΑΤΟ που δαπανά το 2% του ΑΕΠ της στην άμυνα. Ευχαριστούμε τους Ελληνες συμμάχους μας για τη στενή συνεργασία στη Σούδα. Είμαστε στενοί εταίροι στην πάταξη της τρομοκρατίας και πρέπει να συνεχίσουμε να μοιραζόμαστε πληροφορίες και στοιχεία από υπηρεσίες ασφαλείας, προκειμένου να ανακόψουμε τη ροή ξένων τρομοκρατών και να αποτρέψουμε τρομοκρατικές επιθέσεις.
Εχω καταστήσει σαφές, καθ’ όλη τη διάρκεια της προεδρίας μου, ότι όσο η Ελλάδα συνεχίζει να κάνει τα επώδυνα βήματα στις μεταρρυθμίσεις και εργάζεται για να διασφαλίσει ότι οι μετανάστες αντιμετωπίζονται με τάξη και ανθρώπινο τρόπο, οι Ελληνες πολίτες θα έχουν έναν φίλο και σύμμαχο στις ΗΠΑ. Εν τω μεταξύ, με την άνοδο των λαϊκιστικών κινημάτων και των αμφιβολιών για το μέλλον της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, η επίσκεψή μου στην Ελλάδα –τη γενέτειρα της Δημοκρατίας και πηγή έμπνευσης για τους ιδρυτές της Αμερικής– θα είναι μία ευκαιρία να επαναβεβαιώσουμε τις διαρκείς αξίες της δημοκρατικής διακυβέρνησης, της διαφορετικότητας και της ανεκτικότητας που μας κάνουν δυνατούς. Βλέπουμε αυτές τις αξίες κάθε μέρα παντού στις χώρες μας, και βέβαια στους Ελληνοαμερικανούς, οι οποίοι συνεισφέρουν καθημερινά στην επιτυχία των ΗΠΑ.
Η οικονομία
– Κύριε Πρόεδρε, έχετε παίξει σημαντικό ρόλο για να διασφαλιστεί η παραμονή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη και έχετε επανειλημμένως δηλώσει ότι θα πρέπει να λάβει σοβαρή ελάφρυνση χρέους. Γιατί το κάνατε αυτό και ποιος είναι ο τρόπος να προχωρήσουμε με το χρέος, τις μεταρρυθμίσεις και την ενίσχυση των ευρωπαϊκών θεσμών; Πώς μπορούν οι ΗΠΑ να βοηθήσουν με πρακτικό τρόπο την Ελλάδα; Θα είναι το χρέος προτεραιότητα στην επίσκεψή σας στο Βερολίνο;
– Η Ελλάδα είναι μία δημοκρατία και το μέλλον της θα αποφασιστεί από τους Ελληνες. Εχω στηρίξει σθεναρά τις προσπάθειες να παραμείνει η Ελλάδα στην Ευρωζώνη, γιατί συμμερίζομαι τις απόψεις της συντριπτικής πλειονότητας των Ελλήνων που πιστεύουν ότι αυτό υπηρετεί καλύτερα τα συμφέροντά της. Πιστεύω ότι η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση είναι μία από τις μεγαλύτερες πολιτικές και οικονομικές επιτυχίες της σύγχρονης εποχής, με οφέλη για τα μέλη της Ε.Ε., τις ΗΠΑ και όλο τον κόσμο. Η Ευρώπη είναι ο μεγαλύτερος οικονομικός μας εταίρος και έχουμε θεμελιώδες οικονομικό συμφέρον σε μια Ευρώπη σταθερή και αναπτυσσόμενη.
Χωρίς αμφιβολία, η Ελλάδα έπρεπε να κάνει βήματα για να μεταρρυθμίσει την οικονομία της και θέλω να συγχαρώ την ελληνική κυβέρνηση, συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού Τσίπρα και τον ελληνικό λαό για τα δύσκολα και επώδυνα βήματα που έχουν κάνει για να δείξουν ότι η Ελλάδα εργάζεται για να βοηθήσει τον εαυτό της. Ο ελληνικός προϋπολογισμός έχει τώρα πλεόνασμα και η ελληνική Βουλή έχει υιοθετήσει σκληρές μεταρρυθμίσεις που θα βοηθήσουν να γίνει πιο ανταγωνιστική η ελληνική οικονομία.
Είναι, όμως, σαφές ότι υπάρχουν ακόμη περισσότερα που πρέπει να γίνουν. Η επίσκεψή μου θα είναι, ως εκ τούτου, μία ευκαιρία να επαναβεβαιώσω τη στήριξη των ΗΠΑ σε μεταρρυθμίσεις που βελτιώνουν το επενδυτικό κλίμα, διασφαλίζουν ότι δεν θα ξαναεμφανισθούν οι ανισορροπίες που προκάλεσαν την κρίση και βάζουν τα θεμέλια για μια πιο ισχυρή οικονομική ανάκαμψη που θα βελτιώσει την καθημερινότητα των Ελλήνων. Πιστεύω ακράδαντα ότι για να είναι βιώσιμες οι μεταρρυθμίσεις, οι άνθρωποι χρειάζονται ελπίδα. Στην περίπτωση της Ελλάδας, το ΔΝΤ έχει πει ότι η μείωση του χρέους είναι κρίσιμη για να βάλει την ελληνική οικονομία σε μια βιώσιμη τροχιά και να θέσει το πλαίσιο για την επιστροφή στην ευημερία. Γι’ αυτό θα συνεχίσω να προτρέπω τους πιστωτές της Ελλάδας να κάνουν τα βήματα που είναι απαραίτητα ώστε να διασφαλιστεί ότι η Ελλάδα είναι σε θέση να επιστρέψει σε υγιή οικονομική ανάπτυξη, περιλαμβανομένης και της παροχής ουσιαστικής ελάφρυνσης του χρέους. Αν αυτό γίνει, δεν θα βοηθηθεί μόνο η ανάκαμψη στην Ελλάδα, αλλά θα δείξει ότι η Ευρώπη μπορεί να κάνει την οικονομία της να δουλέψει για όλους.
Το προσφυγικό
– Η Ελλάδα αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει μια πολύ μεγάλη πρόκληση λόγω του προσφυγικού. Πώς βλέπετε εσείς την αντίδρασή της; Φοβάστε ότι μπορεί να υπονομεύσει την ενότητα της Ευρώπης και τις κοινές της αξίες; Πώς μπορεί να επιλυθεί αυτή η κρίση;
– Ολος ο κόσμος έχει συγκινηθεί βαθιά από τη γενναιοδωρία και τη συμπόνια που έχουν επιδείξει οι Ελληνες σε αυτή την κρίση, που ραγίζει καρδιές. Εχουμε δει Ελληνες ψαράδες να σώζουν ζωές στη θάλασσα, κοινότητες Ελλήνων να προσφέρουν φαγητό, είδη ανάγκης και ρούχα, και ελληνικές οικογένειες να φιλοξενούν πρόσφυγες. Ολη αυτή η γενναιοδωρία αποτελεί πρόσθετη πηγή έμπνευσης –ένας πραγματικός ύμνος στην αξιοπρέπεια και στον ανθρωπισμό του ελληνικού λαού– με δεδομένο ότι οι Ελληνες τα κάνουν όλα αυτά ενώ συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν τις δικές τους οικονομικές δυσκολίες στο εσωτερικό.
Παρ’ όλα αυτά, λόγω του μεγέθους της κρίσης, όλοι αναγνωρίζουμε ότι πρέπει να γίνουν περισσότερα. Καθώς πλησιάζει ο χειμώνας, η Ελλάδα μπορεί να συνεχίσει να εργάζεται με ανθρωπιστικές οργανώσεις για να βελτιώσει τις συνθήκες των μεταναστών στους καταυλισμούς. Στη Σύνοδο για το προσφυγικό που διοργάνωσα στον ΟΗΕ το φθινόπωρο, ο πρωθυπουργός Τσίπρας ανέλαβε ορισμένες σοβαρές δεσμεύσεις για να αυξήσει την παροχή στέγης για ασυνόδευτα παιδιά και να βελτιώσει την πρόσβαση στην εκπαίδευση για παιδιά που είναι πρόσφυγες ή μετανάστες. Οι ΗΠΑ, ως φίλος και σύμμαχός της, έχει παράσχει ανθρωπιστική βοήθεια για τους μετανάστες και ομάδες ειδικών συνεργάζονται με την Ελλάδα για να ενισχυθούν η ασφάλεια των συνόρων της και ο έλεγχος των ταξιδιωτών. Οι ΗΠΑ υποστηρίζουν την επιχείρηση επιτήρησης του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο προκειμένου να εντοπιστούν οι παράνομες διελεύσεις στο Αιγαίο και να δοθούν πληροφορίες στις τοπικές αρχές, συμπεριλαμβανομένου και του ελληνικού λιμενικού.
Οπως έχω ξαναπεί, ολιγάριθμες χώρες, όπως η Ελλάδα, δεν μπορούν να σηκώσουν από μόνες τους ένα τόσο μεγάλο βάρος. Η αντίδραση πρέπει να είναι συντονισμένη και συνολική, στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο. Γι’ αυτό συνεχίζουμε να στηρίζουμε τη συμφωνία μεταξύ Ευρώπης και Τουρκίας, ως την καλύτερη ελπίδα για τη διαχείριση των αφίξεων στην Ευρώπη κατά τρόπο ανθρώπινο και οργανωμένο. Γι’ αυτό στη Σύνοδο για το προσφυγικό βοηθήσαμε να κινητοποιηθούν περισσότερα από πενήντα έθνη και διεθνείς οργανισμοί, ώστε να αυξηθεί η ανθρωπιστική βοήθεια, να διπλασιαστεί ο αριθμός των προσφύγων που δεχόμαστε στις χώρες μας και να βοηθηθούν οι πρόσφυγες ώστε να γίνουν αυτάρκεις. Και γι’ αυτό έχουμε πολλαπλασιάσει τις προσπάθειές μας να βάλουμε ένα τέλος στη φτώχεια, στην αδικία και στις συγκρούσεις, συμπεριλαμβανομένης και της κρίσης στη Συρία, που αναγκάζουν τόσο πολλούς να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Σε όλη αυτή την προσπάθεια πρέπει να παραμείνουμε πιστοί στις αξίες μας και στον σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, που αποτελούν τον κορμό των δημοκρατικών, πλουραλιστικών μας κοινωνιών. Και παρότι αυτές οι αξίες δέχονται πίεση και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, συνεχίζω να πιστεύω ότι οι δυνάμεις που συνέχουν τις κοινωνίες μας είναι εντέλει πολύ πιο δυνατές από τις δυνάμεις που λειτουργούν διαλυτικά.
Σταθερότητα στην Ευρώπη
– Ο Tούρκος πρόεδρος έχει αμφισβητήσει ορισμένες από τις διεθνείς συνθήκες που έχουν διασφαλίσει την ειρήνη στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο εδώ και πολλές δεκαετίες. Ποια είναι η άποψή σας για το θέμα και μπορούν να διαδραματίσουν οι ΗΠΑ έναν ρόλο ώστε να διατηρηθεί η σταθερότητα στην περιοχή;
– Παρά τις τρέχουσες προκλήσεις στη Μέση Ανατολή, η Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ αποτελούν εξαιρετικά σημαντικές δυνάμεις για τη διασφάλιση της ειρήνης και της σταθερότητας. Ενα σημαντικό μέρος αυτού που μετασχημάτισε την Ευρώπη, μια ήπειρο που κάποτε υπέφερε από τον πόλεμο, σε μια ζώνη ειρήνης και ευημερίας είναι ότι αγκάλιασε τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, την οικονομική ελευθερία, τον πλουραλισμό και ένα σύστημα κανόνων βασισμένο στη συλλογική δράση. Η Ευρώπη δείχνει ότι αγκαλιάζοντας αυτές τις αξίες και πρακτικές πρώην αντίπαλοι, μπορούν να γίνουν καλοί γείτονες και ισχυροί εμπορικοί εταίροι, και ότι μια ήπειρος που κάποτε καταστρεφόταν από τις συγκρούσεις, μπορεί να κινηθεί προς τα εμπρός μέσω της εμπιστοσύνης και της συνεργασίας.
Η πρόοδος της Ευρώπης υπογραμμίζει, επίσης, το γεγονός ότι η ευημερία και η ανάπτυξη ανθούν σε διαφανή, προβλέψιμα, σταθερά περιβάλλοντα, όπου η ισχύς των νόμων προστατεύει τα ατομικά δικαιώματα και παρέχει στους τοπικούς επιχειρηματίες την εμπιστοσύνη που χρειάζονται για να αναπτυχθούν και στις ξένες επιχειρήσεις την αίσθηση της ασφάλειας που κρίνουν απαραίτητη για να επενδύσουν. Οι ΗΠΑ μοιράζονται αυτές τις αξίες και είναι δεσμευμένες να διαδραματίζουν έναν ηγετικό ρόλο που θα διασφαλίζει ότι η Ευρώπη, στο σύνολό της, παραμένει ελεύθερη και σε καθεστώς ειρήνης. Μπροστά σε διακρατικές προκλήσεις, όπως η μετανάστευση, ο εξτρεμισμός και η οικονομική αποδιάρθρωση, η μεγαλύτερη ευκαιρία μας για πρόοδο είναι να αντισταθούμε στην τάση να γίνουμε εσωστρεφείς και αντίθετα να ενισχύσουμε εκ νέου τις κοινές μας αξίες και να εργαστούμε από κοινού ώστε να διασφαλίσουμε ότι οι πολιτικοί και οικονομικοί μας θεσμοί αποδίδουν την ασφάλεια και την ευημερία που οι λαοί μας αξίζουν.
Το Κυπριακό
– Ελπίζετε ότι το κυπριακό πρόβλημα μπορεί να επιλυθεί κατά τη διάρκεια της θητείας σας και γιατί είναι τόσο σημαντικό για τις ΗΠΑ;
– Σήμερα οι προοπτικές για μια διαρκή λύση του Κυπριακού είναι οι καλύτερες που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια. Τα εμπλεκόμενα μέρη συνεχίζουν να εργάζονται σκληρά προκειμένου να επιτύχουν μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία που προάγει τα συμφέροντα όλων των Κυπρίων. Επικροτώ την προσπάθεια που έχουν καταβάλει οι Κύπριοι ηγέτες στις έως τώρα διαπραγματεύσεις και ελπίζω ότι μπορούν σύντομα να καταλήξουν σε μια βιώσιμη συμφωνία που θα ωφελήσει όλους τους Κυπρίους. Μια δίκαιη και συνολική λύση για την Κύπρο θα είχε ιστορικό και μακροπρόθεσμο αποτύπωμα. Θα βελτίωνε τις οικονομικές ευκαιρίες για όλους τους Κυπρίους και θα αναβάθμιζε την ενεργειακή ασφάλεια στην περιοχή της Μεσογείου και πέρα από αυτή. Θα δημιουργούσε ευκαιρίες για τις αμερικανικές και ευρωπαϊκές επιχειρήσεις – μια συμμαχία συμφερόντων που θα μπορούσε να είναι μια μηχανή οικονομικής ανάπτυξης στην περιοχή. Θα ξεκλείδωνε νέες σχέσεις και λεωφόρους συνεργασίας για την Ευρώπη, που θα μπορούσαν να οικοδομήσουν περαιτέρω στο εγχείρημα δεκαετιών να γίνει η ήπειρος περισσότερο ελεύθερη, ασφαλής και ευημερούσα. Και θα δείξει στον κόσμο, σήμερα, τι μπορούμε να επιτύχουμε μέσω διαλόγου, συμβιβασμών και διπλωματίας – ένα ισχυρό και θετικό μοντέλο για όλους.