H ακροδεξιά δεν θα είχε φτάσει ως εδώ χωρίς την ανοχή και τη συνενοχή σε κάποιες περιπτώσεις του ακραίου κέντρου» λέει στο tvxs.gr ο δημοσιογράφος Πέτρος Παπακωνσταντίνου με αφορμή το πολύ ενδιαφέρον νέο βιβλίο του «Το γκρίζο κύμα – Η νέα Ακροδεξιά και οι συνεργοί της» (εκδόσεις Τόπος). Για να αναλύσει το φαινόμενο της μετατόπισης της ακροδεξιάς από το περιθώριο στο κέντρο της πολιτικής ζωής στη Δύση, περιηγείται σε 32 χώρες και σε βάθος 80 ετών, σημειώνει άβολες αλήθειες όπως το πως μεταπολεμικά τοποθετήθηκαν ως θύλακες στο στελεχιακό δυναμικό των κρατών ακροδεξιοί και ναζί και σκιαγραφεί το πρόσωπο του μεταφασισμού από την Αμερική του Τραμπ, τη Βραζιλία του Μπολσονάρο, την Αργεντινή του Μιλέι, έως τις χώρες της Ευρώπης με πιο πρόσφατο το παράδειγμα της Γαλλίας.
Το κύμα είναι γκρίζο και όχι μαύρο γιατί όπως εξηγεί στη συνέντευξη που ακολουθεί «…είναι μεταφασισμός. Δεν έρχονται με τάγματα εφόδου ακόμα, αλλά από τα ΜΜΕ που τους εξαγνίζουν. Ακόμα δεν έχουμε φτάσει στον καθαρό φασισμό, αλλά ο κίνδυνος να φτάσουμε με μια νέα οικονομική κρίση που θα οδηγήσει στην αναζωπύρωση εθνικισμών είναι υπαρκτός. Και θα θέσει σε δοκιμασία την ίδια την ύπαρξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Στο βιβλίο καλύπτεις ένα μεγάλο γεωγραφικό φάσμα 32 χωρών αλλά και ιστορικό, εξηγώντας τις απαρχές του φαινομένου αλλά και για να υπογραμμίσεις που ενέργησαν οι θύλακες της. Δώσε μας μερικά παραδείγματα.
Η αλήθεια είναι πως δεν έπαψε ποτέ η ακροδεξιά να υπάρχει ειδικά στην Ευρώπη, Η Ευρώπη ήταν και ιστορική μήτρα της ακροδεξιάς με τις χειρότερες εκδοχές, τον Ιταλικό φασισμό και τον Γερμανικό ναζισμό. Μετά τον Β παγκόσμιο πόλεμο αυτό το ρεύμα που αιματοκύλισε την ανθρωπότητα, κατέκτησε τις εργατικές τάξεις σε μεγάλο βαθμό της Ιταλίας και της Γερμανίας και ένα μέρος τους δεν έπαψε να υπάρχει παρότι λούφαξε. Απλά δεν μπορούσε να ασκεί πρωταγωνιστικό ρόλο, νόμιμο στην πολιτική ζωή.
Δυστυχώς όμως οι σύμμαχοι της από εδώ πλευράς, οι Αμερικανοί πρώτα απ’όλα, για τις ανάγκες του νέου ψυχρού πολέμου που ξεκίνησε αμέσως μετά το τέλος του Β παγκοσμίου πολέμου, έκριναν χρήσιμους τους παλιούς εχθρούς.
Αναφέρεσαι στους ναζί που στρατολόγησε η CIA; Μιλάς για τον ρόλο του ΝΑΤΟ στο βιβλίο. Ένα μέρος των θυλάκων ήταν αυτό, υπήρχαν όμως και θύλακες μέσα στα ευρωπαϊκά κράτη. Όπως το ελληνικό παράδειγμα του εισαγγελέα Κόλλια που ανάλαβε την οργάνωση των έκτακτων δικαστηρίων δοσίλογων ενώ ήταν υπεύθυνος ο ίδιος για δοσιλογισμό.
Ναι, καταρχήν ξεκινώ από τους ίδιους τους ναζί που στρατολόγησαν οι Αμερικανοί στη δυτική Γερμανία. Στρατολόγησαν όλη την οργάνωση Γκέλερ που ήταν επικεφαλής πληροφοριών της Βέρμαχτ στο ανατολικό μέτωπο. Εκεί που γινόταν η τελική λύση του ολοκαυτώματος. Και αυτούς τους πήρε όλους και ο επικεφαλής τους έγινε ο πρώτος αρχηγός της γερμανικής υπηρεσίας πληροφοριών της Γερμανίας μετά.
Οπότε, από την αρχή υπήρχε υπόγειος ισχυρός δεσμός, ανάμεσα στον μεταφασισμό των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων και το βαθύ κράτος. Ειδικά των χωρών της πρώτης γραμμής του μετώπου, όπου ο κομμουνιστικός κίνδυνος ήταν πιο έντονος. Δηλαδή, Γερμανία, Ιταλία, Ελλάδα, Τουρκία. Σε όλες αυτές τις χώρες λειτούργησε η ακροδεξιά δυναμικά έστω και παρασκηνιακά.
Γιατί δεν αποκτήσαμε αντισώματα μετά την τραγωδία του Β παγκοσμίου πολέμου και φτάσαμε σήμερα στην επικράτηση της ακροδεξιάς με πολλά παραδείγματα στην Ευρώπη και την άλλη πλευρά του Ατλαντικού;
Με ρωτάς για το πρόσφατο φαινόμενο για τα μεταφασιστικά κόμματα κι όχι για τα νεοφασιστικά όπως το φιλομουσολινικό κόμμα της Ιταλίας που είχε σύνθημα «Ο Μουσολίνι είναι αθάνατος» ή κόμματα τύπου Χρυσής Αυγής. Αυτά ήταν κόμματα νεοφασιστικά ενώ σήμερα μιλάμε για έναν καινούριο πιο light μεταφασισμό, όπως το λένε πολλοί αξιόλογοι διανοούμενοι όπως ο Τραβέρσο στην Ιταλία, μια ακροδεξιά που δρα με τους όρους της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και αναδεικνύεται σε κυβερνητική δύναμη σε πολλές περιπτώσεις.
Η νεοφασιστική ακροδεξιά μετέχει ωστόσο σε μεγάλο βαθμό στα νέα αυτά μεταφασιστικά κόμματα και αναβαπτίζεται με έναν τρόπο…
Ναι, σήμερα ειδικά ζούμε καταστάσεις που δεν τις είχε ζήσει η Ευρώπη ούτε καν τη δεκαετία του ’30. Είχαμε τον φασισμό σε Ιταλία και Γερμανία αλλά τέτοιο μαζικό ακροδεξιό κύμα, δεν είχαμε στην Ευρώπη και πολύ περισσότερο στον υπόλοιπο κόσμο. Τώρα βλέπουμε την Αμερική του Τραμπ, που δεν μπορείς να τον πεις καθαρά ακροδεξιό, αλλά όλη η ακροδεξιά γύρω από τον Τραμπ συσπειρώνεται.
Γιατί δεν μπορούμε να τον πούμε ακροδεξιό εφόσον εκφράζει απόλυτα ακροδεξιό λόγο και είδαμε και τις πρακτικές στο μεταναστευτικό, στο θέμα των εκτρώσεων κ.λπ.;
Δεν εκφράζει ένα ακροδεξιό κόμμα, πέρα από τους πυλώνες του αμερικανικού πολιτικού συστήματος που υπήρχαν μέχρι τώρα. Είναι ένας καιροσκόπος που βρήκε το ρεπουμπλικανικό κόμμα άδειο κέλυφος και μπήκε. Ο ίδιος είχε και με τους δημοκρατικούς -με τους Κλίντον- καλή σχέση για τα συμφέροντα του, αλλά βρήκε τους ρεπουμπλικάνους σημείο ευκαιρίας για να αποκτήσει το απόλυτο αφροδισιακό, την εξουσία. Δεν υποτιμώ όμως το θέμα, όλοι αυτοί που συσπειρώθηκαν γύρω του είναι η ακροδεξιά της Αμερικής.
Έλεγες πως σήμερα έχουμε μια μεγαλύτερη έκταση του ακροδεξιού φαινομένου από ποτέ, στο βιβλίο σου κάνεις απαρίθμηση όλων των περιπτώσεων με τις ιδιαιτερότητες τους.
Ναι, γιατί πέρα από την Ευρώπη έχουμε την ακροδεξιά του Τραμπ στην Αμερική, του Μιλέιν στην Αργεντινή, ενός ανεκδιήγητου νοσταλγού της χούντας που λέει πως πρέπει να δώσουμε τα πάντα στην αγορά, να είναι ελεύθερος ο καθένας να πουλάει το νεφρό του για να επιβιώσει αλλά όχι να είναι ελεύθερες οι γυναίκες να κάνουν έκτρωση για να τα έχουμε καλά και με την εκκλησία. Μετά έχουμε τον Μπολσονάρο στη Βραζιλία κοκ. Άρα είναι ένα διεθνές φαινόμενο αν συνυπολογίσουμε και τον Μόντι στην Ινδία. Για να έρθω στην Ευρώπη, ήδη η Μελόνι από το νεοφασιστικό κόμμα του Μουσολίνι είναι πρωθυπουργός στην Ιταλία, ο Όρμπαν της Ουγγαρίας έχει πάει στην ευρωομάδα της ακροδεξιάς, στην Ολλανδία κυβερνά η ακροδεξιά του Βίλντερς, ο ακροδεξιός Χ. Κικλ κυβερνά την Αυστρία κερδίζοντας τις εκλογές με το σύνθημα «καγκελάριος του λαού», σύνθημα του Αδόλφου Χίτλερ. Αύριο ετοιμάζεται και η Λεπέν με τη βοήθεια του Μακρόν στη Γαλλία, τη χώρα του διαφωτισμού, τη μητέρα όλων των επαναστάσεων, τη χώρα του Μάη του ΄68.
Και στη Γερμανία υπάρχει ανησυχητική άνοδος της ακροδεξιάς…
Στη Θουριγγία βγήκε πρώτο το AfD αλλά λόγω εκλογικού συστήματος της απλής αναλογικής δεν θα κυβερνήσουν. Είναι ανατριχιαστικό αυτό που έγινε εκεί γιατί οι συνειρμοί είναι πολύ δυσοίωνοι. Η Θουριγγία ήταν το πρώτο κρατίδιο που κατέκτησε ο Χίτλερ τη δεκαετία του ’20. Οπότε έχεις δίκιο για την ανησυχητική άνοδο γιατί οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι θα βγουν δεύτερο κόμμα στις εκλογές.
«Τα προοδευτικά κόμματα της ΕΕ νομιμοποιούν την ακροδεξιά»
Αν εστιάσουμε την προσοχή μας στην Ευρώπη, ποιοι είναι οι καθοριστικοί παράγοντες της μετατόπισης των μαζών ιδιαίτερα νέων, προς ακροδεξιές επιλογές που μέχρι πριν 20 χρόνια εκφράζονταν από κόμματα που ήταν στο περιθώριο, όπως η δική μας Χρυσή Αυγή, που σημείωνε ελάχιστα ποσοστά; Είναι μόνο η οικονομική κρίση που έβγαλε από το περιθώριο την ακροδεξιά;
Είναι όντως φαινόμενο των τελευταίων χρόνων, με εξαίρεση μεμονωμένα παραδείγματα όπως το 2002 το σοκ του Λεπέν, που αντιμετωπίστηκαν όμως και υποχώρησαν. Είχε αντανακλαστικά η κοινωνία. Τώρα έχουμε ένα επίμονο ρεύμα και την κανονικοποίηση της ακροδεξιάς που είναι χειρότερο.
Όταν βγήκε ο Χάιλντερ στην Αυστρία, η ΕΕ του έκανε καραντίνα παρότι η Αυστρία είναι σοβαρή δύναμη στην Ευρώπη, αλλά έφαγε κυρώσεις μέχρι να πέσει. Το ίδιο έγινε και στη Γαλλία. Σήμερα δεν έχουμε τέτοια αντιμετώπιση. Η κ. Μελόνι θεωρείται κάτι φυσιολογικό να είναι πρωθυπουργός. Μάλιστα φτάσαμε στο σημείο ντροπής, να πηγαίνει ο Κιρ Στάρμερ των εργατικών, νέος πρωθυπουργός της Αγγλίας και να υποβάλει τα σέβη του στη Μελόνι, και να ζητάει να μάθει το «know how», για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του μεταναστευτικού! Δηλαδή πως θα ψαρεύει τους μετανάστες από τη Λαμπεντούζα και θα τους πηγαίνει σε κέντρα κράτησης στην Αλβανία, που χτίζουν οι Ιταλοί.
Εδώ φτάνουμε σε ένα από τα αίτια που φωτίζεις με μεγαλύτερη έμφαση στο βιβλίο, τη νομιμοποίηση της ακροδεξιάς από δυνάμεις που αυτοαποκαλούνται δημοκρατικές. Γράφεις πως η επικράτηση της δεν θα ήταν τέτοια αν δεν είχε σύμμαχο το «ακραίο κέντρο». Νομίζω είναι η πρώτη φορά που υποστηρίζεται τόσο εμφατικά αυτό.
Είναι αυτό που έλεγαν οι Γάλλοι από τις εκλογές του 2008 που ήταν ο Σαρκοζί, η Λεπέν και η Σεγκολέν. To σύνθημα ήταν «Η Λεπενοποίηση των πνευμάτων». Δηλαδή τρέχει ο Σαρκοζί πίσω από την ακροδεξιά υιοθετώντας ακροδεξιές θέσεις όπως το περίφημο που έλεγε για τους μετανάστες των προαστίων, «να τους πάρουμε με τη μάνικα». Πίσω από τον Σαρκοζί έτρεχε η Σεγκολέν Ρουαγιάλ που έβαζε τους μαθητές στο σχολείο να λένε τον εθνικό ύμνο για να γίνουν καλά πατριωτάκια. Κι έτσι πήγαινε όλο το πολιτικό σκηνικό ακροδεξιά. Αυτό γίνεται σήμερα, η ακροδεξιά καθορίζει την ατζέντα στις ευρωπαϊκές χώρες.
Όπως στην Ελλάδα η φιλελεύθερη δεξιά του Κ. Μητσοτάκη τρέχει με έναν τρόπο πίσω από την ατζέντα της ακροδεξιάς με χαρακτηριστικότερο το παράδειγμα του προσφυγικού;
Έτσι είναι, αλλά ευτυχώς ακόμα στην Ελλάδα η Αριστερά δεν ακολουθεί το παράδειγμα αυτό. Γιατί έχουμε τέτοια παραδείγματα όπως στη Γερμανία το κόμμα της Σάρα Βάγκενκνεχτ που προέρχεται από τη διάσπαση του Die Linke που μιλάει για «αριστερό συντηρητισμό». Μια από τις εκφράσεις αυτές είναι στο μεταναστευτικό που έχει μια πιο σκληρή πολιτική για να κερδίσει λέει τα λαϊκά στρώματα. Όμως τα λαϊκά στρώματα έχουν την τάση να προτιμούν το πρωτότυπο κι όχι το αντίγραφο.
Εδώ στην Ελλάδα ούτε το ΚΚΕ, ούτε η Νέα Αριστερά ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ έχουν τέτοια στάση στο μεταναστευτικό. Το πιο χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Γαλλίας, που το μέτωπο της Αριστεράς που βγήκε πρώτη δύναμη, άλλο που ο Μακρόν έδωσε στο 4ο κόμμα εντολή κυβέρνησης. Η κυριότατη δύναμη στο μέτωπο είναι το κόμμα του Μελανσόν που βγήκε πρώτη δύναμη στα λαϊκά προάστια με μια γραμμή πολύ συνεπή στο θέμα του μεταναστευτικού. Άλλωστε μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων του είναι μετανάστες. Τον φέρνω σαν παράδειγμα όχι γιατί έχω θαυμασμό στον Μελανσόν που δεν απέφυγε την προσωποκεντρική θεώρηση της πολιτικής, ούτε έδωσε βάρος στη βάση της κοινωνίας των πολιτών. Αλλά γιατί έδειξε ότι δεν είναι ανάγκη να κάνεις υποχωρήσεις στο μεταναστευτικό για να αποκτήσεις πρόσβαση στα λαϊκά στρώματα, το αντίθετο. Κι αυτό έχει μεγάλη σημασία σε μια χώρα σαν την Ελλάδα που έγινε ρεζίλι διεθνώς για την αντιμετώπιση από το λιμενικό μεταναστών με αποκορύφωμα την τραγωδία της Πύλου για την οποία δε μιλάει κανένας ενώ μιλάμε για τα Τέμπη. Προσθέτω και τους θανάτους στα αστυνομικά τμήματα.
Σε αυτό που ονομάζεις «ακραίο κέντρο» που ανέχεται την ακροδεξιά ή είναι συνένοχο, εντάσσεις πέρα από τα φιλελεύθερα κόμματα και σοσιαλιστικά.
Βεβαίως, το βλέπουμε συνέχεια. Στη Γερμανία ο καγκελάριος Σολτς ηγείται τρικομματικού συνασπισμού με τους Πράσινους και τους φιλελεύθερους. Οι Πράσινοι στο μεταναστευτικό είχαν γραμμή ανοιχτών συνόρων. Και οι φιλελεύθεροι ενώ είναι ένα φιλονατοϊκό κόμμα είχε τέτοια γραμμή. Τώρα ο Σολτς ο σοσιαλιστής, επειδή έχει την πίεση της ακροδεξιάς, για τους λόγους που ανέφερες πριν στη Γερμανία, κάνει στροφή στο μεταναστευτικό . Κάνει απελάσεις Αφγανών στο Αφγανιστάν των Ταλιμπάν, το οποίο θεωρεί ασφαλή χώρα! Στην Αμερική η Κάμαλα Χάρις που εμφανίζεται ως ο αντίποδας του Τραμπ κάνει καμπάνια στο τείχος του Μεξικού που έφτιαξε ο Τραμπ, για να δείξει ότι είναι σκληρή στο θέμα αυτό.
Ξέρεις εγώ πιστεύω ότι η κύρια ευθύνη της κεντροαριστεράς, είναι ότι έγινε συνένοχος της ακροδεξιάς στο θέμα της οικονομικής πολιτικής, μετά τη μεγάλη κρίση του 2008, πρόδωσε τις εργατικές τάξεις που πήγαιναν στα αριστερά από τον Ομπάμα έως τον Τσίπρα και άφησε ανοιχτό το πεδίο στην ακροδεξιά δημαγωγία. Η αποτυχία της Αριστεράς άφησε πεδίο στην ακροδεξιά κι αυτό συνέβαινε πάντα. Ο πρωτοϊκός φασισμός (αν μπορούμε να τον πούμε έτσι) του Λουδοβίκου Βοναπάρτη στη Γαλλία ήταν μετά την ήττα της επανάστασης του 1948. Ο φασισμός και ο ναζισμός στην Ευρώπη προέλασαν μετά την ήττα των εργατικών επαναστάσεων στην Ιταλία και τη Γερμανία. Δεν ήταν επειδή ήταν καθυστερημένες οι χώρες αυτές, αντίθετα ήταν προωθημένες πολιτικά στην εποχή τους επειδή η αστική τάξη ένιωθε απειλή όμως η αριστερά απέτυχε κι άφησε το πεδίο ελεύθερο στην ακροδεξιά δημαγωγία.
Οι πόλεμοι ως ευκαιρία για την ακροδεξιά και ο κίνδυνος αναζωπύρωσης των εθνικισμών
Πως προδιαγράφεται το μέλλον με δεδομένο ένα εκρηκτικό πολιτικό περιβάλλον. Από τη μία έναν πόλεμο στη Γάζα που γενικεύεται και τον πόλεμο στην Ουκρανία με τα συνεπακόλουθα, από την άλλη την άνοδο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη και εν αναμονή των εκλογών στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού που μπορεί να φέρουν τον Τραμπ στην εξουσία.
Οι πόλεμοι έχουν βοηθήσει πολύ την ακροδεξιά. Στην Ουκρανία είδαμε τον αρνητικό ρόλο που μπορεί να παίξει η ακροδεξιά όταν έρχεται στα πράγματα. Και στην Ουκρανία και στη Ρωσία ο ρόλος των ακροδεξιών ήταν καθοριστικός. Η Ευρώπη διχάστηκε στον πόλεμο της Ουκρανίας ένα κομμάτι στήριξε τη Ρωσία κι ένα άλλο την Ουκρανία. Είχαν ένα κοινό όμως, αυτός που έχασε από τον πόλεμο είναι ο Ουκρανικός λαός και μετά η Ευρώπη. Πληρώσαμε με την ενεργειακή κρίση και αυτό το εκμεταλλεύτηκε η ακροδεξιά. Έπειτα είχαμε νέο μεταναστευτικό κύμα που σε πρώτη φάση δεν προκάλεσε αντιδράσεις γιατί είχαν λευκή επιδερμίδα, σε βάθος χρόνου επέδρασε και το εκμεταλλεύτηκε η Ακροδεξιά.
Στον δε πόλεμο της Γάζας που παίρνει διαστάσεις, η ακροδεξιά βρήκε ευκαιρία να εξαγνιστεί γιατί στο σύνολο της πήγε με το Ισραήλ και ξέπλυνε το προπατορικό αμάρτημα της ήταν το στίγμα του αντισημιτισμού. Ο αντισημιτισμός έχει αντικατασταθεί εδώ και καιρό από την ισλαμοφοβία γιατί οι εργατικοί πληθυσμοί είναι μουσουλμάνοι πια και λόγω των τρομοκρατικών ενεργειών στην Ευρώπη. Επομένως οι πόλεμοι αυτοί είναι ευκαιρία για την ακροδεξιά. το αντιπολεμικό κίνημα δεν ανταποκρίνεται ενώ ο πυρηνικός κίνδυνος είναι υπαρκτός. Η Ρωσία είχε απειλήσει πως θα χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα και το Ισραήλ είναι πυρηνική δύναμη.
Η ακροδεξιά όπως συμπεραίνεις αξιοποιεί επιδέξια και ταχύτατα τις διαδοχικές κρίσεις. Έχουμε πολλά παραδείγματα όπως το παράδειγμα της στεγαστικής κρίσης το οποίο το αποδίδει στους μετανάστες. Έχουμε την πράσινη μετάβαση στην οποία αντιστέκεται με το επιχείρημα ότι οι πολίτες καλούνται να πληρώσουν την ενεργειακή αναβάθμιση κοκ. Γιατί είναι δύσκολο για την Αριστερά να αποκτήσει ικανό αφήγημα;
Το έχω ζήσει αυτό γιατί ζω στο Γαλάτσι. Ένας από τους λόγους που έχω δει μικροϊδιοκτήτες να στρέφονται προς την ακροδεξιά δεν είναι το επιχείρημα ότι «θα μας πάρουν τις δουλειές», αλλά ότι «μένουν εδώ και δεν παίρνουν τα σπίτια μας αξία». Γι’αυτό πήρε μεγάλα ποσοστά η ΧΑ σε αυτές τις γειτονιές.
Επίσης αυτό που λες με την κλιματική κρίση είναι ένα τεράστιο θέμα που πρέπει να προσέξει η Αριστερά. Γιατί έχουν καταφέρει να βάλουν σε αντίθεση αυτούς που ανησυχούν για το τέλος του κόσμου με αυτούς που αγωνιούν με το τέλος του μήνα που δεν τους βγαίνουν τα λεφτά τους. Κι αυτό το είδαμε στα Κίτρινα Γιλέκα στη Γαλλία. Ήταν μια αυθόρμητη εξέγερση, η ραχοκοκαλιά της ήταν οι κωμοπόλεις οι περιαστικές με στρώματα της υπαίθρου που έχουν υποφέρει πολύ από την υποβάθμιση. Γιατί πρέπει να κάνουν χιλιόμετρα για να πάρουν τα παιδιά τους στο σχολείο… κι αυτό έγινε στο όνομα της μείωσης των αερίων που πήγε ο Μακρόν να αντιμετωπίσει με αύξηση των καυσίμων. Κι ο κόσμος τι είπε; Μου στέρησες τις συγκοινωνίες, τα σχολεία που είχα δίπλα, η δουλειά είναι μακριά και με βάζεις να πληρώσω εγώ; Αν η Αριστερά δεν δώσει απάντηση και στους δύο φόβους, αυτόν για το τέλος του κόσμου και τον άλλο για το τέλος του μήνα, θα πάρει τη δυσαρέσκεια η Ακροδεξιά.
Πάμε στην ελληνική περίπτωση. Έχουμε ένα 20% της Ακροδεξιάς στο κοινοβούλιο. Υπάρχει κάποια ιδιαιτερότητα ή είναι οι ίδιοι λόγοι που οδηγούν τους πολίτες των άλλων χωρών στο να υπερψηφίσουν αυτά τα κόμματα;
Είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα γιατί είναι ακραίο παράδειγμα. Βέβαια δεν είχαμε σε άλλες χώρες εμφύλιο μετά τον πόλεμο στην Ευρώπη. Έγινε περισσότερο μετά την κρίση του 2008 που συνεχίστηκε μετά πήγε στο 2019 και ακόμα μάλλον δεν έχουμε βγει. Η κρίση στην Ελλάδα είχε επιπτώσεις που δεν είδαμε αλλού. Τα ποσοστά ανεργίας να πάνε στο 30%. Αυτό έγινε μόνο στην Αμερική της μεγάλης ύφεσης που περιγράφει ο Στάϊνμπεργκ. Είχαμε πυράκτωση των κοινωνικών κινημάτων και είχαμε και τις πιο ακραίες πολιτικές συνέπειες. Καταβαραθρώθηκε όλο το παλιό σύστημα, η πασοκοποίηση έγινε παγκόσμιος όρος και είχαμε ανάδειξη μιας αριστερής κυβέρνησης, που προερχόταν από την κομμουνιστική και ανανεωτική αριστερά. Μετά όμως ήταν και ακραία η απογοήτευση. Γιατί η Ελλάδα επιβεβαίωσε τον Σεφέρη που έλεγε ότι «βουλιάζει όποιος σηκώνει μεγάλες πέτρες». Βουλιάζει βέβαια όποιος στηρίζεται στην άμμο και δεν έχει προπονηθεί για να τις σηκώσει.
Θυμόμαστε τι έγινε με το δημοψήφισμα όπου όλες οι εργοδοτικές οργανώσεις και τα συστημικά κόμματα και ΜΜΕ ήταν με το ΝΑΙ και βγήκε το ΌΧΙ. Βέβαια ο ΣΥΡΙΖΑ πήρε μεγάλα ποσοστά το ΄19 και η ΧΑ που μας έκανε διεθνώς ρεζίλι απομονώθηκε μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα. Η απογοήτευση όμως έγινε έντονη λόγω της απόλυτα αναποτελεσματικής αντιπολίτευσης που ακολούθησε ο ΣΥΡΙΖΑ μετά το 2019. Το συμπέρασμα που έβγαλε από τις εκλογές ήταν ότι πρέπει να επιστρέψουμε στη μεσαία τάξη και τον κεντρώο χώρο. Απομονώθηκε τελείως από τις εργατικές τάξεις που ήταν το δυνατό του σημείο. Ακόμα και το 2019 συνέχιζε να είναι το ισχυρό του σημείο γιατί είχε προσέξει κάποια πολύ χτυπημένα λαϊκά στρώματα. Έπληξε εισοδήματα από ένα σημείο και πάνω. Και τα στρώματα αυτά έμειναν έκθετα στην ακροδεξιά δημαγωγία. Όλα αυτά που ζει σήμερα με τον Κασσελάκη ο ΣΥΡΙΖΑ, είναι το σύμπτωμα όχι η αιτία.
Στην Ελλάδα πόσο ισχυροί ήταν οι θύλακες της Ακροδεξιάς διαχρονικά;
Ήταν ισχυροί αλλά κρυβόντουσαν. Δεν κρυβόντουσαν στην εθνική παράταξη στα μεταπολιτευτικά χρόνια ή στη ΧΑ που ήταν περιθωριακή ναζιστική οργάνωση. Είδαμε την περίπτωση του ΛΑΟΣ που μάζεψε όλο τον ακροδεξιό χώρο και τους σημερινούς υπουργούς αλλά και αρχηγούς της ΕΥΠ. Αρχηγός της ΕΥΠ κατέβηκε με ένα καθαρά ακροδεξιό κόμμα στις εκλογές που είχε μαζέψει και τη ΧΑ.
Μπορεί να δούμε στην Ελλάδα ένα φαινόμενο Γαλλίας; Να φτάσει στο κατώφλι της κυβέρνησης ένα ακροδεξιό κόμμα;
Θα μπορούσαμε να το είχαμε ζήσει αν το σύστημα δεν είχε κάψει το ΛΑΟΣ βάζοντας το στην κυβέρνηση ενός τραπεζίτη του Παπαδήμου. Χρειάστηκαν τις υπηρεσίες του Καρατζαφέρη για να ψηφιστεί το μνημόνιο και με αυτό τον τρόπο τον εξάγνισαν κιόλας όπως όλη την Ακροδεξιά, διότι εκεί που ήταν απόβλητος του έπαιρναν συνέντευξη μεγάλα ΜΜΕ κι έλεγαν τι καλός πολιτικός που ήταν. Και η εξάπλωση της ΧΑ ήταν ο χώρος που άφησε ο Καρατζαφέρης.
Λένε διάφοροι ότι ο λόγος ανόδου της ΧΑ ήταν το κίνημα των αγανακτισμένων. Εγώ λέω το αντίθετο. Η Αριστερά καβάλησε το κύμα της λαϊκής διαμαρτυρίας κι έδωσε τη μάχη της ιδεολογικής ηγεμονίας μέσα εκεί. Αν δεν το είχε κάνει θα κινδυνεύαμε να δούμε μια καραμπινάτη ΧΑ να το κάνει. Σε αυτό που με ρωτάς, αν υπάρχει σήμερα αυτός ο κίνδυνος, ναι υπάρχει. Πρώτον γιατί η Αριστερά με εξαίρεση το ΚΚΕ έχει τα χάλια της και δεύτερον γιατί η πιθανότητα μιας επόμενης οικονομικής κρίσης είναι ισχυρή ιδιαίτερα στην Ευρώπη. 8 χώρες στην ΕΕ είναι σε επιτήρηση και η Ελλάδα είναι μια από αυτές. Όμως έχουμε και μεγάλες χώρες αυτή τη φορά, επομένως σε μια επόμενη κρίση μπορεί να έχουμε σοβαρές δοκιμασίες.
Ταυτόχρονα θα έχουμε νέα κύματα μεταναστών λόγω πολέμου, από τον Λίβανο, Σύριους που πήγαν εκεί να γλιτώσουν κα. Ο συνδυασμός οικονομικού με μεταναστευτικού είναι η τέλεια καταιγίδα. Μια καταιγίδα επικίνδυνη.