Λευκός καπνός στις Βρυξέλλες: έπειτα από μια μαραθώνια σύνοδο κορυφής, οι ευρωπαίοι ηγέτες κατέληξαν τις πρώτες πρωινές ώρες σήμερα σε συμφωνία για το σχέδιο ανάκαμψης που θα επιτρέψει στις οικονομίες τους να ξεπεράσουν το πλήγμα από την παγκόσμια πανδημία του κορωνοϊού.
Ωστόσο η τελική συμφωνία αντανακλά τόσο την ανυποχώρητη στάση των λεγόμενων “φειδωλών” χωρών του βορρά που πίεζαν για μείωση των ποσών που θα δινόταν ως επιχορηγήσεις στα πληττόμενα κράτη, και αντίστοιχα αύξηση των δανείων -και των ανάλογων υποχρεώσεων που αυτά συνεπάγονται- όσο και το γεγονός ότι η ΕΕ τελικά δεν είναι μια “ευχάριστη οικογένεια κρατών” αλλά μια συνύπαρξη διαφορετικών και σκληρά ανταγωνιζόμενων χωρών και οικονομικών συμφερόντων.
Έτσι μετά από τέσσερις και πλέον ημέρες και νύχτες συνομιλιών, συχνά τεταμένων, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων των 27 χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης να συμφωνήσουν ως προς τις λεπτομέρειες αυτού του γιγαντιαίου σχεδίου ανάκαμψης ύψους 750 δισεκατομμυρίων ευρώ και να παρουσιάσουν ένα σχέδιο σαφώς κατώτερο των αρχικών προσδοκιών και με “ψαλιδισμένη” την αλληλεγγύη των πλουσιότερων κρατών του βορρά πρις τις πιο φτωχές χώρς του νότου.
Δηλώσεις Μισέλ και Μέρκελ
«Deal!», ανήγγειλε μέσω Twitter στις 06:31 (ώρα Ελλάδας) ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ. Περί «ιστορικής ημέρας για την Ευρώπη» μίλησε ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν.
Η συμφωνία της ΕΕ για το ταμείο ανάκαμψης για την αντιμετώπιση της κρίσης της COVID-19 δείχνει ότι η ΕΕ μπορεί να δράσει από κοινού, ακόμη και κατά τη διάρκεια της μεγαλύτερης κρίσης της, και ότι προτίθεται να ακολουθήσει νέα μονοπάτια όταν βρίσκεται αντιμέτωπη με ασυνήθιστες συνθήκες, δήλωσε η καγκελάριος της Γερμανίας Άγγελα Μέρκελ. “Πρόκειται για ένα σημαντικό μήνυμα που στέλνεται πέραν των συνόρων της Ευρώπης ότι η ΕΕ, ακόμη και με όλα τα διαφορετικά υπόβαθρα (των κρατών μελών της), μπορεί να δράσει”, δήλωσε η Μέρκελ σε δημοσιογράφους κατά τη διάρκεια κοινής συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε με τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, χαιρετίζοντας την συμφωνία που επετεύχθη στη σύνοδο κορυφής των Βρυξελλών.
Σκληρές διαπραγματεύσεις επί 4 ημέρες
Καρπός σκληρών και εντατικών διαπραγματεύσεων, το τελικό κείμενο της συμφωνίας προβλέπει ότι το ποσό που θα χορηγηθεί υπό μορφή επιχορηγήσεων και ενισχύσεων θα ανέλθει σε 390 δισεκ. ευρώ, θα είναι δηλαδή μειωμένο σε σχέση με ό,τι προβλεπόταν αρχικά, σε μια χειρονομία κατευνασμού των λεγόμενων «φειδωλών» κυβερνήσεων (Ολλανδία, Σουηδία, Δανία, Αυστρία, συν τη Φινλανδία).
Βερολίνο και Παρίσι είχαν εισηγηθεί το ποσό αυτό να ανέλθει σε 500 δισεκατομμύρια ευρώ, με την επίκληση της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης προς χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία, που δέχθηκαν τα σκληρότερα πλήγματα στην Γηραιά Ήπειρο από την πανδημία του κορονοϊού.
«Έχουμε συμφωνία. Καλή συμφωνία! Με έναν προϋπολογισμό 1,074 τρισεκ. ευρώ για την περίοδο 2021-2027 κι ένα σχέδιο ανάκαμψης 750 δισεκατομμυρίων ευρώ, ουδέποτε η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είχε αποφασίσει να επενδύσει με τόσο φιλόδοξο τρόπο στο μέλλον», συνόψισε η βελγίδα πρωθυπουργός Σοφί Βιλμές.
Το ποσό που θα χορηγηθεί υπό μορφή ενισχύσεων ή δανείων θα αντληθεί από τις αγορές, κάτι άνευ προηγουμένου, βάσει της γαλλογερμανικής πρότασης που συνάντησε σφοδρή αντίδραση από τις «φειδωλές» χώρες. Η απόφαση επιβεβαιώνει ότι το κοινό χρέος της ΕΕ θα εκδοθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξ ονόματος των 27.
Θα είναι διαθέσιμα επίσης 360 δισεκ. ευρώ για δανεισμό σε χώρες που θα τα ζητήσουν.
Τι προβλέπει η συμφωνία
1. Κλειδί για τη συμφωνία είναι ένα νέο στοιχείο στη χάραξη πολιτικής της ΕΕ: Η Κομισιόν θα δανείζεται τεράστια ποσά από την αγορά και στη συνέχεια θα χορηγεί το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων αντί να τα δανείζει, σε χώρες που χρειάζονται περισσότερο τόνωση της οικονομίας.
Οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν ότι η Κομισιόν θα δανειστεί φθηνά 750 δισ. ευρώ, αξιοποιώντας την αξιολόγησή της των ΑΑΑ. Από αυτό το ποσό, θα διανέμει τα 390 δισ. ευρώ σε χορηγίες και 360 δισ. ευρώ σε φθηνά δάνεια.
2.Οι επιδοτήσεις υποχρεώνουν την Ένωση να δημιουργήσει κεφάλαια για την αποπληρωμή των δανεικών μέχρι το 2058.
Οι ηγέτες συμφώνησαν ότι:
- Η Γερμανία, η Σουηδία και η Ολλανδία θα χάσουν την τρέχουσα έκπτωση στο ποσό του ΦΠΑ που μεταβιβάζουν στην ΕΕ
- Οι χώρες της ΕΕ θα επιβάλουν φόρο σε μη ανακυκλώσιμο πλαστικό και θα μεταβιβάσουν τα έσοδα στα ταμεία της ΕΕ.
- Από το 2023 θα υπάρξει φόρος στα αγαθά που εισάγονται στην ΕΕ από χώρες με χαμηλότερα πρότυπα εκπομπής ρύπων από αυτά που ισχύουν στην Ένωση.
- Ένας φόρος επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών είναι άλλη μία επιλογή, όπως είναι η απόκτηση ορισμένων χρημάτων από την επέκταση του συστήματος διαπραγμάτευσης ρύπων στους τομείς της ναυτιλίας και της αεροπορίας.
Τέτοιοι νέοι φόροι θα διατεθούν ρητά στην αποπληρωμή των 750 δισ. ευρώ που δανείστηκαν, αλλά θα γίνουν μέρος της πραγματικότητας της ΕΕ για τα επόμενα 38 χρόνια.
3.Οι επιχορηγήσεις θα διανεμηθούν σε χώρες που παρουσιάζουν σχέδια τα οποία ενισχύουν τη δυναμική ανάπτυξής τους, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την οικονομική και κοινωνική ευελιξία των οικονομιών τους. Τα σχέδια πρέπει επίσης να καταστούν τις οικονομίες πιο πράσινες και περισσότερο ψηφιακές και να ευθυγραμμίζονται με τις ετήσιες συστάσεις της Κομισιόν.
Σύμφωνα με το capital.gr η εκταμίευση θα απαιτήσει την έγκριση της ειδικής πλειοψηφίας των κυβερνήσεων της ΕΕ και θα συνδέεται με την επίτευξη ορόσημων και στόχων. Εάν οποιαδήποτε κυβέρνηση της ΕΕ εκτιμά πως αυτοί οι στόχοι δεν έχουν επιτευχθεί, μπορεί να ζητήσει από τους ηγέτες της ΕΕ να το συζητήσουν εντός τριών μηνών.
Τα λεφτά θα συνδέονται επίσης με την τήρηση του κράτους δικαίου –ένα ζήτημα για την Πολωνία και την Ουγγαρία οι οποίες βρίσκονται σε διαδικασίες έρευνας από την ΕΕ για τις πρακτικές τους στο κράτος δικαίου. Ωστόσο θα υπάρξει μεγάλη πολιτική παρέκκλιση: εάν η Κομισιόν αποφασίσει ότι υπάρχουν “εμφανείς γενικευμένες ελλείψεις στη χρηστή διακυβέρνηση των αρχών των Κρατών-μελών αναφορικά με τον σεβασμό του κράτους δικαίου”, μπορεί να προτείνει μέτρα τα οποία θα πρέπει να έχουν την υποστήριξη της ειδικής πλειοψηφίας των κυβερνήσεων.
4. Για να εξασφαλιστεί η υποστήριξή τους για το σχέδιο ανάκαμψης, οι χώρες που συνεισφέρουν στον προϋπολογισμό της ΕΕ, όπως η Ολλανδία, η Σουηδία, η Αυστρία, η Δανία και η Γερμανία, θα λάβουν πολύ μεγαλύτερες εκπτώσεις από ό,τι στο παρελθόν, για το τι πρέπει να δίνουν κάθε χρόνο στα ταμεία της ΕΕ, με βάση το μέγεθος των οικονομιών τους.