Του Χρήστου Δεμέτη
Ήταν 27 Φεβρουαρίου του 2023 όταν η ΕΡΓΟΣΕ ανακοίνωνε το νέο της business plan δια στόματος προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου της, Χρήστου Βίνη. Όπως τόνιζε τότε ο ίδιος, τα νέα σχέδια είχαν αρχίσει να υλοποιούνται από τον Οκτώβριο του 2019 με διασύνδεση των κομβικών υποδομών της χώρας με τον κεντρικό σιδηροδρομικό άξονα. Επρόκειτο για δύο έργα συνολικού προϋπολογισμού 2,75 δισ. ευρώ. Την επόμενη ημέρα είχαμε το εγκληματικής υφής, δυστύχημα στα Τέμπη, ενώ αναβλήθηκε και η προγραμματισμένη επίσκεψη του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, στη Θεσσαλονίκη, όπου θα επισκεπτόταν μεταξύ άλλων το Κέντρο τηλεδιοίκησης – σηματοδότησης σιδηροδρομικού δικτύου βορείου Ελλάδος.
Δέκα μήνες πριν τα παραπάνω γεγονότα, ο τότε πρόεδρος της επιτροπής ETCS, αρμόδια για έργα σηματοδότησης και ασφάλειας στο σιδηροδρομικό δίκτυο, Χρήστος Κατσιούλης, παραιτείτο με αιχμές. Συγκεκριμένα, στις 27 Απριλίου του 2022 με επιστολή του στη διοίκηση της ΕΡΓΟΣΕ ο ίδιος ενημέρωνε “για όλα τα τεχνικά θέματα που προκάλεσαν και προκαλούν αδικαιολόγητες καθυστερήσεις στην υλοποίηση των συμβάσεων ανάταξης της σηματοδότησης 717/14 και ETCS επί γραμμής 10005/07″. Η συγκεκριμένη σύμβαση (717/14) αφορούσε την ανάταξη της σηματοδότησης στο σιδηροδρομικό δίκτυο και κανονικά θα έπρεπε να είχε υλοποιηθεί μέχρι το 2016, κάτι που δεν συνέβη ποτέ.
Στην επιστολή του προειδοποιούσε για τις ταχύτητες που αναπτύσσουν τα τρένα σε συγκεκριμένα σημεία που δεν μπορούν να ελεγχθούν. Επιπλέον, σε έγγραφό του προς τον Διευθυντή έργων είχε εκφράσει τη διαφωνία του με τα αναγραφόμενα στα πορίσματα του εμπειρογνώμονα “και τις αμφιβολίες μου για το πόσο ο ίδιος είναι γνώστης της λειτουργίας των καλωδιακών συστημάτων αλληλεξάρτησης σηματοδότησης (R.R.i.)”.
Σημειώνεται ότι οι συμβάσεις στις οποίες αναφερόταν ο κ. Κατσιούλης, περιλαμβάνονται όλες στην ιστοσελίδα της ΕΡΓΟΣΕ.
Από τα παραπάνω προκύπτει πως την ώρα που τα συστήματα ασφαλείας ήταν “στον αέρα”, η ίδια η κυβέρνηση διαλαλούσε με τον πιο επίσημο τρόπο πως τα έργα σιδηροδρομικής διασύνδεσης σε όλη τη χώρα, προχωρούν κανονικά. Συγκεκριμένα, στις 21 Νοεμβρίου του 2022, ο τότε υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Κώστας Καραμανλής, μιλώντας στη Βουλή, έλεγε πως όσον αφορά τα σιδηροδρομικά έργα, “έχει γίνει μια μικρή επανάσταση διότι καταφέραμε να διαχωρίσουμε τις αρμοδιότητες των εταιρειών ΟΣΕ κι ΕΡΓΟΣΕ σύμφωνα με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, συμπληρώνοντας ότι στο εξής τα έργα θα γίνονται με μια εργολαβία και το έργο θα παραδίδεται “με το κλειδί στο χέρι”. Στις 20 Φεβρουαρίου του 2023, πάλι στη Βουλή, ο τέως υπουργός έλεγε πως “μία υπεύθυνη Πολιτεία δεν μπορεί να παίζει με την ασφάλεια των επιβατών”.
Θυμίζουμε πως η ΕΡΓΟΣΕ είναι θυγατρική Εταιρεία του ΟΣΕ που συστάθηκε το 1996, με στόχο να αναλάβει τη διαχείριση των έργων του Επενδυτικού Προγράμματος του Οργανισμού και ιδιαίτερα εκείνων που συγχρηματοδοτούνται από Προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Μετά το δυστύχημα στα Τέμπη βέβαια, μια από τις εξαγγελίες Γεραπετρίτη ήταν πως οι εμπορικές μεταφορές, τουλάχιστον σε πρώτο χρόνο, εξετάζεται να μειωθούν. Ο ίδιος ο υπουργός Επικρατείας αρμόδιος και για θέματα Υποδομών και Μεταφορών, δήλωνε – στη Συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε – πως “σήμερα βρισκόμαστε στη φάση που έχει παραδοθεί το 70% της σύμβασης με την οποία θα έχουμε καθολική αναβάθμιση υποδομών σε επίπεδο ηλεκτρονικό με την σηματοδότηση και με την καθολική λειτουργία της τηλεδιοίκησης”. Δήλωνε πως εντός του έτους 2023 θα έχουμε την παράδοση του υπόλοιπου τμήματος που έχει να κάνει με την τηλεειδοποίηση και τη φωτοσήμανση, ενώ παραδεχόταν πως… το 2019 η ΝΔ παρέλαβε τη σύμβαση στο 67% της ολοκλήρωσής της.
Στα παραπάνω έρχονται να προστεθούν οι αποκαλύψεις της Αυγής και της Καθημερινής.
Η μεν Αυγή έφερε στο φως έγγραφα που αποδεικνύουν ότι ο πρώην υπουργός έδωσε εντολή και υπέγραψε διαδοχικές παρατάσεις στην ολοκλήρωση της σύμβασης αναβάθμισης στη σηματοδότηση και τηλεδιοίκηση, ενώ η Αυγή δημοσίευσε τη σειρά εσωτερικών εγγράφων της ΕΡΓΟΣΕ με τα οποία χορηγούνται ακόμη τρεις διαδοχικές παρατάσεις στην κοινοπραξία, δύο μέσα στο 2022 και τελευταία μέχρι τις 19.3 του 2023.
Η δε Καθημερινή, (συντάκτης Ιωάννης Σουλιώτης), ανέφερε πως η Οικονομική Εισαγγελία αποφάσισε να πραγματοποιήσει προκαταρκτική εξέταση (μετά από καταγγελίες), στο πλαίσιο της οποίας ζήτησε από την Εθνική Αρχή Διαφάνειας (ΕΑΔ) να διεξαγάγει έλεγχο επί της σύμβασης 717.
Μετά τον έλεγχο η ΕΑΔ εκπόνησε πολυσέλιδη έκθεση η οποία έβαζε στον κάδρο των ευθυνών τη στάση των εργολαβικών εταιρειών από το 2014, όπως και τη διοίκηση της ΕΡΓΟΣΕ κατά τη σύνταξη των τευχών δημοπράτησης το 2013.
Το πόρισμα διαπιστώνει, μεταξύ άλλων, τα εξής:
α) Παράλειψη τήρησης των υποχρεωτικών προθεσμιών έγκρισης των μελετών.
β) Σφάλματα κυρίως στην τηλεδιοίκηση Αθήνας και Λάρισας κατά το στάδιο της σύνταξης των τευχών δημοπράτησης.
γ) Χαμηλή και δυσανάλογη του συμβατικού χρόνου πρόοδο των εργασιών, λόγω καθυστέρησης εκπλήρωσης των συμβατικών υποχρεώσεων του αναδόχου.
Το πόρισμα ελέγχου της ΕΑΔ υποβλήθηκε στους οικονομικούς εισαγγελείς στις 30 Σεπτεμβρίου 2021, ωστόσο η Οικονομική Εισαγγελία αποφάσισε να αρχειοθετήσει την υπόθεση γιατί, σύμφωνα με την Καθημερινή, δεν τεκμαίρονταν ενδείξεις απιστίας, αδίκημα για το οποίο διενεργήθηκε η προκαταρκτική εξέταση.
“Μπλε” στελέχη και υποκρισία
Μετά το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη, παραιτήθηκε ο κ. Καραμανλής καθώς και οι διοικητές του ΟΣΕ, κ. Σπύρος Πατέρας και της ΕΡΓΟΣΕ κ. Χρήστος Βίνης.
Το μεσημέρι της Πέμπτης, στην εισήγησή του στο υπουργικό Συμβούλιο της “κατήφειας”, ο κ. Μητσοτάκης δήλωνε πως “μικροπολιτικά τερτίπια και ανεύθυνες συμπεριφορές” ενός “προβληματικού Κράτους”, δεν θα γίνουν ανεκτά. Συμπλήρωνε δε, πως “φταίμε όλοι” για το δυστύχημα, και υποσχέθηκε διαφάνεια. Στην αναφορά του ο κ. Μητσοτάκης έδειξε πως έχει διάθεση να τα “βάλει” με το πράγματι, προβληματικό Κράτος και τους κομματικούς διορισμούς στο Δημόσιο και τους δημόσιους οργανισμούς.
Πρακτικά όμως, το “προβληματικό Κράτος” των απ’ ευθείας κομματικών διορισμών, βαραίνει τον ίδιο τον πρωθυπουργό.
Το 2019 η ΝΔ είχε διορίσει πρόεδρο της ΕΡΓΟΣΕ τον Χρόνη Ακριτίδη, υποψήφιο του κόμματος στην Κοζάνη, ο οποίος δεν κατάφερε να εκλεγεί. Ο κ. Ακριτίδης είχε διατελέσει Αναπληρωτής Δήμαρχος και Αντιδήμαρχος Αθηναίων (Δημαρχίες Ντ. Μπακογιάννη (Ολυμπιακοί Αγώνες 2004) και Ν. Κακλαμάνη).
Αντικαταστάτης του ήταν ο προαναφερθείς, Χρήστος Βίνης, μετά την παραίτηση Ακριτίδη το 2020, καθώς και ο Ιωάννης Ξιφαράς. Και οι δύο είχαν περάσει από τη ΔΑΠ και ήταν στις παρατάξεις της ΝΔ στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας. Ο κ. Ξιφαράς, είναι και Γενικός Γραμματέας Μεταφορών.
Στο ΔΣ της ΕΡΓΟΣΕ αναγράφεται άλλωστε ο κ. Ιωάννης Ρούκας, ο οποίος είναι και Αναπληρωτής Γραμματέας Παραγωγικών Τομέων της Νέας Δημοκρατίας.
Τα παραπάνω φυσικά δεν σημαίνουν πως τα στελέχη της ΕΡΓΟΣΕ που αναφέρονται εδώ είναι διεφθαρμένα ή πως οι ίδιοι έχουν ευθύνη για όσα έγιναν στα Τέμπη. Αυτό άλλωστε θα το αποφασίσει η ίδια η Δικαιοσύνη. Σημαίνουν όμως πως οι δηλώσεις του πρωθυπουργού, αποτελούν ένα ακόμη δείγμα υποκρισίας που συνάδει με τα σκυθρωπά πρόσωπα, του υπουργικού επιτελείου.
Τι απάντησε ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης
“Μιλάτε για το βαθύ κράτος και τον πόλεμο που θέλετε να κάνετε. Όλη η διοίκηση της ΕΡΓΟΣΕ είναι από την ΔΑΠ, πρώην πολιτευτές. Δεν αφορά μόνο τη ΝΔ αυτό, αλλά όμως δεν είναι μια αποτύπωση αυτού που λέτε ότι θέλετε να πολεμήσετε;”, ερωτήθηκε σχετικά με τα παραπάνω ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Γιώργος Γεωργαντάς, ο οποίος απάντησε σχετικά, με μια δημιουργική ασάφεια:
“Πρέπει να γίνεται μια επιλογή στελεχών με συγκεκριμένα κριτήρια. Αυτή η κυβέρνηση συγκρούστηκε με δικούς της συνδικαλιστές σε πολλούς τομείς. Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός και όταν ήταν υπουργός συγκρούστηκε. Ζήτησε τη στήριξη των κομμάτων και δεν την είχε πάντα. Πρέπει να δούμε και την αξιολόγηση του ανθρώπινου δυναμικού συνολικά στη διοίκηση και βεβαίως την ολοκλήρωση των υποδομών που πρέπει να γίνουν”.
Μεταβατικές διοικήσεις σε ΟΣΕ και ΕΡΓΟΣΕ
Σημειώνεται πως όπως έγινε γνωστό, ο συγκοινωνιολόγος Παναγιώτης Τερεζάκης αναλαμβάνει τη θέση του προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου της ΟΣΕ ΑΕ, ενώ ο πολιτικός μηχανικός Χρήστος Παληός ορίζεται πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΕΡΓΟΣΕ ΑΕ, στις μεταβατικές διοικήσεις.
Στη συνέχεια θα υπάρξει δημόσια διεθνής πρόσκληση για τη στελέχωση των ΔΕΚΟ. Σημειώνεται ακόμη πως η συνάντηση του Γ. Γεραπετρίτη με τους εργαζομένους στον σιδηρόδρομο που έλαβε χώρα την Πέμπτη στο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, ήταν σε πρώτη φάση, άκαρπη. Το κεντρικό θέμα της συζήτησης ήταν οι τρόποι επανεκκίνησης του σιδηροδρόμου με τις δύο μεριές να συμφωνούν να συναντηθούν και πάλι την ερχόμενη εβδομάδα, ενώ οι εργαζόμενοι στον ΟΣΕ ανακοίνωσαν ότι λήγουν τις απεργιακές κινητοποιήσεις, μέχρι νεωτέρας. Ωστόσο, οι εργαζόμενοι στη Hellenic Train (μηχανοδηγοί, συνοδοί αμαξοστοιχιών κ.λπ.) συνεχίζουν την απεργία τους.