Ένα από τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούν πολλοί είναι ότι ακόμα και το σύστημα υγείας να μην είχε υποστεί την καταστροφή που είχε υποστεί λόγω της λιτότητας στην Ελλάδα, πάλι θα θρηνούσαμε τους ίδιους νεκρούς, αφού “δε βλέπετε τι γίνετε σε άλλες χώρες;”
Μάλλον έχουν λάθος.
Οι New York Times σε άρθρο τους εξηγούν το πραγματικό τεράστιο κόστος των περικοπών που έχουν γίνει στην υγεία σε όλο τον δυτικό κόσμο, στα πλαίσια εφαρμογής νεοφιλελεύθερων πολιτικών που ευνοούσαν τον ιδιωτικό τομέα.
Οι συνέπειες αυτών των πολιτικών γίνονται πιο φανερές σήμερα αφού η κακή κατάσταση των δημόσιων συστημάτων υγείας γιγαντώνει τον κίνδυνο για πολλούς θάνατους, μετατρέπει σε πιο επιτακτική την ανάγκη λήψης ακραίων μέτρων και έχει τεράστιο οικονομικό κόστος.
Ο κορωνοϊός μπορεί να χτυπά όλους, όμως έχει και ταξικό πρόσημο. Οι φτωχοί κινδυνεύουν περισσότερο. Ακόμα περισσότερο κινδυνεύουν οι φτωχοί σε φτωχές χώρες. Και ο οικονομικός αντίκτυπος θα είναι πολύ μεγαλύτερος σε χώρες που δε στηρίζεται η οικονομία τους σε βιομηχανίες που βασίζονται σε υψηλές τεχνολογίες.
Σύμφωνα με τους New York Times η πανδημία διευρύνει το κοινωνικό και οικονομικό χάσμα που μετατρέπει ταυτόχρονα σε πιο θανατηφόρο τον ιό.
Είναι ένας αυτο-τροφοδοτούμενος κύκλος που οι ειδικοί προειδοποιούν ότι μπορεί να προκαλεί σοβαρές συνέπειες στις κοινωνίες για πολλά χρόνια.
Καθώς ο κορωνοϊός διαδίδεται στον κόσμο, φαίνεται ότι δημιουργεί μία καταστροφική λούπα μαζί με μία άλλη τρομακτική δύναμη των καιρών μας: την οικονομική ανισότητα
Σύμφωνα πάντα με τους New York Times, στις κοινωνίες που δέχονται πλήγματα από τον κορωνοϊό, οι συνέπειες των οικονομικών ανισοτήτων βαθαίνουν, σπρώχνοντας πολλά από τα βάρη στους χαμένους της σημερινής ήδη βαθιά πολωμένης οικονομίας και αγορά εργασίας.
Σύμφωνα με έρευνα που έχει γίνει αυτή που βρίσκονται στα κατώτερα οικονομικά επίπεδα έχουν υψηλότερες πιθανότητες να αρρωστήσουν.
Επίσης έχουν πολύ υψηλότερες πιθανότητες να πεθάνουν. Και ακόμα και για αυτούς που παραμένουν υγιείς, είναι πολύ πιο πιθανό να υποφέρουν σημαντικές οικονομικές απώλειες ή να αντιμετωπίσουν προβλήματα στην υγεία τους ως συνέπεια της καραντίνας και άλλων μέτρων που λαμβάνονται.
Την ίδια στιγμή, η ανισότητα λειτουργεί ως πολλαπλασιαστής της ταχύτητας διάδοσης του ιού και στη φονική ισχύ του.
Έρευνα στη γρίπη έχει δείξει ότι σε μία επιδημία, η φτώχια και οι ανισότητες μπορούν να διευρύνουν τα επίπεδα διάδοσης και θνησιμότητας για όλους, όχι μόνο για τους φτωχούς.
Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι αυτά τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά μπορούν να αυξήσουν τις συνέπειες του ιού διευρύνοντας τις κοινωνικοοικονομικές αντιθέσεις που τροφοδοτούν την άνθηση ενός ακροδεξιού λαϊκισμού, του ρατσισμού και αυξάνουν τα ποσοστά θανάτων από απελπισία, δηλαδή από αυτοκτονίες, ναρκωτικά, αλκοολισμό.
“Όλα αυτά είναι τόσο ευδιάκριτα συνδεδεμένα”, είπε η Nicole A. Errett, ειδικός στον τομέα της δημόσιας υγείας που συνδιευθύνει το Κέντρο για Ακραία Συμβάντα στο Πανεπιστήμιο του Washington.
“Προϋπάρχουσες κοινωνικές ευπάθειες χειροτερεύουν πάντα μετά από μία καταστροφή, και αυτό που ζούμε είναι ένα τέλειο παράδειγμα για αυτό που λέω”.
Επειδή κάθε οικογένεια με χαμηλό εισόδημα που αναγκάζεται να γίνεται δέκτης μίας μεγαλύτερης πιθανότητας έκθεσης στον ιό μπορεί να μολύνει άλλους, οι συνέπειες της ανισότητας, αν και γίνονται αισθητές κυρίως στους φτωχούς, βάζουν σε μεγαλύτερο κίνδυνο όλη την κοινωνία.
Δύο είναι οι κύριοι παράγοντες που κάνουν τον κορωνοϊό φονικότερο για αυτούς που τον κολλάνε: η ηλικία και η ύπαρξη κάποιας ευπάθειας στην υγεία, λένε επιστήμονες.
Αλλά μία σειρά ερευνών αποκαλύπτει και έναν τρίτο παράγοντα για τον οποίο δεν έχει γίνει αρκετή συζήτηση ως τώρα: το χαμηλό κοινωνικοοικονομικό στάτους. Δηλαδή, την φτώχια.
Ακόμα και για αυτούς που βρίσκονται αρκετά πάνω από το όριο της φτώχιας οι έρευνες δείχνουν ότι το χαμηλό εισόδημα σε σχέση με το υπόλοιπο της κοινωνίας συνδέεται με αυξημένα επίπεδα χρόνιων προβλημάτων υγείας όπως ο διαβήτης και τα καρδιακά προβλήματα.
Δεν ήταν πάντα έτσι τα πράγματα.
Καθώς οι ανισότητες αυξήθηκαν, οι διαφορές στην υγεία διευρύνθηκαν.
Η προληκτική ιατρική και η ιατρική εκπαίδευση σταθερά τείνουν όλο και παραπάνω προς την πλευρά των πλούσιων. Οι φτωχοί αφήνονται δίχως την ικανότητα της πρόληψης ή της κατάλληλης εκπαίδευσης.
Ως αποτέλεσμα, άνθρωποι στα χαμηλότερα στρώματα της κοινωνίας έχουν περίπου 10% μεγαλύτερες πιθανότητες να αναπτύξουν κάποια χρόνια ασθένεια.
Τέτοιες συνθήκες μπορούν να κάνουν τον κορωνοϊό ως 10 φορές πιο φονικό, σύμφωνα με πρόσφατα δεδομένα από το Κινέζικο Κέντρο για τον Έλεγχο σε Ασθένειες και την Πρόληψη.
Συνδυάζοντας αυτά τα δύο στατιστικά προκύπτει ότι ο κορωνοϊός είναι περίπου δύο φορές πιο φονικός για αυτούς που βρίσκονται στα κατώτερα κλιμάκια της κοινωνίας.
Την ίδια στιγμή, άνθρωποι με χαμηλότερα εισοδήματα τείνουν να αναπτύσσουν χρόνιες ασθένειες περίπου 5 με 15 χρόνια νωρίτερα στη ζωή τους σε σχέση με την υπόλοιπη κοινωνία, σύμφωνα με έρευνα.
Για να το πούμε αλλιώς:
Οι οργανισμοί υγείας υποστηρίζουν ότι οι άνθρωποι άνω των 70 κινδυνεύουν περισσότερο από το να πεθάνουν από τον κορωνοϊό.
Αλλά η έρευνα σε χρόνιες ασθένειες δείχνει ότι το όριο μπορεί να βρίσκεται σε πολύ μικρότερες ηλικίες, στα 55 έτη για αυτούς που βρίσκονται χαμηλά κοινωνικοοικονομικά.
Αυτοί οι αριθμοί καταγράφουν μόνο ένα από τους τρόπους κατά τους οποίους η ανισότητα μετατρέπει τον κορωνοϊό σε φονικότερο.
Τον προηγούμενο χρόνο το 26% των Αμερικάνικων ανέβαλαν την υγειονομική τους περίθαλψη γιατί δε μπορούσαν να ανταποκριθούν, σύμφωνα με δημοσκόπηση της εταιρείας Gallup.
Σε μία άλλη έρευνα, 1 στους 4 είπε ότι κάποιος στην οικογένειά τους δεν προχώρησε σε προγραμματισμένο ιατρικό τεστ επειδή δεν μπορούσε να ανταπεξέλθει οικονομικά, και 1 στους 6 είπε ότι κάποιος στην οικογένειά τους δεν έλαβε τα φάρμακα που έπρεπε να λάβει για ασθένεια που είχε για οικονομικούς λόγους.
Ειδικοί στον τομέα της υγείας εκφράζουν τον φόβο ότι όλα αυτά θα επιταχύνουν και θα μεγενθύνουν τις συνέπειες των επιδημίων τη στιγμή όπου πληθαίνουν οι καταγγελίες για υπέρογκες χρεώσεις που φτάνουν και σε τετραψήφιους λογαριασμούς για τεστ για κορωνοϊό ή για νοσηλεία.
Αυτό μπορεί να επηρεάσει τους πάντες.
Μία έρευνα στις ΗΠΑ δείχνει ότι όταν το κράτος έχει πολιτικές για μέρες άδειας λόγω αρρώστιας μειώνεται η διάδοση της επιδημίας της γριπης ως και 40%.
Όμως οι περισσότερες πολιτείες δεν έχουν τέτοιες πολιτικές και ως αποτέλεσμα θα δουν πολύ μεγαλύτερη διάδοση του ιού.
Αν και οι υγειονομικές αρχές έχουν δώσει έμφαση στα μέτρα κοινωνικής απόστασης – θεμέλιος λίθος της πρόληψης ενάντια στον κορωνοϊό – σύμφωνα με άλλη έρευνα, η δυσκολία στην πρόσβαση στις δομές υγείας και οι οικονομικές συνθήκες της μερικής απασχόλησης οδήγησε 3 στους 10 εργαζόμενους με συμπτώματα του ιού Η1Ν1 να συνεχίσουν να εργάζονται.
Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι αυτές οι συνθήκες συντέλεσαν στην αύξηση κατα 27% του ποσοστού μολύνσεων.
Όταν μία κρίση υγείας χτυπά ολόκληρα τμήματα της κοινωνίας μπορεί να εκκινήσει έναν κύκλο όπου άνθρωποι σε κακή οικονομική κατάσταση αναπτύσουν χρόνιες ασθένειες.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της παραγωγικότητας και την αύξηση του κόστους της υγείας, που οδηγεί σε μεγαλύτερη φτώχια και περισσότερο αρρώστια.
Σύμφωνα με μία έρευνα από το 2010 από το Βρετανικό περιοδικό των Βιολογικών Επιστημών, Proceedings of the Royal Society B, ολόκληρες κοινότητες μπορούν να εγκλωβιστούν σε μία “παγίδα φτώχιας που τροφοδοτείται από την αρρώστια” στην οποία “οι συνδυαστικές συνέπεις της υγείας στη φτώχια και της φτώχιας στην υγεία δημιουργούν ένα ανατροφοδοτούμενο σύστημα”
Όταν οι ανισότητες είναι μεγάλες, τα κόστη ζωης αυξάνονται οδηγώντας περισσότερες οικογένειες με χαμηλά εισοδήματα να ζουν με δυσκολία.
Την ίδια στιγμή, η παρακμή των συνδικαλιστικών ενώσεων και η άνοδος της μερικής απασχόλησης σημαίνει ότι οι χαμηλά αμοιβόμενα εργαζόμενοι έχουν λιγότερη προστασία.
Ως αποτέλεσμα, κρίσεις όπως αυτή που παράγει ο κορωνοϊός μπορούν να αυξήσουν την απόσταση μεταξύ αυτών που έχουν πολλά και αυτών που έχουν λίγα ή δεν έχουν τίποτα.
Οικογένειες που εξαρτώνται από εργασίες που πληρώνουν ανά ώρα ήδη αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να ξεμείνουν από χρήματα αναγκάζοντας πολλούς να εγκαταλείπουν το σπίτι τους σε αναζήτηση δουλειάς.
Και επειδή οι κοινότητες δημιουργούνται και κτίζονται και σύμφωνα και με το οικονομικό στάτους, οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο μόλυνσης και τις μεγαλύτερες πιθανότητες να υποφέρουν από την μόλυνση, ζουν κοντά μεταξύ τους, αυξάνοντας το ρίσκο.
Νέες αρνητικές συνέπειες που συνδέονται με τη φτώχια και την έλλειψη αποτελεσματικού συστήματος υγείας φανερώνονται στον ορίζοντα, όσο περνούνε οι ημέρες.
Αξιωματούχοι της πολιτείας της Νέας Υόρκης είπαν ότι το κλείσιμο τοπικών σχολείων θα αφήσουν πολλούς από τους 114.000 άστεγους μαθητές δίχως ένα ζεστό γεύμα ή βασική ιατρική περίθαλψη.
Η φτώχια και η κακή υγεία αποτελούν κίνδυνο για όλους, όχι μόνο για τους φτωχούς.
Έρευνα που διεξήχθη κατά τη διάρκεια επιδημίας γρίπης στην περιοχή New Haven έδειξε ότι ο ρυθμός μόλυνσης περίπου διπλασιάστηκε σε περιοχές όπου ένα υψηλό ποσοστό των κατοίκων ζούσε κάτω από τα όρια της φτώχιας.
Αλλά επειδή οι ασθένειες δε σέβονται τα όρια μεταξύ πλούσιων και φτωχών, οι ανισότητες στον τομέα της υγείας είναι ένα πρόβλημα όλων.
Μία έρευνα που έγινε στο Δελχί της Ινδίας, μίας από τις πιο οικονομικά πολωμένες πόλεις, έδειξε ότι οι παραγκούπολεις λειτούργησαν ως ένας πολλαπλασιάστής της επιδημίας γρίπης.
“Η δημόσια υγεία δεν είναι μόνο ζήτημα προσωπικής υγείας, η δημόσια υγεία είναι για την υγεία όλων που μοιράζονται τη δημόσια σφαίρα”, είπε ο Dr. Errett.
Γιατί εν τέλει:
“Αν υπάρχει ένας άνθρωπος που δε μπορεί να λάβει θεραπεία, αυτός ο άνθρωπος αποτελεί κίνδυνο για όλους”.