Και η αγάπη μας για τους αγρούς, για την γη, για το χώμα. Η μυρωδιά του, η επαφή μαζί του, τα χρώματα, η αίσθηση της απόλυτης ελευθερίας που νοιώθεις όταν βρίσκεσαι σ’ ένα απέραντο και αμόλυντο αγρό!Πηγαίναμε με την αδελφή μου και τις φίλες μας στους αγρούς. Τους αγαπούσαμε, κι ας ήμασταν βέρα Χανιώτισσες, σε αντίθεση με αρκετές χωριατοπούλες που όμως, περιφρονούν τους αγρούς. Μαζεύαμε χόρτα!
Ήταν το χόμπι μας. Το πιο χαρούμενο χόμπι. Και μετά το χορτομάζωμα, πηγαίναμε όλες μαζί στα καφενεδάκια των χωριών. Μια φορά πήγαμε στο Στύλο και φάγαμε – κάποιες από μας για πρώτη φορά – λαγό στιφάδο. Όχι, κουνέλι. Λαγό! Τι νοστιμιά ήταν αυτή! Και τώρα που η παρέα σχεδόν χωρίστηκε γιατί μεγαλώσαμε και η κάθε μια από μας έχει άλλες υποχρεώσεις, εγώ σχεδόν κάθε Κυριακή πηγαίνω στους αγρούς με τον άντρα μου. στους δικούς μας αγρούς αλλά και σε άλλους. Σ’ αυτούς που ανήκουν σε όλους τους πολίτες αυτής της γης και όχι στο ΤΑΙΠΕΔ.
Όταν λοιπόν ζούσε η μητέρα μου, τα χόρτα που μάζευα, τα πήγαινα χαρούμενη και τ’ άδειαζα με ενθουσιασμό στην ποδιά της.
-Να μαμά! Κοίτα χόρτα, όπως αυτά, τα Καστελλιανά, που λες πως μυρίζουν πιο ωραία απ’ τα άλλα. Αυτά που στέλνει η γιαγιά!
Και γέλαγα! Γέλαγα πολύ τότε! Τίποτα δεν με τρόμαζα. Ήταν ο κόσμος όλος δικός μου. Ήταν η μάνα μου δίπλα μου! Η μάνα μόνο! Τώρα την έχω μέσα μου! Και η μάνα μου τα ξεχώριζε.
– Μπράβο Αννούλα μου! αυτά είναι ακουρνοπόδοι και αυτά χατζίκοι και αυτά πετροφυλλιές, αυτά τσιχλάντερα και αυτά κουτσουνάδες.
Έτσι η μαμά μου, μου έμαθε όλα τα χόρτα. Τα χόρτα που είναι για βραστά, τα χόρτα που είναι για τσιγαριαστά, τα καλτσουνόχορτα, τα χειμωνιάτικα, τα ανοιξιάτικα, αυτά που είναι για ομελέτες. Και τους αγρούς που φυτρώνουν. Γιατί δεν φυτρώνουν όλα σε ένα μέρος. Άλλα εδώ και άλλα εκεί. Γι’ αυτό ήταν και είναι ωραίες οι εξορμήσεις μας. Πάμε παντού!
Τα βραστά χόρτα είναι: Τα ραδίκια, γίνονται και με το αρνάκι, κατσικάκι αβγολέμονο. Το σταμναγκάθι και οι μαρουλίδες και οι ασκολύμπροι. Και αυτά γίνονται με αρνάκι, κατσικάκι αβγολέμονο. Οι βρούβες, οι βυζιές, τα βλαστάκια, τα μαυροβλάστακα, οι σταφυλινάκοι, οι γαλατσίδες, οι γαλατσίδες που φυτρώνουν στην θάλασσα στην αμμουδιά, είναι τόσο νόστιμες και γλυκές που γίνονται ως άψητες σαλάτα μαζί με καυκαλήθρες. Οι τσόχοι, και αυτοί, εκτός από βραστοί γίνονται και άψητοι σαλάτα. Ίσως είναι και άλλα για βραστά, που τώρα μου διαφεύγουν.
Τσιγαριαστά και καλτσουνόχορτα: Καυκαλήθρες, κουτσουνάδες, τσιχλάντερα, πετροφυλλιές, λαγουδόχορτα – μελισσόχορτα, στριφτούλια, αγριοσπάνακα,αγριομάραθα, αγριομάντανα, αγριόπρασα, αγριοσέλινα, λειβαδίτες, λάπαθα. Επίσης τα άγρια σπαράγγια είναι πολύ νόστιμα και κυρίως ομελέτα. Και οι αβρονιές, πολύ ωραίαομελέτα αλλά και βραστές με λαδόξιδο. Οι αβρονιές, παρόλο που τις γνωρίζω, είναι το μόνο χόρτο που δεν ξέρω να βρω. Όλα τα παραπάνω, τα βρίσκω. Όσο μεγαλώνομε βέβαια η μέση μας δεν επιτρέπει και πολλές υποκλίσεις στο μυρωμένο έδαφος. Αλλά, το προσπαθούμε. Το επιμένομε, το συνεχίζομε. Ακόμα! Για πάντα!
Άννα Κωνσταντουδάκη – Αγγελάκη