Σε ένα από τα καταφύγια του κρητικού αίγαγρου βρέθηκε η κάμερα της ΕΡΤ, στη νησίδα Θοδωρού, απέναντι από την παραλία της Αγίας Μαρίνας, στα Χανιά. Ήδη από πολύ νωρίς, κατά την Μινωική περίοδο, το νησί απετέλεσε ιερό άσυλο. Πολύ αργότερα, το 1574, οι Ενετοί έκτισαν ένα μεγάλο φρούριο για να προστατεύει όλη την περιοχή του Πλατανιά από ενδεχόμενη εχθρική εισβολή. Την ίδια χρονιά, οι Ενετοί κατάφεραν να κτίσουν ένα πολυγωνικό φρούριο στην κορυφή του νησιού (το ονόμασαν Turluru) κι’ ένα δεύτερο χαμηλότερα (το ονόμασαν Αγ. Θεόδωρος ή S. Francesco, από την εκεί Εκκλησία).
Το νησάκι αυτό είναι ένα είδος “απαγορευμένου καρπού”, αφού υπάρχει πρόσβαση για τους επισκέπτες, μόνο μία φορά τον χρόνο, ελέγχεται αυστηρά από την Διεύθυνση Δασών του Νομού Χανίων και μπορεί να γίνει μόνο κατόπιν ειδικής αδείας. Έχει χαρακτηρισθεί βιότοπος, αφού εκεί ζουν περίπου 100 αιγόκεροι (κρι κρι), οι οποίοι, ως γνωστόν, ανήκουν στα προστατευόμενα είδη, που κινδυνεύουν να εξαφανιστούν, αφού τα ζώα αυτά με λαθροθηρία στα Λευκά Όρη, όπου ζούσαν. Πρόκειται για ένα προστατευμένο καταφύγιο του περήφανου άγριου κρητικού αίγαγρου, όπου ζει ελεύθερος, χωρίς καμία ανθρώπινη παρέμβαση. Υπάρχει βεβαίως φύλακας, ο οποίος είναι υπάλληλος της Διεύθυνσης Δασών, πηγαίνει κάθε πρωί στο νησί με την βάρκα του και επιστρέφει το απόγευμα στον Πλατανιά.
Οι αίγαγροι είναι εξαιρετικά ταχείς και έχουν την ικανότητα να σκαρφαλώνουν ακόμα και σε απάτητα σημεία. Είναι ένα ενδημικό υποείδος αγριοκάτσικου και η μοναδική μορφή αιγάγρου στην Ευρώπη. Με βάση τα γενετικά του χαρακτηριστικά, ο κρητικός αίγαγρος εισήχθη στην Κρήτη σε άγρια μορφή από την Ασία και στη συνέχεια ήρθε σε επαφή με τα ήμερα κατσίκια του νησιού, διατηρώντας όμως πολλά από τα κύρια χαρακτηριστικά των αιγάγρων της Ασίας. Το φύλο τους – το αρσενικό από το θηλυκό- ξεχωρίζει από τα κέρατα, ενώ ο αριθμός των κόμπων που έχουν τα κέρατα δείχνει την ηλικία τους. Όσο μεγαλώνει δε το ζώο ενώνονται τα κέρατά του. Τα αγρίμια έχουν ανοικτόχρωμο σκούρο τρίχωμα το οποίο, κατά την εποχή του ζευγαρώματος τον Οκτώβριο και Νοέμβριο, γίνεται ανοιχτότερο. Οι Σανάδες, δηλαδή οι θηλυκές δεν ζευγαρώνουν ποτέ με αρσενικό που δεν είναι του είδους τους. Δεν συμβαίνει το ίδιο ωστόσο με τους αρσενικούς, που μπορούν να ζευγαρώσουν με κατσίκες.
Μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, το είδος εξαπλωνόταν και στις τρεις μεγάλες οροσειρές της Κρήτης (Λευκά Όρη, Ίδη και Δίκτη), αλλά ο φυσικός του πληθυσμός περιορίζεται σήμερα σε 700 άτομα (2010) που ζουν στον Εθνικό Δρυμό της Σαμαριάς, στα Λευκά Όρη, σε έκταση 150.000 στρεμμάτων. Τα αγριοκάτσικα σχεδόν εξαφανίστηκαν από όλα τα βουνά της Κρήτης, κατά την διάρκεια του 2ου παγκοσμίου πολέμου, καθώς οι αντάρτες δεν είχαν άλλη πηγή τροφής, με το 1960 να έχουν απομείνει μόλις 200 αίγαγροι στα Λευκά Όρη και γι’ αυτό η Σαμαριά ανακηρύχτηκε ως Εθνικός Δρυμός το 1962. Ακόμη και σήμερα το κρι κρι στα Λευκά Όρη απειλείται από το παράνομο κυνήγι, τις περιορισμένες εκτάσεις για αναζήτηση τροφής και τις αρρώστιες. Ο κύριος όμως κίνδυνος που απειλεί τη διατήρηση του υποείδους είναι ο υβριδισμός του με ήμερα κατσίκια. Για την διατήρηση του υποείδους, αίγαγροι έχουν μεταφερθεί στην προστατευόμενη νησίδα Θοδωρού των Χανίων και από εκεί και σε άλλα νησιά.
Ρεπορτάζ: Ευτυχία Πενταράκη