Του Δημήτρη Χρυσικόπουλου
Καταρχάς κάποια δεδομένα: Όπως έχει παραδεχθεί και ο ίδιος ο πρωθυπουργός, το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών δεν πρόκειται να αλλάξει επί της ουσίας τους πολιτικούς και κοινοβουλευτικούς συσχετισμούς που διαμορφώθηκαν μετά τις εθνικές εκλογές του 2023. Επίσης, αν κάποιος πιστέψει τις δημοσκοπήσεις, δεν καταγράφονται… μνημειώδεις αλλαγές στο πολιτικό σκηνικό της χώρας:
● Η Ν.Δ. εμφανίζεται να μπορεί να «κρατήσει» το ποσοστό που είχε λάβει στις ευρωεκλογές του 2019 (περίπου 33%) και το οποίο έθεσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης ως πήχη για τις εκλογές της Κυριακής.
● Ο ΣΥΡΙΖΑ μοιάζει να σταθεροποιείται στη δεύτερη θέση και στα ποσοστά που είχε λάβει τον Ιούνιο του 2023.
● Το ΠΑΣΟΚ θέλει, αλλά φαίνεται ότι δυσκολεύεται να γίνει νέος ισχυρός πόλος.
● Από εκεί και πέρα υπάρχει μια ενδιαφέρουσα διαμάχη στο εσωτερικό του χώρου στα δεξιά της Ν.Δ. για κυριαρχία, αλλά είναι μια «κόντρα» που προς το παρόν δεν προκαλεί κάποια ιδιαίτερη ανησυχία σχετικά με ανατροπές στη δεξιά «πολυκατοικία».
Εντούτοις, παρά τη χαλαρότητα που θεωρητικά επικρατεί στις ευρωεκλογές, το αποτέλεσμά τους μπορεί και να παραγάγει πολιτικές εξελίξεις, αλλά και να οδηγήσει σε πολιτικά συμπεράσματα. Άλλωστε, το 2019 η νίκη της Ν.Δ. στην ευρωκάλπη επισφράγισε την κυριαρχία της στο πολιτικό σκηνικό και αποτέλεσε τη βάση για την επόμενη νίκη στις εθνικές εκλογές, στις 7 Ιουλίου.
Μάλιστα, έτσι όπως διαμορφώνεται το σκηνικό στο παρά πέντε της ευρωκάλπης, υπάρχουν διάφορα «αν» και «εφόσον» τα οποία ενδεχομένως γίνουν αιτία για διεργασίες μετά τις εκλογές σε ολόκληρο το φάσμα της πολιτικής ζωής του τόπου. Και, μπορεί αυτές οι διεργασίες να μην είναι πάντα εμφανείς, αλλά ακόμα και υπογείως μπορούν να θέσουν ζητήματα και να προκαλέσουν αναταράξεις.
Ποια, όμως, είναι αυτά τα «αν»; Ας δούμε τα δέκα βασικότερα.
1. Αν η Ν.Δ. πιάσει ή όχι το 33%
Αρχίζοντας από το κυβερνών κόμμα, ένα από τα βασικά ερωτήματα που κυριαρχούν προεκλογικά είναι αν τελικά θα καταφέρει να πιάσει το όριο του 33% που έχει θέσει ως στόχο για την ευρωκάλπη. Μέχρι στιγμής, οι περισσότερες δημοσκοπήσεις συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι ο στόχος είναι εφικτός – μάλιστα, ορισμένες μετρήσεις ανεβάζουν το ποσοστό αυτό μέχρι και το 35%.
Η επίτευξη του εκλογικού στόχου προφανώς – πέραν της πιστοποίησης της κυριαρχίας της Ν.Δ. στο πολιτικό σκηνικό – θα αποτελέσει και μια προσωπική νίκη του πρωθυπουργού, ο οποίος καθ’ όλη τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου «όργωσε» την Ελλάδα και, παρότι υιοθέτησε μια πιο «αμυντική» ρητορική (με την ακρίβεια να συνεχίζει να ροκανίζει τα εισοδήματα και τη δυσφορία των πολιτών για διάφορα ζητήματα, μια άλλη στρατηγική θα ήταν μάλλον ατελέσφορη), εντούτοις έστειλε στο μέτρο του δυνατού καθαρά μηνύματα στους πολίτες.
● Αν το ταμείο είναι θετικό το βράδυ των ευρωεκλογών, η κυβέρνηση μπορεί να ισχυριστεί ότι για άλλη μια φορά οι πολίτες ενέκριναν την πολιτική της και προφανώς ότι θα πρέπει να συνεχίσει με μεγαλύτερη ένταση.
● Αν, ωστόσο, το ποσοστό «γράψει» μπροστά «2», τότε τα πράγματα είναι πολύ πιο σύνθετα, καθώς η αντιπολίτευση – ανάλογα και με το δικό της «σκορ» – μπορεί να ισχυριστεί ότι οι πολίτες αποδοκίμασαν την κυβέρνηση και τις πολιτικές της, έστω κι αν η κοινοβουλευτική ισχύς της Ν.Δ. δεν επηρεάζεται.
2. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ πιάσει ή δεν πιάσει το 18%
Από την άλλη πλευρά, και ο ΣΥΡΙΖΑ αγωνίζεται για να πετύχει τον στόχο που έχει θέσει ο πρόεδρός του Στέφανος Κασσελάκης για «σκορ» ίσο ή και μεγαλύτερο από το αποτέλεσμα των εθνικών εκλογών του περασμένου Ιουνίου (17,83%). Ο Κασσελάκης, μάλιστα, έχει τονίσει ότι όσο πιο πάνω από αυτό το όριο είναι το ποσοστό, τόσο πιο δυνατή γίνεται η φωνή του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και οι προοπτικές του για το μέλλον.
Ένα «σκορ» πάνω από 18% δίνει τη δυνατότητα στον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ να μιλήσει ακόμα και για «νίκη», ενώ μια επίδοση ακόμα και λίγο κάτω από το ποσοστό αυτό – λαμβάνοντας υπόψη και την πρόσφατη διάσπαση του κόμματος – δεν αλλάζει και πολύ τα πράγματα. Ωστόσο, όσο πιο κάτω πηγαίνει το ποσοστό αυτό, τόσο πιο δύσκολα γίνονται τα πράγματα για το κόμμα της μείζονος αντιπολίτευσης, καθώς θα γίνει εμφανές ότι δεν μπορεί να αποτελέσει τον «δεύτερο πόλο» στο πολιτικό σκηνικό της χώρας, αλλά και διότι, ως γνωστόν, «η φτώχεια φέρνει γκρίνια».
3. Αν το ΠΑΣΟΚ καταφέρει να τα πάει καλύτερα από το 2023
Όσον αφορά τη Χαριλάου Τρικούπη, αν και οι δημοσκοπήσεις δίνουν το ΠΑΣΟΚ σταθερά τρίτο, τα στοιχήματα είναι λίγο πιο σύνθετα: από τη μία αν θα καταφέρει να πιάσει ποσοστό πάνω από το 11,84% (το «σκορ» του τον Ιούνιο του 2023) και από την άλλη ποια θα είναι η απόσταση που θα το χωρίζει από τον (σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις) δεύτερο ΣΥΡΙΖΑ.
Οποιοδήποτε ποσοστό πάνω από αυτό του περασμένου Ιουνίου θα θεωρηθεί ως επιτυχία και για τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ Νίκο Ανδρουλάκη, ενώ, αν το κόμμα τα πάει χειρότερα, τότε είναι πιθανόν να υπάρξουν εξελίξεις και στο εσωτερικό του. Από την άλλη πλευρά, μια μικρή απόσταση από τον ΣΥΡΙΖΑ θα επιτρέψει στη Χαριλάου Τρικούπη να επαναφέρει τη ρητορική περί ανερχόμενης δύναμης στον ευρύτερο προοδευτικό χώρο, ενώ, αν το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης διευρύνει την απόστασή του από το ΠΑΣΟΚ, τότε υπάρχει ο κίνδυνος παγίωσης της αίσθησης ότι το κόμμα του Ανδρουλάκη «δεν τραβάει».
4. Αν υπάρξει (και ποιος) νικητής στο «ντέρμπι» ΚΚΕ – Ελληνικής Λύσης
Κατεβαίνοντας στην κατάταξη των κομμάτων με βάση τις επιδόσεις τους στις εκλογές του 2023, μια ενδιαφέρουσα «μάχη» μοιάζει να διεξάγεται μεταξύ του ΚΚΕ και της Ελληνικής Λύσης για την τέταρτη θέση, παρότι αφορά δύο κόμματα που δεν θα μπορούσαν να είναι πιο διαφορετικά το ένα από το άλλο.
Το ΚΚΕ φάνηκε να ενισχύεται δημοσκοπικά από την ώρα που άρχισε η αναταραχή στον ΣΥΡΙΖΑ, ενώ η Ελληνική Λύση έκανε… άλμα μετά την ψήφιση του νόμου για τον γάμο και την τεκνοθεσία για τα ομόφυλα ζευγάρια. Μάλιστα, κάποιες δημοσκοπήσεις έδιναν το κόμμα του Κυριάκου Βελόπουλου πάνω από το ΚΚΕ και με διψήφιο ποσοστό.
Μετά το Πάσχα, όμως, την παρέμβαση του αρχιεπισκόπου Ιερώνυμου και τις επιθέσεις της Ν.Δ. για «καπηλεία» θρησκείας και πατρίδας, η άνοδος της Ελληνικής Λύσης φάνηκε να… φρενάρει, αν και τα δύο κόμματα εμφανίζονται να βρίσκονται πολύ κοντά, οπότε η τέταρτη θέση μοιάζει να αποτελεί ακόμα «ντέρμπι».
5. Αν η Λατινοπούλου… λεηλατήσει τον Βελόπουλο
Έναν επιπλέον πονοκέφαλο για τον Βελόπουλο αποτελεί το κόμμα Φωνή Λογικής της Αφροδίτης Λατινοπούλου, καθώς μοιάζει να απευθύνεται στο ίδιο ακροατήριο, από το οποίο… ψαρεύει ψήφους – κυρίως αυτές που διαρρέουν από τη Ν.Δ. αρχικά προς την Ελληνική Λύση και εν συνεχεία προς τη Φωνή Λογικής. Μια τάση που καταγράφηκε ήδη στις δημοσκοπήσεις έδειξε ότι όσο ανεβαίνει η Λατινοπούλου, τόσο πέφτει η Ελληνική Λύση και το αντίστροφο, οπότε είναι προφανές ότι και η συγκεκριμένη μάχη έχει ενδιαφέρον.
6. Αν η Νέα Αριστερά «κόψει» ψήφους από τον ΣΥΡΙΖΑ
Προφανώς ΣΥΡΙΖΑ και Νέα Αριστερά απευθύνονται στην ίδια δεξαμενή αριστερών ψηφοφόρων (σαρξ εκ της σαρκός κ.λπ.), οπότε μια ισχυροποίηση της δεύτερης μπορεί κάλλιστα να σηματοδοτήσει μια υποχώρηση του πρώτου, με όλα όσα προαναφέρθηκαν για τη σημασία της επίδοσης του ΣΥΡΙΖΑ. Αν όμως ο ΣΥΡΙΖΑ περιορίσει τις διαρροές του προς αυτή την κατεύθυνση, τότε το νεοσύστατο κόμμα ίσως χρειαστεί να αξιολογήσει την προοπτική της αυτόνομης πολιτικής βιωσιμότητάς του.
7. Αν η Πλεύση Ελευθερίας κερδίσει την κόντρα με το ΜέΡΑ25
Αντίστοιχη κατάσταση ευθέος ανταγωνισμού, στις ίδιες δεξαμενές ψηφοφόρων, με αυτή μεταξύ Ελληνικής Λύσης και Φωνής Λογικής φαίνεται ότι καταγράφεται στις δημοσκοπήσεις και μεταξύ της Πλεύσης Ελευθερίας και του ΜέΡΑ25, φτιάχνοντας άλλο ένα «ντέρμπι» με ενδιαφέρον για την Κυριακή των ευρωεκλογών, αν και είναι εκ πρώτης όψεως δύσκολο κάποιο από τα δύο κόμματα να εκλέξει ευρωβουλευτή.
8. Αν η ευρωπαϊκή τάση της Ακροδεξιάς εμφανιστεί και στην Ελλάδα
Ένα από τα μεγάλα ερωτηματικά για τις εν Ελλάδι ευρωεκλογές είναι ποιο θα είναι το συνολικό ποσοστό των κομμάτων που βρίσκονται στα δεξιά της Ν.Δ. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο η Ακροδεξιά αναμένεται να ενισχυθεί σημαντικά και, μάλιστα, αν υπάρξει… κομπρεμί μεταξύ Λεπέν και Μελόνι, μπορεί να φτιάξει την τρίτη μεγαλύτερη ομάδα στο Ευρωκοινοβούλιο. Στα καθ’ ημάς, με δεδομένη την απουσία των Σπαρτιατών από την κάλπη, το ερώτημα είναι ποιος θα προσποριστεί τους ψηφοφόρους τους και, εν τέλει, πόσο ενισχυμένα θα βγουν τα πιο δεξιά κόμματα.
9. Αν η αποχή κινηθεί σε… τερατώδη επίπεδα
Η συμμετοχή στις εκλογές αποτελεί τον «ελέφαντα στο δωμάτιο», καθώς οι δημοσκόποι προβλέπουν ότι θα φθάσει – και ίσως ξεπεράσει – το 50%. Το ενδεχόμενο αυτό προφανώς θα έχει μείζονα επίδραση στα αποτελέσματα των κομμάτων, καθώς στην ουσία θα ψηφίσουν κατά κύριο λόγο οι… στρατευμένοι στα κόμματα. Σε αυτήν την περίπτωση μπορεί να υπάρξουν και «απρόβλεπτα», τουλάχιστον ως προς τα τελικά σκορ.
10. Αν οι αναποφάσιστοι… αποφασίσουν
Ένα ακόμα στοιχείο που θα επιδράσει στη συνολική εικόνα των εκλογών είναι το σημαντικό ποσοστό ανθρώπων που δηλώνουν σε δημοσκοπήσεις ότι θα αποφασίσουν πίσω από το παραβάν για το τι θα ψηφίσουν. Αν και γενικώς η κατανομή τους ακολουθεί την κατανομή των κομμάτων, εντούτοις ουδείς μπορεί να προβλέψει πώς θα κινηθούν σε μια «χαλαρή» εκλογική αναμέτρηση, όπου σημαντικό ποσοστό πολιτών δηλώνει ότι θέλει να «ρίξει τιμωρητική ψήφο».
Το σημαντικότερο ερώτημα εδώ αφορά το αν η αποχή θα είναι αναλογική προς τη δύναμη των κομμάτων ή θα επηρεάσει κυρίως τη Ν.Δ., από την οποία προέρχονται οι περισσότεροι αναποφάσιστοι. Στην περίπτωση αυτή το μεν κυβερνών κόμμα θα πληγεί περισσότερο, ενώ τα μικρότερα κόμματα θα δουν τα ποσοστά τους να φουσκώνουν ακόμη και χωρίς αυτό να ανταποκρίνεται σε νέες ψήφους.