Κάθε πρωί, εδώ και χρόνια, στον δρόμο που μένω, στην οδό Τζανακάκη, ο πρώτος εργάτης της αυγής, ξεκινάει την μέρα του, με την πολεμική κραυγή, «αέρα», «αέρα κοπέλια!» . Είμαι στο μπαλκόνι και τον ακούω και καθώς βλέπω και τη «θέα» απέναντι… «να φύγει η χολέρα», συμπληρώνω, μονολογώντας.
Σημεία των καιρών, ειδικά αν δει κανείς τα άτομα που πλαισιώνουν…αυτήν την χολέρα! Άτομα τρίτης ηλικίας, εξαθλιωμένοι άνθρωποι. Αν τους ακούσεις να μιλάνε, απλά θέλεις να βουλώσεις τα αυτιά σου. Πώς να τα βάλεις με τους απελπισμένους;
Τούτες τις μέρες η ΕΤ1 έχει ένα εξαιρετικό αφιέρωμα για το σαράντα. Αφηγήσεις, θεματικές βραδιές, θεατρικά έργα, ντοκιμαντέρ, σήριαλς, αλλά κυρίως αυτό που λέμε μικροϊστορία. Αξίζει πραγματικά να το παρακολουθήσει κανείς και να το καταγράψει, καθώς το πιο σημαντικό από όλα είναι οι αφηγήσεις των ανθρώπων που έζησαν τον πόλεμο και διηγούνται μπροστά στην κάμερα, στην δύση της ζωής τους, τα βιώματά τους. Τις αφηγήσεις τους πλαισιώνει φωτογραφικό υλικό, τους βλέπουμε πως ήταν νέοι, γεμάτοι όνειρα και ζωή, σαν να είναι σήμερα, χθες και αυτό είναι το συγκλονιστικό. Κυρίως αφηγούνται για τις απώλειες, τα πένθη, τους φίλους, τους δικούς τους που έχασαν και τώρα στο τέλος πριν το τελευταίο ταξίδι χωρίς επιστροφή, ο πόνος αυτός είναι άθικτος, αδιαπραγμάτευτος, αδιαχείριστος, είναι τα παράσημά τους.
Όλοι αυτοί οι άνθρωποι που βίωσαν την βαρβαρότητα του ναζισμού και του φασισμού, κοιτάνε με ένα ήσυχο βλέμμα τον φακό, κάποτε δάκρυα κυλούν από τα μάτια τους, τα χέρια και η φωνή τους τρέμει. Κυρίως εκεί που αναφέρουν ότι μπορούσαν να εκδικηθούν για τους αγαπημένους τους, σκοτώνοντας και οι ίδιοι, ωστόσο δεν το έπραξαν.
Αυτό το εξαιρετικό αφιέρωμα της κρατικής τηλεόρασης, κάνει και εμένα και άλλους πολλούς σίγουρα, να αναγνωρίζουμε και να εκτιμούμε την αξία της προφορικής ιστορίας, των μαρτυριών, αυτό που όπως προείπαμε, αποκαλούμε μικροϊστορία. Πιστεύω ότι μπορεί να συμβάλλει ο καθένας σε αυτό, δημιουργώντας μικρά και μεγάλα μουσεία ιστορικής μνήμης, καταγράφοντας το χτες, έστω και για το οικογενειακό του αρχείο.
Ωστόσο για την ερώτηση που τέθηκε εξαρχής, αισθάνομαι ότι δεν μπορώ να απαντήσω, όχι τόσο επειδή στις μέρες μας η κρίση τα έχει ισοπεδώσει όλα και νοιώθουμε ότι δεν θα βγούμε ποτέ από αυτήν την σήραγγα. Πιο πολύ γιατί στο διάστημα που μεσολάβησε από τον πόλεμο μέχρι σήμερα, πέρα από κάποια ορόσημα, αισθάνεσαι ότι οι αγώνες και τα οράματα, όσων θυσιάστηκαν, οι εκατόμβες των νεκρών, που αγωνίστηκαν παγκόσμια, για να ξεδοντιάσουν το τέρας, απλά δεν έχουν δικαιωθεί. Ότι οι θυσίες, ειδικά των λαών της Ευρώπης, πήγαν χαμένες, όταν στο τιμόνι της ηγεσίας της βρίσκεται μία συμμορία γραφειοκρατών, χωρίς οράματα, χωρίς αξίες και ιδανικά.
Αν επικρατούσαν κάποτε τα άτομα που έχουν όραμα, η Ευρώπη των λαών θα είχε μία άλλη πορεία, μαζί και ο κόσμος ολόκληρος. Και αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα, για να δικαιωθούν οι θυσίες όσων αψήφησαν τον θάνατο, τότε, πριν εβδομήντα και πλέον χρόνια για έναν κόσμο καλύτερο…
Αγγελική Ελ.Ροσμαράκη