Ηθετική απάντηση της Ρούλας Πισπιρίγκου, της μητέρας των τριών κοριτσιών που πέθαναν μέσα σε λίγα χρόνια, υπό συνθήκες οι οποίες διερευνώνται, στο ενδεχόμενο να εξεταστεί από ψυχιάτρους για να ερευνηθεί αν πάσχει από το σύνδρομο «Μινχάουζεν διά αντιπροσώπου», έφερε στην επιφάνεια ένα όχι και τόσο διαδεδομένο πρόβλημα ψυχικής υγείας.
Τι είναι, όμως, αυτό το σύνδρομο;
Το σύνδρομο Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου, είναι ένα πρόβλημα ψυχικής υγείας κατά το οποίο, εκείνος που το έχει, δημιουργεί ή προκαλεί ασθένεια ή τραυματισμό σε ένα άτομο υπό τη φροντίδα του, όπως ένα παιδί, έναν ηλικιωμένο ή ένα άτομο που έχει αναπηρία. Αυτή είναι και η διαφορά του με την έτερη εκδοχή του συνδρόμου, κατά την οποία το άτομο επινοεί ή προκαλεί ασθένειες στον εαυτό του. Λόγω της ιδιότητας των θυμάτων, το εν λόγω σύνδρομο είναι μια μορφή κακοποίησης παιδιών ή ηλικιωμένων, κυρίως των πρώτων.
Η κακοποίηση περιλαμβάνει κάποια ή το σύνολο των παρακάτω σημείων:
- Ψέματα για την αιτία της συμπτωματολογίας του παιδιού.
- Αλλοίωση αποτελεσμάτων ιατρικών εξετάσεων ώστε το παιδί να φαίνεται άρρωστο.
- Πρόκληση σωματικής βλάβης στο παιδί για να προκαλέσει συμπτώματα.
Τα θύματα είναι τις περισσότερες φορές μικρά παιδιά. Μπορεί να κάνουν επώδυνες ιατρικές εξετάσεις που δεν χρειάζονται. Μπορεί ακόμη και να αρρωστήσουν σοβαρά ή να τραυματιστούν ή να πεθάνουν εξαιτίας των πράξεων του ανθρώπου που υποτίθεται ότι τα φροντίζει.
Τα παιδιά που είναι θύματα του συνδρόμου μπορεί να έχουν δια βίου σωματικά και συναισθηματικά προβλήματα και μπορεί να εμφανίσουν τα ίδια σύνδρομο Μινχάουζεν, ως ενήλικες. Αυτή είναι μια διαταραχή κατά την οποία ένα άτομο προκαλεί ή αναφέρει ψευδώς, δικά του συμπτώματα. Οι επιστήμονες δεν είναι σίγουροι για τι προκαλεί το σύνδρομο, αλλά μπορεί να συνδέεται με προβλήματα κατά την παιδική ηλικία του θύτη.
Οι θύτες συχνά νιώθουν ότι η ζωή τους είναι εκτός ελέγχου. Έχουν κακή αυτοεκτίμηση και δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν το στρες ή το άγχος. Η προσοχή που μπορούν να έχουν οι θύτες λόγω της ανάληψης της φροντίδας ενός παιδιού, μπορεί να ενθαρρύνει τη συμπεριφορά τους. Μπορεί να τραβούν την προσοχή όχι μόνο από γιατρούς και νοσηλευτές αλλά και από άλλους στην κοινότητά τους. Για παράδειγμα, οι γείτονες μπορεί να προσπαθήσουν να βοηθήσουν την οικογένεια με πολλούς τρόπους, όπως κάνοντας δουλειές, φέρνοντας φαγητό ή δίνοντας χρήματα.
Πώς ενεργεί κάποιος με σύνδρομο Μινχάουζεν διά αντιπροσώπου;
- Έχει ιατρικές δεξιότητες ή εμπειρία.
- Φαίνεται αφοσιωμένος στο παιδί του.
- Αναζητά τη συμπάθεια και την προσοχή.
- Προσπαθεί πολύ σκληρά για να γίνει στενά φιλικός με το ιατρικό προσωπικό.
- Πρέπει να νιώθει δυνατός και να έχει τον έλεγχο.
- Δεν βλέπει τη συμπεριφορά του ως επιβλαβή.
Ποιες είναι οι ενδείξεις ότι ένα άτομο μπορεί να έχει το σύνδρομο;
Ο έλεγχος των ιατρικών αρχείων ενός παιδιού, το ιστορικό των θεραπειών που έλαβε και της παραμονής στο νοσοκομείο μπορεί να βοηθήσει έναν υγειονομικό να ανακαλύψει εάν ένα πρόβλημα υγείας είναι πραγματικό.
Ειδικότερα, μπορεί να το υποψιαστεί όταν:
- Ένα παιδί έχει μια επαναλαμβανόμενη ή ασυνήθιστη ασθένεια και δεν μπορεί να βρεθεί ο λόγος.
- Το παιδί δεν βελτιώνεται, ακόμη και με θεραπείες που θα πρέπει να βοηθήσουν. Τα συμπτώματα εμφανίζονται μόνο όταν αυτός που έχει αναλάβει τη φροντίδα του είναι – ή ήταν πρόσφατα – μαζί με το παιδί. Αλλά τα συμπτώματα βελτιώνονται ή υποχωρούν όταν ο φροντιστής δεν είναι εκεί ή παρακολουθείται στενά.
- Ο άλλος γονέας δεν συμμετέχει στη θεραπεία του παιδιού, παρόλο που η κατάσταση του παιδιού μπορεί να είναι σοβαρή.
- Ένας θύτης αλλάζει ξαφνικά γιατρό και λέει ψέματα για προηγούμενες εξετάσεις και θεραπεία.
- Τα φυσιολογικά αποτελέσματα των εξετάσεων δεν καθησυχάζουν τον θύτη. Και μπορεί να είναι παράξενα ήρεμος ή χαρούμενος όταν η κατάσταση του παιδιού χειροτερεύει.
- Ο θύτης φαίνεται (ή καταγράφεται) να βλάπτει το παιδί ή να προκαλεί συμπτώματα.
- Ένα άλλο παιδί στην οικογένεια είχε ανεξήγητη ασθένεια ή θάνατο.
Η ελληνική περίπτωση
Η μόνη γνωστή περίπτωση του συνδρόμου «Μινχάουζεν διά αντιπροσώπου» που έχει καταγραφεί στην Ελλάδα ήταν το 2007. Όπως αναφέρει το MEGA, μία μητέρα πήγε το 4χρονο παιδί της στο νοσοκομείο «Παίδων», λέγοντας στους γιατρούς πως το κορίτσι είχε πρόβλημα υγείας και βρήκε αίμα στα κόπρανά της.
Μάλιστα, η μητέρα πήγε και δείγμα των κοπράνων της κόρης της και οι γιατροί υπέβαλλαν το παιδί σε δύο κολονοσκοπήσεις, εξετάσεις και ειδική διατροφή, όμως δεν έβρισκαν τίποτα. Τελικά, το παιδί νοσηλεύτηκε για 43 ημέρες και οι γιατροί δεν κατάφεραν να βρουν κάτι. Στη συνέχεια αντιλήφθηκαν πως η μητέρα χρωμάτιζε τα κόπρανα του παιδιού με ντοματοπελτέ.
Η γυναίκα εξετάστηκε από ψυχολόγο και μαζί με το παιδί της έμειναν 10 ημέρες στο νοσοκομείο. Δεν της ασκήθηκε ποινική δίωξη, ούτε της αφαιρέθηκε η επιμέλεια, καθώς παραποίησε τις εξετάσεις και δεν έκανε κακό στο παιδί.
Διάσημες περιπτώσεις στο εξωτερικό
Στο εξωτερικό. ωστόσο, οι περιπτώσεις είναι περισσότερες και θανατηφόρες. Ιδού μερικές από τις χαρακτηριστικότερες:
1. Μέριμπεθ Τάινινγκ (Marybeth Tinning)
Η ιστορία της Τάινινγκ εκτείνεται από το 1967 έως το 1985 και περιλαμβάνει τις γεννήσεις των εννέα παιδιών της, τα οποία θεωρείται ότι δολοφονήθηκαν στα χέρια της μητέρας τους, συχνά λίγο μετά τη γέννησή τους. Πιστεύεται ότι μόνο ένα παιδί, η Jennifer, πέθανε από φυσικά αίτια, σε ηλικία οκτώ ημερών. Τα αδέρφια της, ωστόσο, δεν έζησαν μετά την ηλικία των τεσσάρων ετών.
Η Τάινινγκ πήγαινε συχνά τα βρέφη της στα έκτακτα των νοσοκομείων, όπου λαμβαναν θεραπεία για συμπτώματα όπως επιληπτικές κρίσεις και καρδιακή ανακοπή. Οι γείτονες ψιθύρισαν ότι η οικογένεια είχε ένα «γονίδιο θανάτου». Μέχρι τη στιγμή που πέθανε το πέμπτο παιδί, οι γιατροί πίστευαν ότι ήταν απλώς μια απίστευτη σειρά τυχαίων θανάτων.
Η Τάινινγκ καταδικάστηκε μόνο για τον θάνατο του μικρότερου παιδιού της, της Tami Lynne.
Κατηγορήθηκε για φόνο δευτέρου βαθμού και καταδικάστηκε σε 20 χρόνια έως ισόβια κάθειρξη, την οποία και εκτίει.
2. Κάθι Μπους
Πριν από περισσότερα από 20 χρόνια στη Νότια Φλόριντα, η Jennifer Bush τέθηκε υπό τη φροντίδα του κράτους, διότι η μητέρα της, Κάθι, την αρρώστησε σκόπιμα ως αποτέλεσμα του συνδρόμου. Το 1995, υποστηρίχθηκε ότι η Μπους έδινε στην κόρη της επιπλέον δόσεις φαρμάκου προκειμένου να την μολύνει και πιθανόν σκόπιμα να τη μεταφέρει στα έκτακτα. Όταν η Τζένιφερ ήταν οκτώ ετών, είχε περάσει ήδη πάνω από 640 ημέρες στο νοσοκομείο, είχε υποβληθεί σε 40 ιατρικές επεμβάσεις, είχε κάνει 1.819 μη χειρουργικές θεραπείες, σύμφωνα με τους ερευνητές. Η Μπους κατηγορήθηκε για βαριά κακοποίηση παιδιών και καταδικάστηκε.
3. Lacey Spears
Ανατριχιαστική είναι η περίπτωση της Lacey Spears, μιας δημοφιλούς blogger που καταδικάστηκε για τον θάνατο του γιου της, Garnett, με δηλητηρίαση. Του χορηγούσε επικίνδυνες δόσεις αλατιού μέσω ενός σωλήνα ταΐσματος. Στη συνέχεια αποκαλύφθηκε ότι η Σπίαρς είχε ζητήσει από έναν γείτονα να πετάξει τη σακούλα τροφοδοσίας του Γκάρνετ, η οποία φέρεται να ήταν γεμάτη με ποσότητα αλατιού που ισοδυναμούσε με 69 πακέτα αλάτι.
4. Λίζα Χέιντεν – Τζόνσον
Η Χέιντεν-Τζόνσον υποστήριξε ότι ο γιος της έπασχε από ασθένειες όπως διαβήτη, τροφικές αλλεργίες, εγκεφαλική παράλυση, κυστική ίνωση και δυσανεξία στο ηλιακό φως και τον υπέβαλε σε περισσότερες από 325 ιατρικές διαδικασίες, μερικές από τις οποίες φέρεται να έγιναν στο σπίτι. Θα δημοσιοποιούσε τις υποτιθέμενες ασθένειες του γιου της με αντάλλαγμα την πρόσβαση σε εκδηλώσεις υψηλού προφίλ, όπως η συμμετοχή στο X-Factor και η συνάντηση με τον πρώην πρωθυπουργό Τόνι Μπλερ. Αυτή τη στιγμή βρίσκεται στη φυλακή.
5. Μπλάνκα Μοντάνο
Καταδικάστηκε σε 13 χρόνια φυλάκιση το 2013 για τον σκληρό και ασυνήθιστο ρόλο της στον θάνατο της κόρης της. Η Μοντάνο κατηγορήθηκε για κακοποίηση παιδιού αφού η κόρη της διαπιστώθηκε ότι έπασχε από εννέα διαφορετικές και προφανώς επιδεινούμενες λοιμώξεις μετά την εισαγωγή στο νοσοκομείο για συμπτώματα γρίπης τον Φεβρουάριο του 2011. Αργότερα διαπιστώθηκε ότι είχε μολύνει την κόρη της με περιττώματα και διάφορα άλλα βακτήρια όσο η κόρη της βρισκόταν στο νοσοκομείο.
6. Λέσλι Γουίλφρεντ
Το 2008, η Γουίλφρεντ τηλεφώνησε στην οικογένειά της από το νοσοκομείο για να πει ότι τα δίδυμά της γεννήθηκαν νεκρά, μετά από πέντε μήνες κύησης. Ανέφερε μάλιστα στην οικογένειά της ότι κάθε παιδί είχε προλάβει να πάρει «μία ανάσα» πριν πεθάνει.
Τελικά αποκαλύφθηκε ότι αυτά τα δίδυμα δεν υπήρχαν ποτέ. Η Λέσλι Γουίλφρεντ δεν μπορούσε να μείνει έγκυος, καθώς είχε δέσει τις σάλπιγγές της πριν από τον γάμο της με τον νυν και δεύτερο σύζυγό της, Κρις. Οι φωτογραφίες του υπερήχου ήταν του παιδιού κάποιας άλλης γυναίκας, βγαλμένες από έναν άγνωστο ιστότοπο.
Αργότερα αποκαλύφθηκε ότι η Γουίλφρεντ όχι μόνο είχε προσποιηθεί την εγκυμοσύνη, αλλά είχε κάνει και τα άλλα παιδιά της απίστευτα άρρωστα όλα αυτά τα χρόνια. Δήλωσε ένοχη σε πολλές κατηγορίες και εκτίει ποινή οκτώ ετών με 30 χρόνια αναστολή.
7. Hope Ybarra
Η ιστορία της Ιμπάρα συνδυάζει και τις δύο μορφές του συνδρόμου Μυνχάουζεν. Για χρόνια, ισχυριζόταν ότι ήταν άρρωστη με λευχαιμία, φτάνοντας στο σημείο να ξυρίσει τα μαλλιά και τα φρύδια της για να δώσει μια ψευδή εντύπωση της κατάστασής της.
Μάλιστα ενημέρωνε συνεχώς ένα προσωπικό blog με νέα για την «ασθένειά» της, φτάνοντας ακόμη και στο σημείο να συζητά «τι χρώματα είχε επιλέξει για το φέρετρό της».
Η μικρή κόρη της Ιμπάρα φέρεται να έπασχε από μια άγνωστη ασθένεια, η οποία αργότερα αποδείχθηκε ότι συνδέθηκε με το σύνδρομο Μυνχάουζεν της μητέρας της. Η Ιμπάρα δεν ήταν ποτέ άρρωστη, ούτε η μικρότερη κόρη της, μέχρι που η Ιμπάρα τη δηλητηρίασε με κλεμμένα παθογόνα φάρμακα που οδήγησαν το παιδί σε αναφυλακτικό σοκ. Αργότερα παραδέχτηκε ότι χρησιμοποίησε ρινικό σπρέι για να αλλάξει τα αποτελέσματα ενός τεστ για Κυστική Ίνωση και παροχέτευσε το αίμα της κόρης της λίγο λίγο με μια σύριγγα.
Βρίσκεται στη φυλακή.