Του Κώστα Ράπτη
Η απόπειρα κατά της ζωής του Ρόμπερτ Φίτσο αποτελεί την πρώτη δολοφονική επίθεση με στόχο Ευρωπαίο πρωθυπουργό μετά από εκείνην εναντίον του Ούλοφ Πάλμε το 1986. Και μόνο αυτό αρκεί για να αντιληφθεί κανείς την βαρύτητα των εξελίξεων.
Αδιευκρίνιστο παραμένει αν ο Φίτσο έχει διαφύγει οριστικά τον κίνδυνο – πόσω μάλλον αν θα μπορέσει να επιστρέψει στα καθήκοντα του πρωθυπουργού της Σλοβακίας. Οι μέχρι τώρα πολιτικές “νεκραναστάσεις” του δεν είχε χρειαστεί να προσπεράσουν το εμπόδιο της δολοφονικής βίας.
Οι πυροβολισμοί που οδήγησαν τον Φίτσο στα πρόθυρα του θανάτου προκαλούν βαθύ τραύμα και στην σταθερότητα της χώρας του – η οποία ήδη μαστιζόταν από αφόρητη πολιτική πόλωση. Χαρακτηριστικές είναι οι δηλώσεις του Σλοβάκου υπουργού Εσωτερικών, Σούται Έστοκ: “Κάνω έκκληση στο κοινό, στους δημοσιογράφους και σε όλους τους πολιτικούς να σταματήσουν να σπέρνουν το μίσος. Βρισκόμαστε στα πρόθυρα εμφυλίου πολέμου”. Αδιανόητο να ακούγονται τέτοια λόγια για χώρα που αποτελεί μέλος της Ε.Ε. εδώ και είκοσι χρόνια.
Αλλά τις συστάσεις του υπουργού παρακούουν στελέχη της ίδιας της συμπολίτευσης. Λ.χ. ο αντιπρόεδρος του κοινοβουλίου Αντρέι Ντάνκο απηύθυνε προς την πλευρά της αντιπολίτευσης το ερώτημα αν είναι ικανοποιημένη τώρα. Η καταγγελία του “μίσους” φαίνεται πως είναι ένας τρόπος να κλιμακωθεί η πολιτική ένταση, όχι να υποχωρήσει.
Εκτός των συνόρων της χώρας του, ο Φίτσο ήταν γνωστός για τις αιρετικές θέσεις του σε ό,τι αφορά τις πολιτικές της Δύσης για συνέχιση του πολέμου στην Ουκρανία και την απροθυμία του να έρθει σε ρήξη με τη Ρωσία. Σε αυτό είχε μοναδικό παρτενέρ τον πρωθυπουργό της γειτονικής Ουγγαρίας, Βίκτορ Όρμπαν – σε μία συμπόρευση η οποία έχει ήδη διαρρήξει την ενότητα της Ομάδας Visegrad, εφόσον τα άλλα δύο μέλη της, η Πολωνία και η Τσεχία κινούνται σε αυστηρά ατλαντιστική γραμμή.
Δεν υπάρχει πολιτικός ηγέτης στην Ευρώπη ο οποίος δεν θα κάνει πλέον τον συνειρμό ότι οι σοβαρές (γεω)πολιτικές αποκλίσεις μπορεί να συνεπάγονται μεγάλα προσωπικά ρίσκα.
Στην πραγματικότητα, οι εσωτερικές εντάσεις της Σλοβακίας και η ιδιαιτερότητά της στα θέματα διεθνούς πολιτικής συνδέονται βαθιά και ανάγονται σε ό,τι τα μέσα ενημέρωσης περιγράφουν με τον ασαφή όρο “λαϊκισμός”, που θα ήταν προτιμότερο να αντικαταστήσουμε εν προκειμένω με τον όρο “κυριαρχισμός”.
Οι συγκρούσεις με την σλοβακική αντιπολίτευση έχουν να κάνουν με την απόφαση του Φίτσο να κλείσει την δημόσια ραδιοτηλεόραση, με την πρόθεσή του να υιοθετήσει νομοθέτημα περί “εκπροσώπων ξένων συμφερόντων” παρόμοιο με αυτό που προκαλεί εβδομάδες τώρα ταραχές στην Γεωργία και συνολικά με την επιλογή να κλείσει κατά το δυνατόν εντός των εθνικών συνόρων, όπου διατηρεί εκλογικό προβάδισμα, τους όρους λήψης αποφάσεων και διαμόρφωσης της δημόσιας συζήτησης. Ομοίως η τοποθέτησή του στο Ουκρανικό προκύπτει από μία θεώρηση των εθνικών συμφερόντων ως πρωταρχικών.
Το ρεύμα του “κυριαρχισμού” ξεπερνά τις καθιερωμένες πολιτικές διαιρέσεις, πράγμα που εξηγεί γιατί ο κινούμενος στα αριστερά του φάσματος Φίτσο μπορεί να βρίσκει κοινή γλώσσα με τον άκρως δεξιό Όρμπαν. Εκτός των ορίων της Ε.Ε. η ίδια τάση κυριαρχεί και στην Σερβία του Αλεκσάνταρ Βούτσιτς. Αν προσθέσουμε και την διακριτική στήριξη της Αυστρίας μοιάζει σαν οι χώρες του Δούναβη να κινούνται σε μία κατεύθυνση υπαγορευμένη από την κοινή ιστορία τους, αλλά και την γεωγραφία τους, την τόσο απομακρυσμένη από τις ακτές του Ατλαντικού.