Γράφει ὁ Νικόλαος Διάκος, Οἰκονομολόγος
Καθὼς προχωρούν οἱ μέρες τῆς «μεγάλης καὶ ἁγίας συνόδου» τῆς Κρήτης, τὰ ζητήματα ποὺ τὴν ἀφοροῦν ἀνεβαίνουν στὴν ἡμερήσια ἀτζέντα τῆς πληροφόρησης. Τὸ ἐνδιαφέρον αὐξανεται, τὰ σχετικὰ κείμενα πολλαπλασιάζονται καὶ οἱ συζητήσεις δίνουν καὶ παίρνουν, ἔτσι ὥστε, σιγά-σιγά, ἡ κατάσταση θὰ ἀρχίσει νὰ μοιάζει μὲ τὸ λαϊκὸ ἐνδιαφέρον ποὺ παρατηρήθηκε στὶς ἀρχαῖες οἰκουμενικὲς συνόδους!
Ὑπερβάλλουμε; Ἴσως.
Πάντως, γιὰ νὰ φρεσκάρουμε λίγο τὶς γνώσεις μας, καὶ νὰ σχηματίσουμε μιὰ πιὸ ὁλοκληρωμένη ἄποψη, ἃς ἐγκύψουμε διὰ βραχέων σὲ ἕνα ἱστορικὸ κείμενο ποὺ ἀναφέρεται στὴν πρώτη Οἰκουμενική Σύνοδο, αὐτὴ ποὺ κατέγραψε τὰ πρῶτα ἑπτὰ ἄρθρα τοῦ «Πιστεύω», ποὺ ἀπὸ τότε ἐπαναλαμβάνονται κάθε μέρα, παντοῦ!
Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου, Ἱστορία τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους, Τόμος Γ’, σσ. 487-478, Ἡ ἐν Νικαίᾳ Πρώτη Οἰκουμενικὴ Σύνοδος.
»…ὁ βασιλεύς, ἐν τῇ συνήθει αὐτοῦ μεγαλοφυΐᾳ, ἐπενόησε τὸ πρακτέον κατὰ τὴν προκειμένην δυσχέρειαν, καὶ ἐπειδὴ οἱ ἱεράρχαι δὲν ἐπείθοντο καθ’ ἑαυτοὺς νὰ παὐσωσι τὰς συζητήσεις ταύτας, συνεκάλεσεν ἐν Νικαίᾳ σύνοδον οἰκουμενικὴν ἐπιτετραμμένην νὰ λύσῃ ὁριστικῶς τὴν τοιαύτην διαφοράν.
»Ἐπιστήσωμεν ἐπὶ μικρὸν τὴν προσοχὴν εἰς τὴν τοιαύτην τοῦ βασιλέως ἀπόφασιν. Ὁ Κωνσταντῖνος ἦτο ρωμαῖος αὐτοκράτωρ, ἐπὶ τοσοῦτον ρωμαῖος ὥστε οὐδὲ ἐλάλει ὀρθῶς τὴν ἑλληνικήν· ὁ δὲ θεσμὸς τῆς συνόδου δὲν ἦτο θεσμὸς ρωμαϊκὸς ἀλλ’ ἑλληνικός. Ἡ Ρώμη, ἄρξασα δι’ ἰδίου πολιτεύματος…τῆς τε Ἰταλίας καὶ τῆς οἰκουμένης ἁπάσης, οὐδέποτε συνεκάλεσε κοινὴν πόλεων καὶ ἐθνῶν σύνοδον· ἐνῶ εἰς τὴν ἀρχαίαν Ἑλλάδα, ἐκτὸς τῶν κατὰ ἔθνη συνεδρίων, συνῆλθον πολλάκις πᾶσαι αἱ πόλεις ἐν κοινῷ, ἐπί τε τῶν μηδικῶν καὶ ἐπὶ Φιλίππου καὶ ἐπὶ Ἀλεξάνδρου. Ἀλλ’ ὁ Κωνσταντῖνος προσδραμὼν κατὰ τὴν κρίσιμον ταύτην περίστασιν εἰς θεσμοθεσίαν ἑλληνικήν,…οὐδὲν ἄλλο ἔπραξεν εἰμὴ νὰ παρακολουθήσῃ τὰς ὑφισταμένας ἀρχὰς καὶ παραδόσεις τῆς χριστιανικῆς ἐκκλησίας καὶ νὰ ἐννοήσῃ ποῖον ἦτο τὸ φυσικὸν αὐτῶν συμπλήρωμα. Εἴδομεν ὅτι ἡ βάσις τοῦ πολιτεύματος τῆς νέας θρησκείας ἦτο ἡ καθ’ ἑκάστην πόλιν ἐκκλησία, ἤτοι ὁμὰς τῶν πιστῶν. Ὑπεράνω τῆς ἐκκλησίας ταύτης ἵστατο τὸ συνέδριον τῶν πρεσβυτέρων, προεδρευόμενον ὑπὸ τοῦ ἐπισκόπου. Ὑπεράνω δὲ τῶν κατὰ τὰς πόλεις τούτων ἀρχῶν ἵσταντο αἱ περιοδικῶς κατὰ τὰς ἐπαρχίας συγκροτούμεναι σύνοδοι τῶν ἐπισκόπων, αἵτινες ἐκοινώνουν μὲν πρὸς ἀλλήλας πολλάκις ἀλλὰ μέχρι τῆς ἐποχῆς ταύτης δὲν εἶχον εἰσέτι συγχωνευθῇ εἰς ἓν μέγα συνέδριον περιλαμβάνον τοὺς ἀντιπροσώπους ὅλων τῶν ἐπαρχιῶν τοῦ χριστιανικοῦ κόσμου. Τί λοιπὸν φυσικώτερον ἢ νὰ ἐπέλθῃ ἡ συγχώνευσις αὔτη κατὰ τὴν προκειμένην ἔκτακτον ἀνωμαλίαν καὶ νὰ ἐπιτεθῇ οὕτως εἰς τὸν ὀργανισμὸν τοῦ χριστιανισμοῦ ἡ ἀπαραίτητος αὐτοῦ κορωνίς, προσκαλουμένων ὅλων τῶν ἐπισκόπων ἵνα ἀπὸ κοινοῦ κανονίσωσι τὴν προκύψασαν εἰς μέσον μεγάλην διένεξιν; Ἡ περὶ τούτου ἀπόφασις τοῦ Κωνσταντίνου ἀποδεικνύει ὁπόσον ἀφ’ ἑνὸς ἀπεμακρύνετο ἤδη τῶν ἀρχαίων ρωμαϊκῶν παραδόσεων καὶ ὁπόσον ἀφ’ ἑτέρου ’ῃσθάνετο τὴν ἀνάγκην νὰ προσεγγίσῃ εἰς τὰς ἑλληνικὰς ἕξεις τὰς ὁποἰας ἐκληρονόμησε τὸ χριστιανικὸν πολίτευμα. Οὐδ’ ἦτο δυνατὸν νὰ πράξῃ ἄλλως ἐν τῇ ἐξαιρέτῳ αὐτοῦ συνέσει καὶ ἐπιτηδειότητι. Ἡ ρύθμισις καὶ ἐξασφάλισις τοῦ χριστιανικοῦ δόγματος ἦτο ζήτημα ζωῆς καὶ θανάτου διὰ τὸν τότε κόσμον. Ἀπ’ αὐτῆς ἐξηρτᾶτο ἡ ἠθικὴ αὐτοῦ ἀνακαίνισις. Ὅθεν ὁ Κωνσταντῖνος προθύμως ἠσπάζετο πᾶν ὅ,τι ἐνόμιζεν ἐπιτήδειον εἰς τὴν ρύθμισιν ἐκείνην καὶ ἐξασφάλισιν, ἀδιαφορῶν ἂν οἱ θεσμοὶ τοὺς ὁποίους καθιέρου ἦσαν ἑλληνικοὶ καὶ ὄχι ρωμαϊκοί. Ἡ ἀκατάσχετος τῶν πραγμάτων δύναμις κατῃνάγκαζε τὸν ρωμαϊκὸν ἐκεῖνον βασιλέα νὰ ὑποκύπτῃ εἰς τὴν ἐπιρροὴν τοῦ ἑλληνικκοῦ κόσμου, νὰ ἐξυψοῖ αὐτόν, πρὸ τοσούτων αἰώνων ὑποκείμενον ὄντα τῇ ρωμαϊκῇ κυριαρχίᾳ, ὑπεράνω τῆς κυριαρχίας ταύτης, καὶ νὰ ἐπιβάλῃ αὐτῇ ἐκείνου τὰ νομοθετήματα…
»Ἡ ἐν Νικαίᾳ οἰκουμενικὴ σύνοδος ὑπῆρξεν ἐπὶ τοσοῦτον ἀλλοτρία τοῦ ρωμαϊκοῦ κόσμου ὥστε, ἂν καὶ προσεκλήθησαν αὐτόθι ἅπαντες τῆς χριστιανοσύνης οἱ ἐπίσκοποι, ἂν καὶ ὁ βασιλεὺς διηυκόλυνεν ἐκ παντὸς τρόπου τὴν μετάβασιν αὐτῶν ἀναλαβὼν εἰς βάρος τοῦ δημοσίου ὅλα τὰ ἔξοδα τῆς ὁδοιπορίας καὶ τῆς διατροφῆς τῶν προσκληθέντων, ἐκ τῶν τριακοσίων καὶ ἐπέκεινα ἐπισκόπων ὅσοι προσῆλθον μόλις τρεῖς ἢ τέσσαρες ἀφίκοντο ἐκ τῆς δυτικῆς Εὐρώπης καὶ οὐδ’ αὐτὸς ὁ πάπας Ρώμης προσῆλθεν αὐτοπροσώπως ἀλλ’ ἔπεμψεν δύο πρεσβυτέρους ὡς ἀντιπροσώπους αὐτοῦ. Ὅλοι οἱ λοιποὶ ἀνῆκον εἰς τὰς ἑλληνικὰς ἢ τὰς ἐξελληνισθείσας χώρας…Ἐντεῦθεν ἡ σύνοδος ἀπέβη ὅλως ἑλληνική.
(οἱ ὑπογραμμίσεις δικές μας)
Ἡ ἀθλιότητα τῆς «Δημοκρατίας τῶν 153» ποὺ περνάει…ἀβλεπί τὰ νομοθετήματα τῆς ὑποδούλωσης, καθὼς καὶ τὰ κροκοδείλια δάκρυα ποὺ χύνονται ἀπὸ τοὺς εἰκονικοὺς ψηφίζοντες, ἔχουν βεβαίως ἀμαυρώσει στὴ συνείδηση τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ τὸ δημοκρατικὸ πολίτευμα.
Ὅμως τὸ πολίτευμα αὐτὸ εἶναι μία ἱστορικὴ πραγματικότητα.
Ἐδῶ δὲν θέλουμε νὰ ἐπαναλάβουμε τὸ χιλιοειπωμένο κλισὲ τοῦ ἐργολαβικοῦ ἔξωθεν ἐκδημοκρατισμοῦ, ποὺ κάνει μόνο γιὰ φερετζὲς τοῦ ξεπουλήματος τῆς πατρίδας, ἀλλὰ νὰ θυμίσουμε ὅτι τὸ δημοκρατικὸ πολίτευμα, ποὺ βλάστησε καὶ ἄνθησε στὰ ἁγιασμένα χώματα τοῦ καθ’ ἡμᾶς πολιτισμοῦ ὡς ἄμεση δημοκρατία, παραμένει ζωντανὸ στὸ συνοδικὸ πολίτευμα τῆς ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας.
Ὅπως ὑπογραμμίζει ὁ ἱστορικὸς Παπαρρηγόπουλος στὸ παραπάνω κείμενο γιὰ τὴν Α’ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο, ἡ Δύση δὲν εἶχε ποτὲ δημοκρατικὴ παράδοση. Πόσο καὶ ποιό ρόλο ἔπαιξε αὐτὴ ἡ προϊστορία στὴ διαμόρφωση τοῦ ἀπολυταρχικοῦ παπικοῦ καθεστῶτος ποὺ ἔφτασε στὶς μέρες μας ὡς Β’ Βατικανὴ σύνοδος, εἶναι ἄξιο ἐκτεταμένης μελέτης.
Εἶναι ἀναμφισβήτητο ὅμως, ὅτι αὐτὸ ποὺ βιώνουμε τὶς τελευταῖες δεκαετίες, εἶναι ἡ ἐπιβολὴ τοῦ ἀντιδημοκρατικοῦ παπικοῦ συστήματος καὶ στὰ δικά μας ἐκκλησιαστικὰ πράγματα. Κορύφωση φαίνεται ὅτι ἀποτελεῖ ἡ ἐπικείμενη σύνοδος τῆς Κρήτης στὶς 16 Ἰουνίου.
Ἂν ἰσχύσει τελικά, θὰ εἶναι ἀνήκουστο καὶ θὰ προσομοιάζει σε ἄλλου εἴδους διοργανώσεις, τὸ νὰ ἐκπροσωπηθεῖ σὲ αὐτὴν ἡ κάθε ἐθνικὴ ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἀπὸ μία (1) ψῆφο, αὐτὴ τοῦ προκαθημένου! Δηλαδή, εἶναι 14 προκαθήμενοι : μὲ 8 ψήφους ἔχουμε πλειοψηφία!
Χώρια ἀπ’ τὴν τόση καὶ τέτοια ἔγκυρη κριτικὴ ποὺ ἔχει ἀσκηθεῖ στὴ «μεγάλη καὶ ἁγία σύνοδο» ἀπὸ μητροπολῖτες, ἱερὲς μονές, χριστ. ὀργανώσεις, θεολόγους και πιστούς, αὐτὸ ποὺ συμβαίνει αὐτόματα, εἶναι ὅτι μία τέτοια διοργάνωση αὐτοαναιρεῖται, καταργεῖται ἀπὸ μόνη της ὡς δημοκρατικὸς θεσμός, καὶ μόνο ἀπὸ τὸν κανονισμό της.
Στ’ ἀλήθεια, θὰ ἔχει τὴν ἀξίωση νὰ ὀνομάζεται κἂν σύνοδος, ἂν θὰ ὑποχρεώσει τὴ ρωσικὴ Ἐκκλησία τῶν περίπου 350 ἐπισκόπων νὰ ἐκπροσωπηθεῖ μόνο ἀπὸ ἕναν;
Ὅπως ἀποδεικνύεται ἀπὸ τὴν ἱστορία, τὸ αὐθεντικὸ συνοδικὸ πολίτευμα τῆς ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας εἶναι δημοκρατικό, καθὼς λειτουργεῖ μὲ τὴ συμμετοχὴ καὶ τὴν ψῆφο ὅλων τῶν ἐπισκόπων. Στὸ ὀρθόδοξο σύστημα διασώζεται καὶ ἐπιβιώνει ἡ δημοκρατικὴ παράδοση τῶν ἀρχαίων ἑλληνικῶν πόλεων καὶ τῶν συνόδων ποὺ αὐτὲς συγκαλοῦσαν σὲ κρίσιμες ἱστορικὲς περιστάσεις.
Ἀντίθετα, ἡ δημοκρατικότητα καταστρατηγεῖται σὲ ἀπολυταρχικὰ συστήματα ἐπιβολῆς ἄνωθεν «ἀληθειῶν» ποὺ ἐναντιώνονται καὶ περιφρονοῦν τὸ φρόνημα τοῦ λαοῦ καί, στὴ συγκεκριμένη περίπτωση, τῶν πιστῶν ποὺ ἐκκλησιάζονται καὶ παίρνουν στὰ σοβαρὰ τὶς ὑποσχέσεις ποὺ ἔδωσαν κατὰ τὸ βάπτισμά τους.
