Το πράσινο φως για την προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας στο Διαδίκτυο έδωσε χθες το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, εγκρίνοντας κανόνες που αναμένεται να θέσουν νέα μέτρα και σταθμά στην εκμετάλλευση ψηφιακού περιεχομένου από κολοσσούς, όπως είναι η Google, η Facebook και η YouTube. Οι μεγάλοι τεχνολογικοί κολοσσοί του Διαδικτύου θα πρέπει να καταβάλλουν τίμημα για να έχουν πρόσβαση στην πνευματική ιδιοκτησία μουσικών, ερμηνευτών, σεναριογράφων, δημοσιογράφων και ειδησεογραφικών δικτύων, σύμφωνα με τους νέους κανόνες για τα ψηφιακά δικαιώματα που εγκρίθηκαν χθες από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Χθες ολοκληρώθηκε η νομοθετική διαδικασία που είχε ξεκινήσει το 2016.
Η οδηγία για τα πνευματικά ψηφιακά δικαιώματα ψηφίστηκε από 348 μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και καταψηφίστηκε από 278. Οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών καλούνται να εγκρίνουν την οδηγία που έχει ήδη συμφωνηθεί μεταξύ των διαπραγματευτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου. Εκτιμάται πως θα μεσολαβήσει μία διετία μέχρι την εφαρμογή τους. Βάσει των νέων κανόνων, δημιουργοί και δημοσιογράφοι θα μπορούν να διαπραγματευθούν με τους γίγαντες του Διαδικτύου για την αξία των ψηφιακών πνευματικών δικαιωμάτων τους, όπως αναφέρεται στην επίσημη ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Μάλιστα, «οι δημοσιογράφοι θα πρέπει να λαμβάνουν μερίδιο των εσόδων που αποκομίζουν οι εκδότες για τη χρήση δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας στο Διαδίκτυο». Μόνον οι σύνδεσμοι των ειδησεογραφικών άρθρων μαζί με «μεμονωμένες λέξεις ή πολύ σύντομα αποσπάσματα» θα μπορούν να διαμοιράζονται ελεύθερα, τονίζεται στην ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Μια επίσης σημαντική πρόβλεψη είναι πως διαδικτυακές πλατφόρμες –όπως οι You Tube και Google News της Google, αλλά και η Facebook– καθίστανται υπεύθυνες για το περιεχόμενο που αναρτούν οι χρήστες.
Επιγραμματικά η συμφωνία προβλέπει:
*Κίνητρα για την πληρωμή των καλλιτεχνών και των δημοσιογράφων από τις ψηφιακές πλατφόρμες για τη χρήση της δουλειάς τους
*Κάποιες κατηγορίες διαδικτυακού υλικού, όπως τα αρχεία GIF και «memes» θα μπορούν να διαμοιράζονται ελεύθερα
*Σύνδεσμοι για ενημερωτικά άρθρα θα μπορούν επίσης να διαμοιράζονται ελεύθερα, συνοδεία «μεμονωμένων λέξεων ή πολύ σύντομων αποσπασμάτων»
*Οι δημοσιογράφοι πρέπει να εισπράττουν μέρος της πληρωμής για δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας που καταβάλλονται στον εκδότη τους
Τα δύο επίμαχα άρθρα
Η σχετική οδηγία είχε προκαλέσει όχι μόνο την αντίδραση των τεχνολογικών κολοσσών, αλλά και ομάδων πολιτών σε ολόκληρη την ΕΕ που έκαναν λόγο για προσπάθεια «φίμωσης της ελευθερίας έκφρασης στο διαδίκτυο». Τα δύο ακανθώδη ζητήματα της επίμαχης οδηγίας ήταν τα άρθρα 11 και 13.
Το πρώτο, δίνει το δικαίωμα στους εκδότες και ιδιοκτήτες Μέσων Ενημέρωσης να ζητούν από τις μηχανές αναζήτησης και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (Google, Facebook, Twitter κ.α) να καταβάλουν αντίτιμο όχι μόνο στην περίπτωση που αναδημοσιεύουν ένα άρθρο, αλλά ακόμα και μερικές μόνο λέξεις.
Αυτό το δικαίωμα των εκδοτών (γνωστό ως «Link Tax») έχει σκοπό να προστατεύσει τα δικαιώματα των εκδοτών και των δημοσιογραφικών οργανισμών. Οποιοσδήποτε δημοσιεύσει στο διαδίκτυο άρθρο εφημερίδας ή περιοδικού σε ψηφιακή μορφή, θα πρέπει να καταβάλει πνευματικά δικαιώματα, αλλιώς θα αντιμετωπίσει κυρώσεις.
Το δεύτερο επίμαχο άρθρο και αυτό που προκαλoύσε τις μεγαλύτερες ενστάσεις, είναι το 17, (άρθρο 13 στο προσχέδιο της συμφωνίας) το οποίο καθιστά υπεύθυνους τους τεχνολογικούς κολοσσούς σε περίπτωση που κάποιος χρήστης δημοσιεύσει οτιδήποτε (από κείμενο, φωτογραφία και βίντεο), χωρίς να έχει πληρώσει τα πνευματικά δικαιώματα. Το συγκεκριμένο άρθρο προβλέπει την χρήση ειδικών «φίλτρων» αυτόματης μεταφόρτωσης, από τις τεχνολογικές εταιρίες ώστε να αποφεύγεται η δυνατότητα ενός χρήστη να δημοσιεύσει υλικό χωρίς να έχει καταβάλει στο δημιουργό του του την αμοιβή που δικαιούται για την εργασία του.
Τι σημαίνει η συγκεκριμένη οδηγία
Η «οδηγία για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στην ψηφιακή ενιαία αγορά» επιδιώκει να εξασφαλίσει ότι οι επαγγελματίες του κλάδου της δημιουργίας (για παράδειγμα οι μουσικοί ή οι ηθοποιοί) και οι εκδότες ειδήσεων και οι δημοσιογράφοι θα αποκομίζουν στο διαδικτυακό περιβάλλον τα ίδια οφέλη με αυτά που διατίθενται στο μη διαδικτυακό περιβάλλον. Αυτή τη στιγμή, λόγω των παρωχημένων κανόνων για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, οι διαδικτυακές πλατφόρμες και οι συναθροιστές ειδήσεων καρπώνονται όλα τα οφέλη, ενώ οι καλλιτέχνες, οι εκδότες ειδήσεων και οι δημοσιογράφοι βλέπουν τη δουλειά τους να κυκλοφορεί ελεύθερα, ενώ στην καλύτερη περίπτωση λαμβάνουν πολύ μικρή αμοιβή για την εργασία τους.
‘Όπως υπογραμμίζεται εκ μέρους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου η ελευθερία στο διαδίκτυο, όπως και στον πραγματικό κόσμο, θα εξακολουθήσει να υφίσταται, εφόσον η άσκησή της δεν περιορίζει τα δικαιώματα άλλων και δεν είναι παράνομη. Αυτό σημαίνει ότι οι χρήστες θα συνεχίσουν να μπορούν να ανεβάζουν περιεχόμενο σε διαδικτυακές πλατφόρμες και οι εν λόγω πλατφόρμες θα συνεχίσουν να μπορούν να φιλοξενούν το εν λόγω περιεχόμενο, εφόσον σέβονται το δικαίωμα των δημιουργών σε δίκαιη αμοιβή.
Η οδηγία προβλέπει επίσης ειδική προστασία για τις νεοφυείς πλατφόρμες. Οι πλατφόρμες που είναι νεότερες των 3 ετών, έχουν ετήσιο κύκλο εργασιών κάτω των 10 εκατομμυρίων ευρώ και μέσο μηνιαίο αριθμό μοναδικών επισκεπτών κάτω των 5 εκατομμυρίων, θα υπόκεινται σε πολύ ελαφρύτερες υποχρεώσεις σε σχέση με τις μεγάλες και καθιερωμένες πλατφόρμες.
Η μητρική της Google, Alphabet, ανακοίνωσε πως οι μεταρρυθμίσεις που δρομολογούνται μπορεί να δημιουργήσουν ένα αβέβαιο νομικό περιβάλλον και να πλήξουν τους δημιουργικούς και ψηφιακούς κλάδους της οικονομίας. Κατά της οδηγίας για τα ψηφιακά πνευματικά δικαιώματα είναι, επίσης, ο σερ Τίμοθι-Τζον Μπέρνερς Λι, διευθυντής της κοινοπραξίας του World Wide Web που επιβλέπει την εξέλιξη του κυβερνοχώρου. Κριτική έχει, επίσης, ασκηθεί από τον ιδρυτή της Wikipedia, Τζίμι Γουέιλς, αν και το Eυρωπαϊκό Κοινοβούλιο διευκρίνισε χθες πως «ανάρτηση έργων σε διαδικτυακές εγκυκλοπαίδειες με μη εμπορικό τρόπο, όπως για παράδειγμα στη Wikipedia, ή πλατφόρμες ανοικτού (open source) λογισμικού, όπως το GitHub, θα εξαιρούνται αυτόματα». Υπέρ της οδηγίας είναι διάσημοι δημιουργοί όπως το μέλος των Μπιτλς Πολ Μακάρτνεϊ και η τραγουδίστρια του συγκροτήματος Μπλόντι, Ντέμπι Χάρι.
Πάντως ερωτήματα εγείρονται για τον τρόπο που θα τεθούν σε εφαρμογή οι κανόνες αυτοί. «Το βασικό πρόβλημα είναι πως δεν είναι ξεκάθαρο πώς θα συμμορφωθούν οι τεχνολογικές εταιρείες με τις υποχρεώσεις αυτές», σχολίασε η Κάθι Μπέρι, νομικός με εξειδίκευση στα πνευματικά δικαιώματα στη Linklaters, στο CNBC.
ΔΝΤ υπέρ αύξησης φόρων
Η επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) Κριστίν Λαγκάρντ τάσσεται υπέρ της αύξησης των φόρων στις εταιρείες τεχνολογίας, τονίζοντας πως το υφιστάμενο πλαίσιο είναι αναχρονιστικό. Από την Ουάσιγκτον, η κ. Λαγκάρντ τόνισε πως οι κυβερνήσεις οφείλουν να λάβουν μέτρα, καθώς οι εταιρείες ψηφιακής τεχνολογίας δεν πληρώνουν τους φόρους που αναλογούν στα κέρδη τους. Η επικεφαλής του ΔΝΤ συντάσσεται με μερίδα υψηλών αξιωματούχων που τονίζουν πως οι τεχνολογικοί κολοσσοί όπως οι Google, Facebook, Αpple και Amazon πληρώνουν ελάχιστους φόρους.
Εντός του Μαρτίου, ο υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας Μπρινό Λε Μερ ανακοίνωσε σχέδια για την άντληση 500 εκατ. ευρώ από την επιβολή φόρου 5% σε 30 εταιρείες τεχνολογίας, συμπεριλαμβανομένων των Google, Apple και Facebook. Πρόσφατα, δημοσιεύθηκε έκθεση του ΔΝΤ που καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τα συστήματα φορολόγησης των επιχειρήσεων δεν αντανακλούν τις αλλαγές στην παγκόσμια οικονομία. Τον Σεπτέμβριο του 2018, η Apple αναγκάστηκε να πληρώσει αναδρομικά 13 δισ. δολάρια στην Ιρλανδία, αφού η Κομισιόν αποφάσισε πως οι χαμηλοί φόροι που πλήρωνε τα προηγούμενα χρόνια συνιστούν έμμεση κρατική βοήθεια.
economico.gr, kathimerini.gr