Εξήντα πέντε φορητές εικόνες από τον 15ο αιώνα έως τον 20ο είναι το δώρο του γνωστού συλλέκτη στη γενέτειρά του.
Το Σάββατο 3 Οκτωβρίου εγκαινιάζεται στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης η έκθεση των έργων της συλλογής Ζαχαρία Πορταλάκη που ο συλλέκτης δώρισε στο μουσείο του Ηρακλείου. Εξήντα πέντε φορητές εικόνες θρησκευτικής τέχνης μεγάλης ιστορικής και αισθητικής αξίας από την Κρήτη, τα Επτάνησα, τις Κυκλάδες, τη Ρωσία και τα Βαλκάνια θα εκτίθενται πλέον ως μέρος της μόνιμης συλλογής του μουσείου σε επιμέλεια της αρχαιολόγου και ιστορικού της βυζαντινής τέχνης Χρυσαυγής Κούτσικου.
Στον πυρήνα της έκθεσης θα βρίσκονται έργα του 15ου και του 16ου αιώνα, αντιπροσωπευτικά της ακμής της κρητικής τέχνης, τα οποία θα πλαισιώνονται από μεταγενέστερα έργα και εικόνες από περιοχές που διατηρούσαν στενούς δεσμούς με την Κρήτη το διάστημα μετά την Άλωση και έως τις αρχές του 20ου αιώνα.
Στόχος της επιμελήτριας και των άλλων συντελεστών της έκθεσης που εργάστηκαν υπό τον Αλέξη Καλοκαιρινό και την επιμελήτρια του Μουσείου, ιστορικό της τέχνης Ντενίζ-Χλόη Αλεβίζου, ήταν η χαρτογράφηση της διαδρομής της Κρητικής φορητής εικόνας σε μια περίοδο έξι αιώνων. Μια διαδρομή ενδεικτική των ιστορικών εξελίξεων στον ορθόδοξο κόσμο, των εμπορικών δεσμών αλλά της επιρροής που άσκησαν οι Κρήτες στους τόπους όπου βρήκαν καταφύγιο μετά από τον Κρητικό Πόλεμο.
Η έκθεση είναι οργανωμένη σε τρεις θεματικές ενότητες:
- Την εικονογραφία: με απεικονίσεις της Παναγίας στη μεταβυζαντινή και τη ρωσική τέχνη, προφητών, αγίων και επεισοδίων του βίου τους και σκηνών του Εορτολογίου,
- Τη χρήση: με εικόνες που προορίζονταν για τη δημόσια λατρεία (δεσποτικές-επιστυλίου) ή την ιδιωτική (τρίπτυχα), και
- Την τεχνοτροπία: με έργα του 15ου και του 16ου αιώνα αντιπροσωπευτικά της ακμής της κρητικής τέχνης, αλλά και μεταγενέστερα διαφορετικών εργαστηρίων που, μέσω της υιοθέτησης εικονογραφικών τύπων διαμορφωμένων από τους κρητικούς ζωγράφους, επιβεβαιώνουν την ευρεία επιρροή της.
Την έκθεση εμπλουτίζει ένα ακόμη έργο ιδιαίτερης σημασίας, που παραχώρησε ειδικά για την περίσταη η Έλια Πορταλάκη, κόρη του δωρητή, από την προσωπική της συλλογή. Πρόκειται για ενυπόγραφο έργο του Ζαχαρία Καστροφύλακα, γνωστού στο Ηράκλειο ως ζωγράφου δύο δεσποτικών εικόνων του ιερού ναού της Υπαπαντής (μικρού Αγίου Μηνά). Το έργο, τρίπτυχο μικρών διαστάσεων αναδεικνύει τη δεξιοτεχνία του γνωστού Κρητικού αγιογράφου του 18ου αιώνα στη μικρογραφική τέχνη και αποτελεί σπάνιο δείγμα της εργασίας του αυτής.
Όμως, η συνεργασία του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης με τον συλλέκτη Ζαχαρία Πορταλάκη δεν τερματίζει εδώ. Σειρά περιοδικών εκθέσεων με έργα από τη Συλλογή του Σύγχρονης Τέχνης θα συνοδεύουν εφεξής τη μόνιμη έκθεση, στην παρακείμενη αίθουσα του επιπέδου 1 του Ιστορικού Μουσείου.
Η πρώτη έκθεση της σειράς, που εγκαινιάζεται ταυτόχρονα με τη μόνιμη έκθεση, έχει τίτλο «Θεότητα, (α)συνέχεια» και παρουσιάζει στον επισκέπτη αντιπροσωπευτικά έργα των πρωτοπόρων καλλιτεχνών Κωνσταντίνου Παρθένη, Γιάννη Τσαρούχη, Χρήστου Καπράλου καιΘεόδωρου Στάμου της περιόδου 1950-1990.
Ειδικότερα, στην έκθεση, φιλοξενούνται στην Κρήτη για πρώτη φορά το μνημειακών διαστάσεων έργο «Ευαγγελισμός –Ποίηση» του Κωνσταντίνου Παρθένη, όψιμο έργο του μεγάλου αυτού δασκάλου της νεοελληνικής τέχνης, τα έργα του Τσαρούχη «Δαβίδ» και «Το Μαρτύριο του Αγίου Σεβαστιανού» της περιόδου της δικτατορίας όταν ο καλλιτέχνης ζούσε στο Παρίσι, έργα του πρωτοπόρου καλλιτέχνη του Αφηρημένου Εξπρεσσιονισμού Θεόδωρου Στάμου από τις σειρές των γνωστών «Ατέρμονων Πεδίων» του, και η συγκλονιστική «Πιετά» του Καπράλου, γλυπτό-σπουδή στο θέμα της Μάνας.
Οι εκθέσεις «Εικόνες της Συλλογής Ζαχαρία Πορταλάκη 15ος-20ός αιώνας» και «Θεότητα, (α)συνέχεια» θα εγκαινιαστούν το Σάββατο 3 Οκτωβρίου 2015, ώρα 19:30. Οι εκθέσεις θα είναι ανοιχτές στο κοινό από την Κυριακή 4 Οκτωβρίου 2015 10:00-14:00.
Ωράριο λειτουργίας ΙΜΚ:
Θερινό Ωράριο (Απρίλιος – Οκτώβριος): Δευτέρα – Σάββατο 09:00-17:00, Κυριακές & Αργίες κλειστό.
Χειμερινό Ωράριο (Νοέμβριος – Μάρτιος): Δευτέρα – Σάββατο 09:00-15:30, Κυριακές & Αργίες κλειστό.