Του Γιάννη Αγγελάκη
Ο τίτλος του δημοσιεύματος μας σχετικά με την έλευση του αεροπλανοφόρου USS George H.W. Bush με 6.000 ναύτες και την επίσκεψη του Διοικητή των Βάσεων της Σούδας στον Αντιπεριφερειάρχη Χανίων προκάλεσε αντιδράσεις. Η ταύτιση των Χανίων με την Τρούμπα, για την περίοδο από 6 έως 10 Φεβρουαρίου όπου θα βρίσκεται το αεροπλανοφόρο στον τόπο μας, δεν άρεσε σε πολλούς. Θεώρησαν προσβλητικό τον χαρακτηρισμό για τα Χανιά και τους Χανιώτες. Όμως ο χαρακτηρισμός είναι δίκαιος.
Η Τρούμπα ήταν μία περιοχή του Πειραιά όπου από τις αρχές του 20ου αιώνα λειτουργούσαν κακόφημα μπαρ, οίκοι ανοχής και καμπαρέ. Κύριοι θαμώνες της περιοχής ήταν πληρώματα εμπορικών πλοίων αλλά και πολεμικών πλοίων.
Η Τρούμπα ήταν το μέρος που επισκεπτόταν και οι αμερικάνοι ναύτες του 6ου στόλου. Κάθε φορά που μπάρκαρε στο λιμάνι του Πειραιά αμερικάνικο πλοίο, στην Τρούμπα, γινόταν πραγματικό πανηγύρι. Ήταν τόσο μεγάλη η ανάγκη για πόρνες αφού η αναψυχή για τα ναυτάκια σχετιζόταν με το να περάσουν κάποιες ώρες με γυναίκες ώστε ο αριθμός των γυναικών της Τρούμπας, μόλις διαδιδόταν τα νέα ότι έφτασαν οι αμερικάνοι, από 500 αυξανόταν σε 2.000. Όλοι περίμεναν την έλευση του αμερικάνικου δολλαρίου.
Μόλις έπεφταν οι μπουκαπόρτες των καραβιών και οι ναύτες έφταναν στο λιμάνι άρχιζαν να τους την πέφτουν οι “κράχτες” για να μη χάσουν τους πελάτες. Στόχος να καταλήξουν στα μαγαζιά τους και να ξοδέψουν τα χρήματά τους.
Σήμερα, στα Χανιά, και λόγω της κρίσης, είναι πολλοί παραπάνω αυτοί που καλωσορίζουν το δολλάριο, φωναχτά πλέον.
Κάθε φορά που φτάνει κάποιο αεροπλανοφόρο ή πλοίο όλοι γνωρίζουμε ότι οι οίκοι ανοχής κάνουν “ανάσταση”. Οι “κράχτες” κυκλοφορούν και στους πιο κεντρικούς δρόμους του παλιού λιμανιού προσπαθώντας να τραβήξουν τα ναυτάκια για κάποιο “free drink” και “come, we have beautiful girls”.
Δεν είναι καν μία ιδιαιτερότητα του τόπου μας.
Η Ζακλίν Αντρές, ερευνήτρια στο θέμα των βάσεων που επισκέφθηκε πρόσφατα τα Χανιά παρατήρησε ότι πολλοί Χανιώτες της έλεγαν ότι αν και διαφωνούν με την παρουσία των βάσεων, αρκετοί κερδίζουν χρήματα από την ύπαρξή τους. Και ως εκ τούτου, κατέληγαν, ότι δεν αρκεί να καταδικάζουμε την παρουσία τους αλλά χρειάζεται και κάποια εναλλακτική.
Η κ. Αντρές είχε πει ότι οι απαντήσεις των Χανιωτών δε διέφεραν πολύ από απαντήσεις πολιτών από άλλες πόλεις και χώρες όπου υπάρχουν στρατιωτικές βάσεις.
Αλλά σημείωνε:
“Η ιδέα περί οικονομικών οφελών είναι μία τεχνητή, μια ψευδής ιδέα. Δεν είναι μια βιώσιμη οικονομία αυτή που αναπτύσσεται μέσω της οικονομικής εξάρτησης από τις στρατιωτικές δραστηριότητες, υποστηρίζει μόνο συγκεκριμένα τμήματα του πληθυσμού και παράγει οφέλη που δεν επιστρέφουν σε όλη την κοινότητα. Ωφελούνται τα μπαρ, τα στριπτιτζάδικα και αναπτύσσεται σεξοτουρισμός. Ίσως οφέλη έχουν κάποια ενοικιαστικά αυτοκινήτων και κάποιοι που νοικιάζουν σπίτια στις περιοχές κοντά στις βάσεις. Δεν είναι όμως μία οικονομική δραστηριότητα που εμπλουτίζει την κοινότητα, όπως άλλες μορφές οικονομικής δραστηριότητας που προσφέρουν δουλειές καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους και δε δημιουργούν εξάρτηση από τις πολεμικές δομές”.
Δεν είναι μόνο η Ζακλίν Αντρές, μία ερευνήτρια σε ένα οργανισμό που τάσσεται ενάντια στις βάσεις και τον ρόλο τους, που διαπιστώνει αυτή την πραγματικότητα.
Σε άλλες έρευνες αποτυπώνεται το γεγονός ότι σε κάποιες υποβαθμισμένες και φτωχές περιοχές του πλανήτη που υπάρχουν βάσεις παρουσιάζεται κάποια βραχυπρόθεσμη ανάπτυξη, λ.χ., από τις θέσεις εργασίες που παραδικά δημιουργούνται κατά την κατασκευή νέων εγκαταστάσεων. Όμως μακροπρόθεσμα, σπάνια δημιουργούνται συνθήκες υγιούς ανάπτυξης των τοπικών οικονομιών. Αντιθέτως, αυτό που παρατηρείται στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, και στοιχειοθετείται επαρκώς, είναι η ανάπτυξη παρασιτικών μορφών οικονομίας, από το εμπόριο λευκής σάρκας, ως το παρεμπόριο και τη διακίνηση ναρκωτικών.
Έρευνες όπως αυτή του Ινστιτούτου Brookings αλλά και του RAND Corporation, δύο κατ’ εξοχήν συντηρητικών think tank, αποδεικνύουν ότι όταν κλείνουν οι βάσεις τα αρνητικά αποτελέσματα είναι ελάχιστα και για συγκεκριμένες μόνο ομάδες του πληθυσμού. Μάλιστα, όταν κλείνουν οι βάσεις, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων παρουσιάζονται θετικές επιπτώσεις στην οικονομία άμεσα αφού δημιουργείται πραγματική και υγιής οικονομική ανάπτυξη με τη δημιουργία σπιτιών, δομών ή και με την προώθηση άλλων περισσότερων αποδοτικών χρήσεων γης μέσω επενδύσεων.
Σε σύγκριση με άλλες μορφές οικονομικής δραστηριότητας, η δημιουργία βάσεων είναι μια σπάταλη χρήση γης, στην οποία γη βρίσκουν δουλειά λίγοι άνθρωποι με το κόστος για τη συντήρησή τους να είναι δυσβάστακτο, από το οποίο κόστος ελάχιστα καταλήγουν στην τοπική οικονομία.
Στα Χανιά όμως κινούμαστε σε αντίθετη κατεύθυνση, και η “τρουμποποίησή” της πόλης αποκτά θεσμικά χαρακτηριστικά αφού είναι ο ίδιος ο Αντιπεριφερειάρχης Χανίων κ. Απόστολος Βουλγαράκης ο οποίος καλωσορίζει το δολλάριο που “θα αποτελέσει τονωτική ένεση για την τοπική οικονομία, ειδικά αυτήν την περίοδο εκτός τουριστικής αιχμής“.
Η πρώτη ανάγκη των χιλιάδων ναυτών, ο κύριος λόγος επίσκεψής τους στα Χανιά, δεν είναι για να θαυμάσουν τις σπάνιες ομορφιές του τόπου μας, ή να επισκεφθούν αρχαιολογικά μουσεία και να μάθουν την ιστορία. Δεν έρχονται να κάνουν το γαμήλιο ταξίδι τους και να βλέπουν τον ήλιο να δύει στο Παλιό Λιμάνι ενώ θα τρώνε. Δεν έρχονται με τις οικογένειές τους για να μείνουν σε κάποιο ξενοδοχείο. Δε θα επισκεφθούν τα χωριά του τόπου μας. Δε θα νοιαστούν για τις τοπικές ιδιαιτερότητες. Δε θα θελήσουν να γνωριστούν με τους κατοίκους της περιοχής. Και όλα αυτά γιατί δεν είναι τουρίστες. Είναι στρατιώτες, ναύτες που βρίσκονται βδομάδες μέσα σε πλοία που ταξιδεύουν προς ή επιστρέφουν από κάποιο πεδίο μάχης. Και οι ναύτες, ανεξαρτήτως αν είναι του εμπορικού ή του πολεμικού ναυτικού, μετά από κάποιο μεγάλο ταξίδι θέλουν να βρουν γυναίκες. Παλιότερα, τη δεκαετία του ’50 και του ’60, ο τόπος που έδενε ο 6ος στόλος ήταν το λιμάνι του Πειραιά και η Τρούμπα το μέρος που κατέληγαν. Πλέον, είναι τα Χανιά. Με τις ευλογίες του Αντιπεριφερειάρχη.
Και βεβαίως το θέμα δεν είναι ότι οι ναύτες είναι του αμερικάνικου στόλου. Θα μπορούσαν να είναι του κινεζικού ή του ρώσικου. Ο ναύτης, ακόμα και σε εμπορικό πλοίο, όταν έχει πολύ καιρό να δει ξηρά, και το πλοίο δένει στο λιμάνι δε φέρεται όπως ο κάθε άνθρωπος. Έχει άλλες ανάγκες.
Για όσους λοιπόν ενοχλούνται από έναν τίτλο που θεωρούν προσβλητικό για τον τόπο μας, εγώ θα πω ότι καλό θα είναι να μη μας προσβάλλουν οι τίτλοι αλλά η ίδια η πραγματικότητα. Και ας φροντίσουμε συλλογικά ως τοπός, και ατομικά με τη συμπεριφορά μας ως πολίτες, τα Χανιά να μη γίνονται συνώνυμο της Τρούμπας. Το ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε, αφού δε μπορούμε να προβάλλουμε κάποια πειστική εναλλακτική, είναι να μη θεωρούμε αυτή την πραγματικότητα θετική.
Και να λέμε τα πράγματα ως έχουν. Το “καλώς ήρθε το δολλάριο” απλά δεν τιμά κανέναν.