ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΛΑΝΟΥ ΤΟΥ ΥΠΟ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΝΤΟΚΥΜΑΝΤΕΡ: ΤΟ ΜΠΑΛΚΟΝΙ – Μνήμες Κατοχής
Του Χρύσανθου Κωνσταντινίδη
Το μπαλκόνι των Ιωαννίνων, έτσι αποκαλούν το Μαρτυρικό χωριό Λυγκιάδες που βρίσκεται απέναντι από την πόλη των Ιωαννίνων, ριζωμένο στα μισά του Μιτσικελιού. ‘Εχει την τύχη να έχει θέα όλο το λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων και την « α τ υ χ ί α » να φαίνεται από την πόλη και όλη την γύρω περιοχή.Η καταστροφή των Λυγκιάδων σχεδιάστηκε από τους Γερμανούς κατακτητές για να λειτουργήσει τρομοκρατικά στους Γιαννιώτες και σε όλο το λεκανοπέδιο.
Την Κυριακή 3 Οκτωβρίου 1943, Γερμανοί καταδρομείς της μεραρχίας Εντελβάις εισέβαλαν στο χωριό Λυγκιάδες και διέπραξαν ένα φρικτό έγκλημα. Πυρπόλησαν όλα τα σπίτια του χωριού, σκότωσαν και έκαψαν 88 ανθρώπους μεταξύ των οποίων παιδιά, βρέφη, γυναίκες και γέροντες.
Με καταγωγή από τους Λυγκιάδες και ακούγοντας από μικρό παιδί τις ιστορίες σχετικά με το πως εκτελέστηκαν και πυρπολήθηκαν οι πρόγονοί μου από τους ναζί, γεννήθηκε πριν τέσσερα χρόνια η ανάγκη να υλοποιήσω μία ταινία τεκμηρίωσης (ντοκυμαντέρ) σχετικά με την καταστροφή του τόπου καταγωγής μου καθώς επίσης και των συνεπειών που είχε στη συλλογική μνήμη των συγχωριανών μου.
Κατά την προεργασία για την πραγματοποίηση του εγχειρήματος αυτού, το 2013 έγινε και η καταλυτική γνωριμία με τον Γερμανό Καθηγητή της Ιστορίας του Δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Βρέμης Christoph U. Schminck-Gustavus
Ο καθηγητής έχοντας μελετήσει και ερευνήσει την επίμαχη περίοδο στην Ήπειρο, εξέδωσε το 2010 τρία βιβλία (τριλογία) με τίτλο “Μνήμες Κατοχής”* ο τρίτος τόμος εκ των οποίων αφορά το χωριό μου “Λυγκιάδες” και αποτελεί βάση της υπό υλοποίηση ταινίας.
Το βιβλίο αυτό άλλωστε ήταν το έναυσμα που ο Γερμανός Πρόεδρος Joachim Gauck επισκέφτηκε τους Λυγκιάδες το 2014 για να αρθρώσει τη λέξη “Συγνώμη” για τα εγκλήματα των ναζί στην Ελλάδα.Αυτή ήταν και η πρώτη φορά που αξιωματούχος του Γερμανικού κράτους ζήτησε “Συγνώμη” μετά από 70 χρόνια.
*Μνήμες κατοχής (Εκδόσεις Ισνάφι)
Δομή ντοκιμαντέρ
Η αφήγηση της ιστορίας παρουσιάζεται βιωματικά από τους 5 επιζώντες που έζησαν τη φρίκη, μέσω ηχητικών αποσπασμάτων από τις συνεντεύξεις στα πλαίσια της έρευνας του καθηγητή, από απογόνους που μεγάλωσαν με το άκουσμα των ιστοριών του ολοκαυτώματος και τις οποίες διηγούνται στον κινηματογραφικό φακό, από τον τελευταίο εν ζωή επιζώντα της σφαγής ο οποίος την μέρα αυτή ήταν 14 μηνών και βρέθηκε από τους συγχωριανούς του να θηλάζει στη νεκρή μητέρα του όντας τραυματισμένος από ξιφολόγχη στην πλάτη, από κατοίκους που γλίτωσαν γιατί εκείνη την ημέρα βρίσκονταν σε διπλανό χωριό για τη συγκομιδή των καρυδιών και επιστρέφοντας στους Λυγκιάδες αντίκρυσαν όλο το χωριό καμένο και τις οικογένειές τους σκοτωμένες.
Παρουσιάζεται η έρευνα του καθηγητή η οποία ρίχνει φως αρκετά χρόνια μετά στις διφορούμενες ερμηνείες που υπήρχαν ανάμεσα στους κατοίκους για την αιτία της καταστροφής και οι οποίες ήταν:
α. Η αιτία της σφαγής ήταν το γεγονός ότι η τελετή ενός βλάχικου γάμου εκείνη την Κυριακή στην πλαγιά του βουνού εκλήφθηκε από τους Γερμανούς ως συγκέντρωση ανταρτών.
β. Το χωριό κάηκε ως αντίποινα για το θάνατο ,δύο μέρες πριν, ενός Γερμανού αξιωματικού από αντάρτες στην περιοχή Ζήτα λίγο έξω από τα Γιάννενα.
Η έρευνα του καθηγητή στα στρατιωτικά γερμανικά αρχεία οδήγησε στην ανακάλυψη της γραπτής διαταγής του στρατιωτικού διοικητή Hubert Lanz με την οποία δίνει εντολή για αντίποινα σε ακτίνα 20 χιλιομέτρων από τον τόπο της ενέδρας λόγω του θανάτου του Γερμανού αξιωματικού Josef Salminger σε ενέδρα ανταρτών.
Η αποκάλυψη αυτή έρχεται να λειτουργήσει ως κάθαρση για τη “νύφη” εκείνου του γάμου η οποία βρίσκεται εν ζωή και η οποία ζει όλα αυτά τα χρόνια με την πεποίθηση ότι κουβαλά την “κατάρα” των Λυγκιάδων. Η ίδια η “νύφη” 100 ετών σήμερα αλλά και η οικογένειά της πληροφορούνται την ύπαρξη του βιβλίου και της αλήθειας κατά τη διάρκεια της κινηματογράφησης .
Σκοπός
Η διερεύνηση και παρουσίαση της “αιτίας” ενός τέτοιου αποτρόπαιου εγκλήματος. Τι ερμηνείες έδιναν οι ίδιοι οι κάτοικοι για αυτό που τους συνέβη; Ποιες οι ψυχολογικές επιπτώσεις που είχαν οι αφηγήσεις ή οι μη αφηγήσεις (αποσιώπηση) των γεγονότων αυτών στις μετέπειτα γενιές; Πως διαχειρίστηκαν το πένθος οι ίδιοι οι μάρτυρες αλλά και οι απόγονοί τους;
Σκοπός είναι να ενισχυθεί η μνήμη και να αναδειχθεί το αποτρόπαιο πρόσωπο του ναζισμού στους νεότερους.
Συμπερασματικά
Δεδομένου ότι η ιστορία που θέλουμε να αφηγηθούμε (ολοκαύτωμα των Λυγκιάδων) και ο τρόπος που θέλουμε να τη προσεγγίσουμε δεν έχουν καταγραφεί από τον κινηματογραφικό φακό, προσδοκώ στην ενίσχυση του οράματος αυτού και προσβλέπω στην πραγμάτωσή του.
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
e-mail:chrysanthos7@hotmail.co.uk
[vimeo url=”https://vimeo.com/133286021″]