Το καλοκαίρι του 2016, το Προσφυγικό προκάλεσε έντονες αντιδράσεις και αντιπαραθέσεις, καθώς εμφανίστηκε ως ένα εξαιρετικά ακανθώδες θέμα για την Κρήτη, αφού θα έβλαπτε (δήθεν) την υγεία, το θρήσκευμα και την ελληνικότητα (!) των κατοίκων της, θα διατάρασσε την κοινωνική ειρήνη και θα έπληττε ανεπανόρθωτα τον τουρισμό της.
Ένα χρόνο μετά, το καλοκαίρι του 2017, οι πρώτοι πρόσφυγες έφτασαν και εγκαταστάθηκαν στο νησί χωρίς να δημιουργηθεί το παραμικρό πρόβλημα και να προκληθεί η παραμικρή αντίδραση. Στην πραγματικότητα, ελάχιστοι είναι εκείνοι που έχουν καν αντιληφθεί την άφιξή τους. Οι τοπικές οικονομίες, εάν έχουν κατά τι επηρεαστεί, έχουν επηρεαστεί θετικά, ενώ ο τουρισμός όχι μόνον δεν υπέστη το παραμικρό πλήγμα, αλλά αντιθέτως έχει αποδεδειγμένα αυξηθεί. Η επιτυχία του προγράμματος φιλοξενίας των προσφύγων στην Κρήτη είναι μέχρι στιγμής τέτοια, ώστε ακόμη κι εκείνοι που προκάλεσαν πέρυσι τεχνητή κρίση, κινδυνολογώντας μέχρις απελπισίας, έφθασαν φέτος να διεκδικούν… σημαντικό μερίδιο συμμετοχής στην θετική εξέλιξη των πραγμάτων!
Η διαδρομή ωστόσο από το πρώτο εκείνο καλοκαίρι των αντιδράσεων, στο καλοκαίρι της λογικής, δεν υπήρξε εύκολη. Παρότι ως Περιφερειακή Ένωση Δήμων Κρήτης είχαμε αποφασίσει από την Άνοιξη του ΄16 να αναλάβουμε το μερίδιο της ευθύνης που μας αναλογεί απέναντι σε ένα τόσο μεγάλο εθνικό και ανθρωπιστικό πρόβλημα, όπως είναι το προσφυγικό, όταν έφθασε λίγους μήνες αργότερα η ώρα να συζητήσουμε πώς θα γίνει αυτό πραγματικότητα, οι τόνοι ανέβηκαν αίφνης κατακόρυφα, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί, άνευ λόγου και ουσίας, πολεμικό κλίμα και λανθασμένες εντυπώσεις. Ευτυχώς, η ΠΕΔ Κρήτης επέδειξε σύνεση και ψυχραιμία και κινήθηκε συντεταγμένα και ομόθυμα. Οι όροι που θέσαμε εξαρχής – ο βασικότερος των οποίων ήταν να μην δημιουργηθούν χώροι μαζικής συγκέντρωσης προσφύγων (hot – spots) στο νησί –, έγιναν απολύτως σεβαστοί. Έτσι, προκρίθηκε η λύση της φιλοξενίας σε μικρές δομές (ξενοδοχεία ή διαμερίσματα) στο πλαίσιο προγράμματος με τίτλο: «Προσωρινή Στέγαση Προσφύγων». Το εν λόγω πρόγραμμα υλοποιείται υποδειγματικά από την Αναπτυξιακή Ηρακλείου, που είναι και ο Συντονιστής Εταίρος για την Κρήτη, και την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, σε συνεργασία με το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής, με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οι πρώτοι πρόσφυγες έφθασαν πριν ένα μήνα και μέχρι στιγμής όλα κυλούν ομαλά.
Σημειώνω ότι το Πρόγραμμα αυτό έχει σχεδιασθεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να τους βοηθήσει να ενταχθούν αποτελεσματικά στην ελληνική κοινωνία, ενώ ήδη ο Δήμος Ηρακλείου σχεδιάζει και υλοποιεί σχετικές, στοχευμένες δράσεις. Παράλληλα, είτε μέσω της ενοικίασης των κατοικιών και της πρόσληψης του απαραίτητου προσωπικού για την εξυπηρέτηση των αναγκών του προγράμματος, είτε μέσω άλλων παροχών, έχει ήδη δημιουργηθεί θετικό οικονομικό πρόσημο για τις τοπικές κοινωνίες: Η παρουσία τους ενισχύει την οικονομία και συμβάλλει, έστω και σε μικρό ποσοστό, στη μείωση της ανεργίας.
Για την ακρίβεια, στο Ηράκλειο έχουν συναφθεί έως σήμερα 40 προσυμφωνημένα συμβόλαια για μίσθωση κενών κατοικιών και έχουν προσληφθεί για τις ανάγκες του προγράμματος 17 εργαζόμενοι διαφόρων ειδικοτήτων. Το σημαντικότερο όλων είναι ότι, με τη φιλοξενία αυτών των ανθρώπων σε συνθήκες ανθρώπινες και αξιοπρεπείς, ενισχύεται το αίσθημα αλληλεγγύης των πολιτών, μειώνεται το αίσθημα του φόβου και εμποδίζεται η επικράτηση ρατσιστικών αντιλήψεων.
Υπάρχει βεβαίως πολύς δρόμος μπροστά μας. Ωστόσο είναι φανερό ότι η λύση που προέκρινε η ΠΕΔ Κρήτης και κυρίως ο τρόπος που χειρίστηκε αυτό το εξαιρετικά σύνθετο πρόβλημα, μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα για το μέλλον και για άλλες τοπικές κοινωνίες.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση, όταν συνεργάζεται με σύνεση, αποφασιστικότητα και γνώμονα το κοινό καλό, μπορεί να διαμορφώνει τις εξελίξεις και όχι να σύρεται πίσω από αυτές.