του Θάνου Καμήλαλη
Αντιμέτωπη με το πρόβλημα (για την αξιολόγηση) της ακύρωσης των πλειστηριασμών πανελλαδικά, η κυβέρνηση βρήκε τη «λύση»: Καταστολή του κινήματος ενάντια στους πλειστηριασμούς, της μόνης αυτήν τη στιγμή ασπίδας προστασίας της λαϊκής περιουσίας, με αυτεπάγγελτες διώξεις πολιτών που συμμετέχουν στις κινητοποιήσεις και περισσότερη αστυνόμευση. Πολύ λογικό, «αριστερό» και δίκαιο. Αφού την προστασία πλέον θα την αναλάβουν (με προφορική δέσμευση) οι τράπεζες, τι μπορεί να πάει στραβά;
Η απόφαση του Συμβολαιογραφικού Συλλόγου Αθηνών – Πειραιώς- Αιγαίου και Δωδεκανήσου το Σάββατο να προχωρήσει σε αποχή μέχρι το τέλος του έτους πυροδότησε αλυσιδωτές εξελίξεις. Επρόκειτο άλλωστε για μία πολύ σημαντική απόφαση, αφού πλέον:
- Και οι 9 συμβολαιογραφικοί σύλλογοι της χώρας βρίσκονταν σε αποχή από τις διαδικασίες.
- Η έναρξη των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών είναι στα βασικά προαπαιτούμενα της αξιολόγησης (αυτής που «δεν θα έχει νέα μέτρα»)
- Η προβλεπόμενη ημερομηνία έναρξης είναι η 29η Νοεμβρίου, ενώ οι συμβολαιογράφοι οδηγούνταν σε αποχή τουλάχιστον μέχρι τις 31/12
H αντίδραση τρόικας και κυβέρνησης σε όλα αυτά ήταν άμεση. Τη Δευτέρα, ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, και του Eurogroup, Γερούν Ντάισελμπλουμ, απαίτησαν από την ελληνική κυβέρνηση να συνεχιστούν κανονικά οι πλειστηριασμοί, ενώ ανάλογη ήταν και η απαίτηση της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών. Την Τρίτη η κυβέρνηση υπάκουσε, ανακοινώνοντας μέτρα αυξημένης καταστολής για όσους παρεμβαίνουν στους πλειστηριασμούς στα Ειρηνοδικεία κι ακυρώνουν έτσι την απώλεια λαϊκής περιουσίας για χρέη. Η κυβερνητική απάντηση, μέσω των υπουργών Κοντονή και Τόσκα προβλέπει:
- Αυτεπάγγελτες διώξεις για απειλή και διατάραξη οικιακής ειρήνης εναντίον όσων εμποδίζουν πλειστηριασμούς
- Αυξημένα μέτρα ασφάλειας σε Ειρηνοδικεία Αθήνας Θεσσαλονίκης και σε άλλες πόλεις όπου θα διενεργούνται πλειστηριασμοί
Φυσικά, για μέτρα προστασίας των αδύναμων, που απειλούνται με απώλεια της περιουσίας τους, ούτε λέξη επίσημα από την κυβέρνηση. «Αμέλεια» που είναι πολύ σοβαρή, δεδομένου ότι στις 31/12 λήγει ο νόμος Κατσέλη που προστατεύει ένα μεγάλο μέρος των πρώτων κατοικιών δανειοληπτών και παραμένει άγνωστο αν και με τι θα αντικατασταθεί (η τρόικα πάντως ζητεί κατάργηση ή νέα αυστηροποίηση των κριτηρίων προστασίας). Πριν από αυτό όμως, ας σταθούμε στην προπαγάνδα γύρω από το ζήτημα των πλειστηριασμών και τη συκοφάντηση όσων αντιδρούν:
Διασώζει μεγαλοφειλέτες το κίνημα;
Ο πρόεδρος του Συμβολαιογραφικού Συλλόγου Αθηνών – Πειραιώς- Αιγαίου και Δωδεκανήσου, Γιώργος Ρούσκας, είναι ένθερμος υποστηρικτής των κάθε λογής πλειστηριασμών. Θα τον βρείτε συχνά στα τηλεοπτικά στούντιο να επιτίθεται στο κίνημα κατά των πλειστηριασμών, η θα διαβάσετε ανακοινώσεις του (που αποδίδονται λανθασμένα γενικώς στους «συμβολαιογράφους») για πλειστηριασμούς μεγαλοφειλετών που ακυρώθηκαν, αναφέροντας μεμονωμένα παραδείγματα.
Η αλήθεια βέβαια είναι αρκετά διαφορετική. Μέχρι πριν λίγες εβδομάδες πράγματι, όταν συνέβαιναν επεισόδια στα Ειρηνοδικεία, ακυρώνονταν και μερικοί τέτοιοι πλειστηριασμοί, αφού δεν πραγματοποιούταν κανένας, ωστόσο μαζί με αυτούς ακυρώνονταν πολλαπλάσιοι που αφορούσαν λαϊκή κατοικία και περιουσία. Αυτό που έκανε ο Ρούσκας (και τα πάντα πρόθυμα ΜΜΕ) ήταν να επιλέγει από το εβδομαδιαίο πρόγραμμα 3-4 περιπτώσεις από τις συνολικά άνω των 60, ώστε να δημιουργεί κλίμα και κοινωνικό αυτοματισμό. Μια ματιά σε ένα τυπικό πρόγραμμα πλειστηριασμών μέχρι σήμερα αρκεί για να κατανοήσει κανείς την πραγματική εικόνα.
Όταν όμως οι πλειστηριασμοί ακυρώνονταν χωρίς εντάσεις, τα μέλη του κινήματος επέτρεπαν την τέλεση πλειστηριασμών μεγαλοφειλετών, κάτι που φαίνεται και σε σχετικά βίντεο μέσα από τα Ειρηνοδικεία. Δεν είναι καθόλου τυχαίο που, τις τελευταίες εβδομάδες οι τακτικές ανακοινώσεις Ρούσκα σταμάτησαν.
Παράλληλα, κάτι που επίσης αποσιωπάται, είναι ότι ο Ρούσκας δεν είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα του συνόλου των συμβολαιογράφων της χώρας. Για παράδειγμα, σε εντελώς διαφορετική κατεύθυνση, ο Συμβολαιογραφικός Σύλλογος της Κέρκυρας έχει προχωρήσει σε αποχή από τον Ιούλιο, καταγγέλλοντας μεταξύ, άλλων την κυβέρνηση
- για την εγκληματική παράλειψη νομοθετήσεως στην κατεύθυνση της προστασίας της πρώτης κατοικίας
- για την εγκληματική παράλειψη νομοθετήσεως στην κατεύθυνση της προστασίας της περιουσίας των ευπαθών κοινωνικά ομάδων
Ακόμα και μέσα στον ίδιο του τον Σύλλογο, ο Ρούσκας υπέστη το Σάββατο μια σημαντική ήττα, καθώς η απόφαση για αποχή πάρθηκε με ψηφοφορία 134-132, παρά τη βούληση του. Και το αίτημα για προστασία των συμβολαιογράφων δεν ήταν το μόνο που έθεσε η Γενική Συνέλευση του Συλλόγου, ήταν απλώς το μόνο ομόφωνο. Υπήρξαν και άλλα, κατά πλειοψηφία, που έχουν να κάνουν με τον τόπο και τον χρόνο των πλειστηριασμών, τη σύμβαση με την εταιρεία Newsphone που έχει αναλάβει (απευθείας) το έργο της πλατφόρμας και τις κινήσεις της κυβέρνησης γύρω από το ζήτημα.
Η προστασία στα λόγια
Αλλά τι σημασία έχουν όλα αυτά, αφού όπως υποστηρίζει η κυβέρνηση «τα ακίνητα αξίας μέχρι 300.000 ευρώ προστατεύονται». Ή μήπως όχι;
Η ίδια κυβέρνηση που παραδέχεται την ανάγκη προστασίας, έστω και προφορικής, των ακινήτων μέχρι 300.000 ευρώ, αφενός δεν τη νομοθετεί, αφετέρου προσπαθεί να καταστείλει και να συκοφαντήσει το κίνημα που προστάτευε και προστατεύει αυτά ακριβώς τα ακίνητα μέχρι σήμερα.
Η άποψη ότι τα ακίνητα μέχρι 300.000 προστατεύονται βασίζεται απλώς σε μία «συμφωνία κυρίων» μεταξύ του υπουργού Δικαιοσύνης, Σταύρου Κοντονή και των τραπεζών. Όπως είχε αναφέρει από τον Οκτώβριο το TPP(αλλά και, παραδόξως, η «Αυγή»), μετά από επικοινωνία με το υπουργείο Δικαιοσύνης, είχε γίνει σαφές ότι η συμφωνία αυτή δεν πρόκειται να λάβει κάποια νομική μορφή. Η «Αυγή» μάλιστα, είχε αναφέρει επίσης ότι
Παρόμοια ήταν και η δήλωση του προέδρου της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, Νίκου Καραμούζη, στους Financial Times, που υποστήριξε ότι «στους πρώτους γύρους δεν θα περιλαμβάνονται κατοικίες με αξία χαμηλότερη των 300.000 ευρώ.»
Ο καθένας μπορεί να σκεφτεί το αν αρκούν εκφράσεις όπως «προφορική συμφωνία», «σε πρώτη φάση» και «σε περίπτωση που δεν διατυπώσουν διαφωνίες οι θεσμοί», όταν μιλάμε για τις περιουσίες των μεσαίων και χαμηλών κοινωνικών στρωμάτων. Και πράγματι, το πιθανότερο είναι ότι, λόγω του φόβου για κοινωνική αντίδραση, σε «πρώτο στάδιο» οι τράπεζες θα αποφύγουν τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς φθηνών ακινήτων. Σε «επόμενο» όμως δεν θα υπάρχει κανένα (ή πολύ περιορισμένο) δίχτυ προστασίας.
Θα πρέπει να γίνει επίσης σαφές ότι οι παραπάνω τοποθετήσεις αφορούν μόνο την προστασία από ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς. Κάπως έτσι δημιουργείται ένα σουρεαλιστικό σκηνικό: Η ίδια κυβέρνηση που παραδέχεται την ανάγκη προστασίας, έστω και προφορικής, των ακινήτων μέχρι 300.000 ευρώ, αφενός δεν τη νομοθετεί, αφετέρου προσπαθεί να καταστείλει και να συκοφαντήσει το κίνημα που προστάτευε και προστατεύει αυτά ακριβώς τα ακίνητα μέχρι σήμερα.
Το επιχείρημα περί «στρατηγικών κακοπληρωτών»
Προσπαθώντας να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα, η κυβέρνηση χρησιμοποιεί συχνά το επιχείρημα του «κυνηγιού των στρατηγικών κακοπληρωτών». Με αυτό το επιχείρημα οι υπουργοί Τσακαλώτος και Παπαδημητρίου έχουν υποστηρίξει ότι δεν γίνεται να πωλούνται φτηνότερα τα δάνεια στους οφειλέτες τους, υπερασπιζόμενοι έτσι τη μεταβίβαση των «κόκκινων» δανείων από τις τράπεζες σε κερδοσκοπικά funds. Το ίδιο επιχείρημα χρησιμοποιείται για να δικαιολογήσει κάθε αυστηροποίηση των κριτηρίων για προγράμματα κοινωνικής προστασίας (π.χ το νόμο Κατσέλη για προστασία πρώτων κατοικιών, ή την ένταξη στο κοινωνικό τιμολόγιο της ΔΕΗ).
Η ουσία του επιχειρήματος βασίζεται στο εξής «πρέπει να γίνουμε πιο αυστηροί για όλους, δεδομένου ότι ανάμεσα σε αυτούς υπάρχει μία μερίδα που ωφελείται χωρίς να το αξίζει». Δεν υπάρχει φυσικά καμία βάση σε όλο αυτό. Αλήθεια, δεν μπορούν οι Τράπεζες ή οι κρατικές αρχές να βρούνε με τα συστήματα που διαθέτουν ποιοι είναι πραγματικά οι στρατηγικοί κακοπληρωτές; Σε μία χώρα που η εφορία κατάσχει ακόμα και ακατάσχετους λογαριασμούς, με το επιχείρημα ότι ο ένας δικαιούχος χρωστάει στο Δημόσιο, είναι πολύ δύσκολο να βρουν οι αρμόδιοι ποιος έχει τη δυνατότητα αλλά δεν πληρώνει; Και τρίτον και σημαντικότερο, σε μία χώρα που 4 εκατ. φορολογούμενοι χρωστούν στο Δημόσιο και 2 εκατ. στη ΔΕΗ, και 3,8 εκατ. άνθρωποι (το 35,6% του πληθυσμού) βρίσκονται αντιμέτωποι με τον κίνδυνο της φτώχειας, πόσοι πια είναι αυτοί οι περίφημοι «στρατηγικοί κακοπληρωτές»;
Η λύση είναι να νομοθετήσει η κυβέρνηση την προστασία των ακινήτων με εμπορική αξία μέχρι 300.00 ευρώ από πλειστηριασμούς. Αν αυτή η «συμφωνία» με τις τράπεζες είναι τόσο ισχυρή όσο υποστηρίζεται, τι την εμποδίζει;
Ο παραλογισμός όμως, είναι ακόμα βαθύτερος κι έχει να κάνει με τη σχέση φορολογούμενου – τραπεζών στα χρόνια της κρίσης. Οι πολίτες έχουν πληρώσει αρκετά τις τράπεζες, χρηματοδοτώντας ουσιαστικά τρεις ανακεφαλαιοποιήσεις του ελληνικού τραπεζικού συστήματος και πληρώνοντας με διαδοχικά μέτρα λιτότητας. Μολονότι το τίμημα αυτών των μέτρων ήταν η δραματική συρρίκνωση του εισοδήματος, τα δάνεια, δηλαδή οι υποχρεώσεις των πολιτών απέναντι στις τράπεζες, δεν κουρεύτηκαν ποτέ. Αυτή είναι και η ουσία του προβλήματος. Όλα τα υπόλοιπα είναι προκλητικές δικαιολογίες μιας ανεξήγητης πολιτικής, ντροπιαστικές μάλιστα όταν υιοθετούνται από μία «κυβέρνηση της αριστεράς»
Αν ισχύει η «προστασία», νομοθετήστε την
Φυσικά υπάρχει μία πολύ απλή λύση σε όλα αυτά, αν η κυβέρνηση θέλει να λύσει το πρόβλημα: Να νομοθετήσει άμεσα την προστασία των ακινήτων με εμπορική αξία μέχρι 300.000 ευρώ από πλειστηριασμούς. Αν αυτή η «συμφωνία» με τις τράπεζες είναι τόσο ισχυρή όσο υποστηρίζεται, τι την εμποδίζει; Όσο αυτό δεν συμβαίνει (και μοιάζει σχεδόν σίγουρο ότι δεν θα συμβεί) οτιδήποτε άλλο ακούγεται και λέγεται από κυβερνητικά στελέχη και φιλικά ΜΜΕ είναι, πολύ απλά, fake news.
Υπάρχει και μία άλλη, πιο μετριοπαθής λύση, που ακούγεται στο εσωτερικό των συμβολαιογράφων και την ανέφερε μία πηγή του TPP ως ιδέα. «Θα μπορούσαν να διαχωριστούν στα Ειρηνοδικεία οι πλειστηριασμοί ακινήτων σε δύο κατηγορίες, με όριο τις 300.000 ευρώ αξία. Έτσι, θα μπορούσαμε να κάνουμε αποχή από τη διαδικασία για τα φθηνά ακίνητα και να προχωράμε κανονικά με τα ακίνητα άνω του ορίου». Μια άποψη απόλυτα λογική, που θα φέρει την κάθε πλευρά προ των ευθυνών της.
Όσο τίποτα από αυτά δεν συμβαίνει, το «κανένα σπίτι στα χέρια τραπεζίτη» που φώναζε ο ΣΥΡΙΖΑ ως αντιπολίτευση αντικαθίσταται από «το σπίτι στα χέρια του τραπεζίτη». Ο οποίος θα έχει την ευχέρεια και τη δυνατότητα να το διαχειριστεί, όπως επιθυμεί, ανάλογα με τις συνθήκες.