Του Αντώνη Παντινάκη
Ποιος το περίμενε, ότι θα’ ρχοταν καλοκαίρι που δεν θα’ χαμε πανηγύρι στην Κρήτη. Οι πίστες άδειασαν και τα όργανα σίγησαν στους υπαίθριους χώρους, εκεί όπου κάθε χρόνο τέτοια εποχή ακούγονται κρητικοί (κι όχι μόνο) σκοποί: Η ατμόσφαιρα, τις φετινές νύχτες, πάλλεται ηχητικά απ’ τα ξέπνοα …χασμουρητά γρύλων και τζιτζικιών, κι απ’ τον μακάβριο (βουβό) καγχασμό του κορωνοϊού!
Οι λύρες, τα λαούτα, οι κιθάρες κ.ο.κ μένουν πάντως εκτός θηκών: Όλο και κάποια μικρή παρέα θα στηθεί, όλο και κάποιος γάμος ή κάποια βάπτιση, θα γίνει – στην Κρήτη είμαστε.
“Είναι ψυχική ανάταση, είναι τρόπος ζωής” η καθημερινή επαφή με την μουσική: Δυο γνωστοί καλλιτέχνες, ο Ιάκωβος Πατεράκης και ο Νίκος Κατσαράκης γρατζουνούν τις χορδές και τις συγχορδίες των σκέψεών τους πατώντας στις νότες του ψυχισμού τους.
Οι μελωδίες που βγάζουν για την παράξενη δοκιμασία που τους βρήκε και μας βρήκε, μας προσκαλούν σ’ έναν… χορό συλλογισμών!
Η δεκαετής κρίση, τα νέα δεδομένα και η αβεβαιότητα
“Έχουμε πρόβλημα οικονομικό γιατί αυτή είναι η δουλειά μας. Στα 25 χρόνια που είμαι μάχιμος μουσικός, που αυτή είναι η δουλειά μου– να παίζω, να εμφανίζομαι σε γλέντια,σε συναυλίες κλπ- έχω στερηθεί το επάγγελμά μου. Είναι η πρώτη φορά στα 25 χρόνια που μου στερούν το επάγγελμά μου, που μου απαγορεύουν να δουλέψω”. Ο Ιάκωβος Πατεράκης έδειχνε ελαφρώς μελαγχολικός και προβληματισμένος. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, τώρα το καλοκαίρι θα είχε “10-15 εμφανίσεις το μήνα”. Τώρα αρκείται σε μεμονωμένα μεροκάματα: Αλλά και πάλι, οι ακυρώσεις σε γάμους και βαπτίσεις είναι πολλές.
“Ζήσαμε την κρίση από το 2010 και μετά. Θεωρώ ότι παλέψαμε και βγήκαμε νικητές. Υπήρχαν ενδείξεις ότι γίνεται μία επανεκκίνηση στην οικονομία. Τώρα δεν ξέρω τι θα γίνει. Τώρα το μέλλον είναι αβέβαιο. Τι θα γίνει, ας πούμε, με ένα δεύτερο lockdown;” αγωνιά ο Ιάκωβος Πατεράκης. “Μέσα στην οικονομική κρίση των προηγούμενων ετών,ο κλάδος μας επιβίωσε. Είχαμε μειώσει το κασέ μας, αλλά δουλεύαμε. Βγάζαμε ένα μεροκάματο. Τώρα δεν επιβιώνει ο κλάδος μας,γιατί τώρα μας έχει απαγορευτεί να παίζουμε”.
Ο καλός του φίλος, σολίστ και δάσκαλος κιθάρας Νίκος Κατσαράκης εστίασε στα νέα δεδομένα: “Είμαστε αναγκασμένοι να ακολουθήσουμε τις γραμμές της κυβέρνησης και να προσαρμοστούμε στις συνθήκες. Το ζητούμενο όμως είναι κι άλλο: ότι μέσα από αυτή τη διαδικασία, προχωράμε και σε άλλους τρόπους εργασίας, σε άλλους τρόπους καλλιτεχνικής έκφρασης.
Η τηλεδιδασκαλία πραγματοποιείται σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από αυτόν που ξέραμε, χωρίς να υπάρχει κάποιο οικονομικό όφελος. Είναι πορείες που διαγράφουμε τώρα. Ο καλλιτέχνης είναι πολυάσχολος. Είναι πολλά τα καλλιτεχνικά πεδία που μοιράζεται. Οπότε, πλέον κατευθυνόμαστε σε μία τέτοια πορεία αφού έχουμε πλέον πολύ μεγάλο περιορισμό στις εμφανίσεις”.
Μια αντιπρόταση για τα πανηγύρια
Η ακύρωση των γλεντιών κάτω ακριβώς από τον έναστρο ή άναστρο θερινό νυχτερινό ουρανό δημιούργησε μία πολύ συγκεκριμένη απορία σε αρκετούς καλλιτέχνες: Πώς είναι δυνατόν να απαγορεύεται ένα γλέντι σε ανοιχτό, εξωτερικό χώρο και να επιτρέπεται σε εσωτερικό; Στην δεύτερη περίπτωση δεν υπάρχει κίνδυνος μετάδοσης του ιού;
“Και στα γλέντια θα μπορούσαν να είναι ελεγχόμενα τα πράγματα. Θα μπορούσε να γίνει μία κάτοψη του χώρου από έναν μηχανικό. Και βάσει αυτού, να καθορίζονταν το πόσα τραπέζια θα έμπαιναν, να γνώριζαν και ποιος κόσμος θα μπει, να γίνονταν κρατήσεις για την ιχνηλάτηση, ονομαστικά” αντιπρότεινε ο Ιάκωβος Πατεράκης.
“‘Εφαγαν” με το… κουτάλι τη Νέα Υόρκη, “μίλησαν” με την τύχη τους!
Ο αγαπητός λυράρης και οι συνεργάτες του γλίτωσαν από το στόμα του… λύκου, λίγο πριν την έξαρση της πανδημίας: Τον περασμένο Φλεβάρη, ελάχιστες μέρες πριν από το lockdown, βρέθηκαν για επαγγελματικούς λόγους στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Έχει ενδιαφέρον η προσωπική του εμπειρία, την οποία μας διηγήθηκε:
“Στις 27 του Φλεβάρη φύγαμε για Αμερική, για να παίξουμε δυο μέρες αργότερα στους ομογενείς, στον αποκριάτικο χορό του Κρητικού Συλλόγου Νέας Υόρκης “Μίνως”. Πραγματικά,μείναμε σε ξενοδοχείο και είχαμε τη δυνατότητα/ελευθερία να δούμε πολύ περισσότερα πράγματα, να περπατήσουμε την πόλη.
Μία εβδομάδα κάτσαμε. Δώδεκα ώρες την μέρα ήμασταν έξω. Πήραμε μέσα μαζικής μεταφοράς (λεωφορεία,τραμ, μετρό, ταξί), μπήκαμε σε εστιατόρια,μπήκαμε σε δημόσιους χώρους, πήγαμε σε εμπορικά κέντρα, πήγαμε σε μουσεία –και που δεν πήγαμε! Θα μπορούσαμε να κολλήσουμε. Ήρθαμε 5 Μαρτίου εδώ και δεν είχαμε πάθει τίποτα. Και μάλιστα η ομάδα μας είχε διάφορες ηλικίες. Δεν υπήρχαν τότε μέτρα. Όταν ήταν να φύγουμε, θυμάμαι ότι κάτι έλεγε η τηλεόραση για τον ιό. Ούτε υπήρχε πανικός, ούτε τίποτα”.
Τηλεδιδασκαλία και μαθητές: “Τα παιδιά προσαρμόστηκαν και προχώρησαν”
Ο Νίκος Κατσαράκης, που διδάσκει κιθάρα στο Μουσικό Σχολείο, δεν αποκόπηκε από τους μαθητές του: “Η επαφή δεν χάθηκε. Περάσαμε στην τηλεδιδασκαλία. Ακολουθήσαμε το πρόγραμμα του σχολείου,το σχολικό ωράριο που είχε πολύ μικρές μεταβολές στις ώρες. Τα παιδιά προσαρμόστηκαν και προχώρησαν στα νέα δεδομένα. Προσωπικά, μπήκα σε μία διαδικασία, την τηλεδιδασκαλία, με την οποία δεν είχα ξανασχοληθεί. Χρειάστηκε πολλή οργάνωση για τα διαδικτυακά μαθήματα.
Οι γονείς ήταν πάρα πολύ συνεργάσιμοι, όλο αυτό το διάστημα – είχα περιπτώσεις παιδιών που ήταν πιο επιμελή την περίοδο αυτή.
Όταν άνοιξαν τα σχολεία, συνεχίστηκε στους ίδιους ρυθμούς το μάθημα.
Υπήρχαν πάρα πολύ λίγες περιπτώσεις μαθητών –τουλάχιστον στη δική μου τάξη – που δεν ήρθαν τα παιδιά, όταν άνοιξαν ξανά τα σχολεία. Σε γενικές γραμμές ήταν όλα ομαλά”.
Η αλληλεπίδραση με το κοινό, οι οικονομικές υποχρεώσεις και η ελπίδα
Στον Ιάκωβο Πατεράκη λείπει πολύ εφέτος η επαφή, η αλληλεπίδραση με το κοινό: “Δεν είναι μόνο το οικονομικό. Ασχολήθηκα από παιδί με την μουσική επειδή μού άρεσε. Θεωρώ ότι κάθε δουλειά, για να είσαι επιτυχημένος, πρέπει να είσαι ευχαριστημένος με αυτό που κάνεις.
Εμείς έχουμε να κάνουμε με τις ενέργειες. Δίνουμε τη δική μας και παίρνουμε την ενέργεια του κόσμου. Αυτό έχει χαθεί. Ο κόσμος είναι πιεσμένος, με τα άγχη του, με τα προβλήματά του.
Δεν μπορούμε να ξεδώσουμε. Χάθηκε αυτή η χρονιά, δυστυχώς. Τις παρέες όμως δεν τις αφήνουμε. Θέλουμε και πρέπει να έχουμε μία ανάταση ψυχής. Δεν μπορούμε να κλειστούμε σπίτι να κλαίμε τη μοίρα μας”.
Κομπόδεμα δεν υπάρχει. “Αδυνατούμε να πληρώσουμε τους λογαριασμούς. Μπορεί να μην πεινάμε,εγώ και τα παιδιά μου, αλλά δεν μπορώ να πληρώσω ούτε το δάνειο, ούτε την εφορία,ούτε την ΔΕΗ, ούτε τίποτα. Εννοείται,πώς εάν έχω κάποια λιγοστά χρήματα θα τα διαθέσω για την οικογένειά μου αντί για τους λογαριασμούς.
Το κράτος,που κάτι πάει να κάνει τώρα με τα δάνεια, ας πάγωνε την εφορία, τον ΕΝΦΙΑ. Αυτή τη χρονιά ας μην πάρει χρήματα από τους πολίτες. Αυτοί που αδυνατούν να πληρώσουν τον ΕΝΦΙΑ να μην τον πληρώσουν. Ή αν γίνεται να καταβάλουν τουλάχιστον το 50% των φόρων. Χρειάζεται περισσότερη ευελιξία”.
Μέσα σε αυτή την “πάρα πολύ δύσκολη συγκυρία”, ο Νίκος Κατσαράκης προσπαθεί να βρει μία αχτίδα φωτός και να ενισχύσει την αισιοδοξία του, βάζοντας τον επίλογο στη συζήτησή μας: “Το κράτος έχει πολλές και μεγάλες υποχρεώσεις. Οπωσδήποτε επιβαρύνεται από όλα αυτά μία ασθενής οικονομία. Ελπίζουμε να καταλαγιάσει το συντομότερο αυτή η υγειονομική και οικονομική κρίση, για να μπορέσουμε κι εμείς να συνεχίσουμε στους φυσιολογικούς μας ρυθμούς την πορεία μας”.