Λίγες μέρες αφού η Βουλή υπερψήφισε το πολυνομοσχέδιο με το διαβόητο “κόφτη” και το υπερταμείο ιδιωτικοποιήσεων, ο πρώην γραμματέας του ΣΥΡΙΖΑ Τάσος Κορωνάκης μίλησε στον Πέτρο Παπαβασιλείου και την εφημερίδα Finance & Markets Voice, σε μια συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης: για τους κυβερνητικούς ισχυρισμούς περί εξόδου από την κρίση, τις εξελίξεις που σφράγισαν τη διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ το περασμένο καλοκαίρι και τις διεργασίες στην Αριστερά μετά τη συστημική προσαρμογή του βασικού κυβερνητικού εταίρου.
* Παρά τις προσπάθειες του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης για δίκαιη κατανομή των βαρών, όπως αυτά προκύπτουν από τη συμφωνία του περασμένου Ιουλίου, το τίμημα –και πάλι– φαντάζει βαρύ: έμμεσοι φόροι, «κόφτης», περικοπές. Θα καταφέρει η κοινωνία να ανταπεξέλθει, έπειτα από έξι χρόνια κρίσης και ύφεσης;
Η συμφωνία του καλοκαιριού περιείχε όλα τα στοιχεία της βασικής μνημονιακής συνταγής. Υψηλά πλεονάσματα, σκληρή λιτότητα και ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας, υπό ασφυκτική επιτροπεία, δεν μας επιτρέπουν ούτε να υπαινισσόμαστε δίκαιη κατανομή των βαρών. Το πλαίσιο του εκβιασμού, που σήμερα με τον «κόφτη» επεκτείνεται στο μέλλον, ορίζει απολύτως το μίγμα πολιτικής και ακυρώνει κάθε σκέψη για παράλληλα προγράμματα. Οι πανηγυρισμοί, δε, μετά το κλείσιμο της αξιολόγησης, δείχνουν και την απόλυτη υιοθέτηση αυτής της πολιτικής από την κυβέρνηση. Νέες ιδιωτικοποιήσεις, νέα φτώχεια και επιθέσεις στα δικαιώματα των εργαζόμενων, πάνω στο τραυματισμένο σώμα της κοινωνίας, δεν αφήνουν κανένα περιθώριο, πέρα από τη μάχη για την ανατροπή αυτής της πολιτικής συνολικά.
* Με την ασφάλεια που παρέχει πλέον η χρονική απόσταση από την παραίτησή σας, μπορείτε να μας δώσετε τη δική σας θεώρηση για την εξέλιξη των πραγμάτων; Ηττήθηκε η πρώτη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ; Ο κ. Τσίπρας έπαιξε και έχασε; Εκβιάστηκε, όπως ο ίδιος ομολόγησε, συρόμενος σε έναν επώδυνο συμβιβασμό; Τι ακριβώς συνέβη;
Η ήττα ήταν πλήρης και εκκωφαντική και δεν αφορά μόνο το περιεχόμενο της πολιτικής, αλλά και τον τύπο της διακυβέρνησης, τον τρόπο που γίνονται τα πράγματα, την υποτίμηση της Δημοκρατίας. Προφανώς οι πιέσεις που ασκήθηκαν ήταν αδιανόητες, αλλά κανείς δεν περίμενε πως η πρώτη κυβέρνηση της ριζοσπαστικής Αριστεράς στην Ευρώπη θα έμοιαζε με ανοιξιάτικο περίπατο στην εξοχή. Η στροφή μετά το μεγαλειώδες «Όχι» του δημοψηφίσματος, η εφαρμογή από πλευράς ΣΥΡΙΖΑ του αποτελέσματος του εκβιασμού και η υιοθέτηση, συν τω χρόνω, του συνολικού πλαισίου που θέτουν οι δανειστές, μετέβαλε την ήττα της διαπραγματευτικής γραμμής του ΣΥΡΙΖΑ σε στρατηγική ήττα για την Αριστερά στην Ευρώπη.
* Πόσο ρεαλιστικές ήταν οι επιλογές της οριστικής ρήξης με τους δανειστές ή της παραίτησης της πρώτης αριστερής κυβέρνησης μετά το δημοψήφισμα; Η άλλη πλευρά (του ΣΥΡΙΖΑ) αντιτείνει πως το «Όχι» δεν σήμαινε έξοδο από το ευρώ…
Όπως σωστά επισημαίνει για την Αριστερά η Μάρτα Χάρνεκερ (σημείωση: Χιλιανή κοινωνιολόγος και εξέχουσα ερευνήτρια της διαδικασίας κοινωνικού μετασχηματισμού της Λατινικής Αμερικής), η πολιτική όχι μόνο δεν είναι η τέχνη του εφικτού, αλλά οφείλει να είναι ο τρόπος για να δημιουργήσεις εκείνο τον κοινωνικό, πρώτα από όλα, συσχετισμό, που θα κάνει εφικτό αυτό που σήμερα μοιάζει ανέφικτο. Τα πράγματα, λοιπόν, δεν έχουν να κάνουν με τη στάση μας σε μία στιγμή, αλλά με το τι κάναμε, από πολύ πριν τις εκλογές, μέχρι να φτάσουμε στον ακραίο εκβιασμό.
Σε κάθε περίπτωση, ακόμη και υπό την πίεση του χρόνου, είτε η επιλογή της σύγκρουσης -που θα έπρεπε να έχει κατατεθεί σαφώς στο δημοψήφισμα- είτε η παραίτηση μετά το δημοψήφισμα, παρά τις δυσκολίες, θα άφηναν ελεύθερο πεδίο για την Αριστερά και τα κινήματα, και όλα τα ενδεχόμενα θα ήταν ανοιχτά. Αντίθετα, η εκλογική κάθοδος με αποδοχή του μονόδρομου του μνημονιακού μέλλοντος, και χωρίς καμιά εσωτερική διαδικασία, κλείδωσε αυταρχικά τις εξελίξεις, ανατίναξε τον ΣΥΡΙΖΑ, διέλυσε κάθε αριστερή προοπτική και αφαίρεσε από την Αριστερά το στοιχείο της αξιοπιστίας και της ηθικής υπεροχής.
* Γνωρίζετε καλά τον Αλέξη Τσίπρα. Τι είναι εκείνο που τον μεταμόρφωσε, σε σχέση με το 2013; Μήπως αλλοιώθηκε η «ταυτότητα» του κόμματος;
Τα ζητήματα θεωρώ πως είναι πολιτικά και δεν έχουν να κάνουν με τα πρόσωπα. Με την απόσταση που έχουμε πια από τα γεγονότα, θεωρώ πως δεν πρόκειται για μία οβιδιακή μεταμόρφωση, αλλά για μία πορεία που ξεκίνησε από πολύ νωρίτερα και είχε τα στοιχεία της συστημικής προσαρμογής, της διολίσθησης στον κυβερνητισμό και τελικά της μνημονιακής μετάλλαξης. Σε αυτήν την πορεία, μπορώ να πω πως υποτιμήσαμε τόσο τις πιέσεις ενσωμάτωσης του συστήματος, όσο και την έλξη που ασκεί η ίδια η εξουσία. Από εκεί και πέρα, για όσα κάναμε, και αν θέλετε να μιλήσω προσωπικά, κυρίως για όσα δεν κάναμε κάτω από την πίεση του μεγάλου σχεδίου της κυβέρνησης της Αριστεράς, αλλά και τις δραματικές συνθήκες στην ελληνική κοινωνία, για τις μάχες που δεν δώσαμε εγκαίρως και έκριναν την εξέλιξη των πραγμάτων, έχουμε ευθύνη όλοι, και πιο πολύ όσοι με κάποιο τρόπο συμμετείχαμε στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, με τον βαθμό που αντιστοιχεί στον καθένα και την καθεμιά μας.
* Τι απαντάτε σε όσους τυχόν σας κατηγορούν ότι καλύπτεσθε πίσω από έναν ιδεολογικό μανδύα, αρνούμενος να αποδεχθείτε τις ευθύνες που απορρέουν από τη διακυβέρνηση της χώρας;
Αντίστοιχη κριτική άσκησε, για χρόνια, στην Αριστερά η σοσιαλδημοκρατία, αλλά και τμήματα της Αριστεράς που κατέληξαν γρήγορα σ’ αυτήν και αφομοιώθηκαν πλήρως. Είναι μία συζήτηση που μας είναι γνωστή και από το πρόσφατο παρελθόν του Συνασπισμού.
Η συγκεκριμένη λογική με έμφαση στον «ρεαλισμό» και τη σημασία της διακυβέρνησης δεν βοήθησε ποτέ την Αριστερά. Κατά τη γνώμη μου για την Αριστερά, η διακυβέρνηση δεν μπορεί να αποτελεί αυτοσκοπό, άλλα μόνο ένα μέσο ενταγμένο σε ένα ευρύτερο σχέδιο μετασχηματισμού της κοινωνίας. Η παραμονή στην κυβέρνηση, όταν όχι μόνο δεν συνοδεύεται από βαθιές τομές στο περιεχόμενο και τον τρόπο άσκησης πολιτικής, αλλά αποδέχεται την επιτροπεία και εφαρμόζει ένα σκληρά νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα, προκαλεί ανυπολόγιστη ζημιά. Με αυτές τις σκέψεις, το καλοκαίρι πήρα την ευθύνη μου και αποχώρησα.
* Σας προβληματίζει η χαμηλή απήχηση που καταγράφουν κόμματα όπως η Λαϊκή Ενότητα και το ΚΚΕ; Τι ερμηνεία δίνετε; Δεν αναφέρω, σκόπιμα, την «Πλεύση Ελευθερίας» της Ζωής Κωνσταντοπούλου και το «DIEM 2025» του Γιάνη Βαρουφάκη, επειδή δεν έχουν ακόμη δοκιμαστεί στην κάλπη…
Στην πραγματικότητα η μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ μετατοπίζει όλο το πολιτικό σκηνικό προς τα δεξιά, σκορπίζει απογοήτευση στην Αριστερά, αναζωπυρώνει την κρίση πολιτικής εκπροσώπησης και ωθεί πολύ κόσμο στην αποχή ως πολιτική στάση και στην ιδιώτευση, με τον κίνδυνο να αναπτυχθούν και φαινόμενα αντιπολιτικής.
Απέναντι σ’ αυτή την πραγματικότητα, η Αριστερά δεν φτάνει -όσο χρήσιμο κι αν είναι- απλώς να αποδομεί την κυβερνητική πολιτική, ούτε να επιχειρήσει να φτιάξει ένα κακέκτυπο του ΣΥΡΙΖΑ του 2012. Δυστυχώς, ενώ μία συντεταγμένη συζήτηση του αριστερού αντιμνημονιακού χώρου για το σύνολο αυτής της πορείας, για το ρόλο και τον τρόπο συγκρότησης του πολιτικού υποκειμένου, αλλά και την χάραξη μιας ανταγωνιστικής στρατηγικής, εναλλακτικής στην κυρίαρχη αντίληψη, θα ήταν πιο αναγκαία από ποτέ, δεν φαίνεται ακόμα εφικτή.
«Δεν κρύβεται συνωμοσία πίσω από τις παραιτήσεις μας»
* Γαβριήλ Σακελλαρίδης, Ανδρέας Καρίτζης, Τάσος Κορωνάκης… Τρεις πρώην στενοί συνεργάτες του πρωθυπουργού, οι οποίοι επέλεξαν περίπου τον ίδιο δρόμο. Προβληματίζει, ξέρετε, αυτό. Το να εγκαταλείπουν τον κ. Τσίπρα άνθρωποι που βρίσκονταν τόσο κοντά του, αφήνοντας μάλιστα πίσω τους καρέκλες… εξουσίας. Γνωρίζετε κάτι περισσότερο ή πρόκειται απλώς για ιδεολογικές διαφορές;
Δεν κρύβεται, πάντως, κάποια συνομωσία. Είμαστε άνθρωποι που ξεκινήσαμε μαζί την πορεία μας στην Νεολαία Συνασπισμού, έχουμε παρόμοια συγκρότηση και από τότε μέχρι σήμερα έχουμε δώσει πολλές μάχες από κοινού και, ίσως, έχουμε κάνει και παρόμοια λάθη. Δεν σας κρύβω πως είμαι χαρούμενος που η στάση μας είχε κοινά στοιχεία και σε αυτή την κρίσιμη καμπή.
* Είναι σαφές ότι η κυβέρνηση επιχειρεί να επαναφέρει την κανονικότητα στην οικονομία με τα «όπλα» του… αντιπάλου (πρωτογενές πλεόνασμα,Eurostat, αναδιάρθρωση χρέους κ.λπ.). Θα τα καταφέρει; Μπορεί οι προβλέψεις της Κομισιόν να είναι ευνοϊκές για το β΄ εξάμηνο του τρέχοντος έτους, αλλά ο δρόμος είναι αρκετά ανηφορικός, ιδίως από το 2018 και μετά…
Ακόμη κι αν πιάσουμε ρυθμούς ανάπτυξης -που κι αυτό δεν θα είναι για πάντα-, όλα δείχνουν πως αυτή η ανάπτυξη δεν θα αφορά τον κόσμο της εργασίας και τα φτωχότερα στρώματα. Ούτε φυσικά θα πρόκειται για μία ανάπτυξη που θα σέβεται το περιβάλλον, θα παράγει νέες θέσεις σταθερής και αξιοπρεπούς εργασίας και νέο πλούτο που θα μοιράζεται δίκαια.
Από πολιτική σκοπιά πάντα, θεωρούσα πως σε κάθε στιγμή, όχι μόνο τα μέσα πρέπει να είναι σύστοιχα του σκοπού σου, αλλά πως τα μέσα φανερώνουν και κατά πόσο πιστεύεις στο σκοπό. Τα όπλα του αντιπάλου δυναμώνουν πάντα τον αντίπαλο. Η δεξιά πολιτική παράγει συσχετισμούς αρνητικούς για την Αριστερά και το λιγότερο κακό παραμένει κακό -και πέρα από προθέσεις- μάς απομακρύνει πάντα από το καλό.
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Finance & Markets Voice την Πέμπτη 26 Μαΐου 2016.