Είναι μία από τις ωραιότερες περιοχές στα Χανιά, ελάχιστα γνωστή στον επισκέπτη, συχνά ακόμα και στους Χανιώτες. Τα Ταμπακαριά, η περιοχή όπου κάποτε λειτουργούσαν τα βυρσοδεψεία έχει εγκαταλειφθεί εδώ και μία 30ετία, διατηρώντας όμως σχεδόν ανέπαφη τη μοναδική της γοητεία. Το υπουργείο Περιβάλλοντος προχώρησε χθες στον χαρακτηρισμό ως διατηρητέων μιας ομάδας 17 κτιρίων στην περιοχή, με σκοπό όχι μόνο τη διάσωση αλλά και την επαναχρησιμοποίηση αυτού του εξαιρετικού συνόλου βιομηχανικών κτιρίων.
Τα Ταμπακαριά βρίσκονται στην περιοχή της Χαλέπας, στο ανατολικό άκρο των Χανίων. Είναι ένα συγκρότημα βυρσοδεψείων δίπλα στη θάλασσα, που αποτελείται από δύο «συγκεντρώσεις» κτιρίων, στην οδό Βιβιλάκη και στην Αγία Κυριακή. «Τα Ταμπακαριά ξεκίνησαν να αναπτύσσονται στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού. Ηταν δίπλα στη θάλασσα, γιατί οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν το θαλασσινό νερό για την επεξεργασία των δερμάτων», εξηγεί ο Μιχάλης Γιαννακάκης, αρχιτέκτονας-πολεοδόμος που ασχολείται την τελευταία 20ετία με την περιοχή.
Στόχος είναι η διάσωση και επαναχρησιμοποίηση των κτιρίων, διατηρώντας παράλληλα τον χαρακτήρα της περιοχής.
Ως βιομηχανικά κτίρια πρόκειται για λιτές και στιβαρές κατασκευές. «Τα περισσότερα κτίρια είναι διώροφα ή τριώροφα: στο ισόγειο, που είναι συνήθως χαμηλοτάβανο, είχαν λαξευτές γούρνες, όπου γινόταν το πλύσιμο των δερμάτων. Στον πρώτο όροφο βρίσκονταν τα μηχανήματα επεξεργασίας και στον δεύτερο όροφο, που σε πολλά κτίρια ξεπερνά τα 5 μέτρα, γινόταν η αποθήκευση. Πρόκειται για κτίρια εσωστρεφή, με μικρά παράθυρα, καθαρές όψεις και τετράριχτες σκεπές. Είναι πέτρινα, κατασκευασμένα από πωρόλιθο που αποβάλλει το νερό της θάλασσας. Πολλά έχουν στο εσωτερικό τους χειροκίνητα ασανσέρ, που εξυπηρετούσαν την μεταφορά των δερμάτων».
Μετά τη δεκαετία του ’70, η περιοχή αρχίζει να εγκαταλείπεται και να υποβαθμίζεται. «Σταδιακά, επειδή ο τρόπος επεξεργασίας του δέρματος άλλαξε, πολλοί άρχισαν να εγκαταλείπουν το επάγγελμα», λέει ο κ. Γιαννακάκης. «Σήμερα λειτουργούν ένα βυρσοδεψείο στην περιοχή της οδού Βιβιλάκη και ένα στην Αγία Κυριακή, ενώ ακόμα ένα υπολειτουργεί. Οι επαγγελματίες που έχουν απομείνει είναι άνθρωποι σκληροτράχηλοι, που τρέφουν μεγάλη αγάπη τόσο για το επάγγελμά τους όσο και για την περιοχή».
Χθες, το υπουργείο Περιβάλλοντος κήρυξε διατηρητέα 17 κτίρια στα Ταμπακαριά, στην περιοχή Αγίας Κυριακής. Σύμφωνα με την απόφαση, διατηρητέα χαρακτηρίζονται τα εξωτερικά κελύφη των αρχικών κτιρίων καθώς και οι εναρμονιζόμενες με αυτά μεταγενέστερες προσθήκες. Ως είθισται σε αυτές τις περιπτώσεις, απαγορεύονται κραυγαλέες προσθήκες, τέντες, φωτεινές επιγραφές κ.λπ. Υπάρχει όμως μεγάλο περιθώριο αξιοποίησης: τα κτίρια μπορούν να μετατραπούν σε κατοικίες, τουριστικά καταλύματα, γραφεία, πολιτιστικούς χώρους, εστιατόρια, ή σε χώρους μουσειακής χρήσης με τη δυνατότητα δημιουργίας εντευκτηρίου, πωλητηρίου ειδών τέχνης/χειροτεχνίας που συνάδουν με την παραδοσιακή χρήση των Ταμπακαριών.
«Μεγάλη προοπτική»
Μία ομάδα 26 κτιρίων (στην περιοχή οδού Βιβιλάκη) κηρύχθηκε διατηρητέα το 2014. Ο κ. Γιαννακάκης αγόρασε, αναστήλωσε και μετέτρεψε σε τουριστική κατοικία ένα από αυτά. «Στην Αγία Κυριακή τα συντηρημένα κτίρια είναι περίπου το ένα τέταρτο. Στην οδό Βιβιλάκη έχουν αναστηλωθεί τα τελευταία χρόνια κάποια κτίρια και μετατρέπονται σε boutique hotels. Ηδη η περιοχή έχει αρχίσει να αλλάζει και αυτό δείχνει τη μεγάλη της προοπτική. Κατά τη γνώμη μου, ο χαρακτηρισμός των παλαιών βυρσοδεψείων ως διατηρητέων πολλαπλασιάζει την αξία τους. Τους δίνει τη δυνατότητα επανάχρησης και βοηθά να διατηρηθεί ο χαρακτήρας μιας περιοχής που είναι πραγματικά μοναδική».