Του Κωνσταντίνου Πουλή | Γιατί να μην πουλήσει κανείς την ψήφο του; Το χρήμα είναι ωραίο. Κανείς λογικός άνθρωπος δεν πάει κόντρα στο οικονομικό του συμφέρον.
Δεν έχουν ούτε σαράντα φράγκα στην άκρη,
και θέλουν και να αλλάξουν τον κόσμο.
Σταντάλ, Το κόκκινο και το μαύρο
Ο Παύλος Χαϊκάλης διέπραξε ένα σημαντικό σφάλμα, για το οποίο έχει κάθε λόγο να μετανοήσει. Γιατί να μην πουλήσει κανείς την ψήφο του; Το χρήμα είναι ωραίο. Κανείς λογικός άνθρωπος δεν πάει κόντρα στο οικονομικό του συμφέρον.
Σε αυτόν τον συλλογισμό του οικονομικού ορθολογιστή (ας ονομάσουμε έτσι για ευκολία τον βουλευτή που πουλάει την ψήφο του) μπορεί κανείς να επισημάνει τον κίνδυνο της σύλληψης. Όμως τίποτε δεν εμποδίζει τον οικονομικό ορθολογιστή να εξαγοράσει μερικούς αστυνομικούς, έναν δικαστικό ή/και έναν εισαγγελέα – ό,τι χρειαστεί. Η άλλη πλευρά φαίνεται ότι το κατάφερε περίφημα. Μπόρεσε να θέσει στο αρχείο την υπόθεση την ίδια μέρα, χωρίς καν να ζητήσει άρση του τηλεφωνικού απορρήτου του Αποστολόπουλου.
Σε αυτό το σημείο πάντα κάποιος θα βρεθεί να αναφέρει τις τύψεις συνειδήσεως, που είναι μια σημαντικότατη παράμετρος, φτάνει κανείς να διαθέτει συνείδηση. Αν δεν διαθέτει, το επιχείρημα πάει στα σκουπίδια γιατί εφαρμόζεται μόνο σε όσους ήδη συμφωνούν. Αν διαθέτει, θα βρεθεί ζημιωμένος κατά μερικά εκατομμύρια ευρώ, χωρίς λόγο και αιτία.
Το μόνο που έχει να φροντίσει λοιπόν ο οικονομικός ορθολογιστής, αφού απαλλαγεί από τη συνείδησή του, είναι να πετύχει ένα καλό ντηλ. Να σταθμίσει σωστά την ισορροπία μεταξύ ρίσκου και οφέλους και να πουλήσει ακριβά την ψήφο του. Η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας είναι μια καλή ευκαιρία, με δεδομένο ότι η μεν κυβέρνηση έχει λυσσάξει, το δε πραγματικό διακύβευμα είναι μηδαμινό, μια απλή παράταση της ζωής της. Οι πιθανοί ηθικοί δισταγμοί θέλω να πω είναι αμελητέοι. Εξάλλου καμία ηθική ικανοποίηση δεν συγκρίνεται με την ικανοποίηση που προσφέρουν τρία εκατομμύρια ευρώ. Αν πάλι επιμείνει κανείς στους ηθικούς ενδοιασμούς του, μπορεί να προσχωρήσει στην εξωκοινοβουλευτική αριστερά και να μας αφήσει στην ησυχία μας. Να αφοσιωθεί δηλαδή στην γκρίνια για το ότι δεν έχει λεφτά, παρότι δεν κάνει τίποτα για να αποκτήσει. Ο Ντουρούτι, λέει, παρότι ληστής τραπεζών, πέθανε και του βρήκαν δύο πιστόλια και μια αλλαξιά εσώρουχα. Προφανώς δεν πάμε μπροστά έτσι.
Ωστόσο, επειδή αν είναι να περιμένει κανείς την επόμενη εκλογή φέξε μου και γλίστρησα, η αγορά πρέπει να ανοίξει σε προϊόντα που δεν πωλούνται μόνο εποχιακά. Τροπολογίες, ρυθμιστικές διατάξεις, νόμοι και άλλα εμπορεύσιμα είδη θα επιτρέψουν στον οικονομικό ορθολογιστή να μεγιστοποιήσει το κέρδος του όλο τον χρόνο.
Ως προς το αστυνομικό σκέλος, χρειάζεται απλώς κάποια προσοχή, γιατί κυκλοφορούν κάμερες. Ο οικονομικός ορθολογιστής προσέχει πού δίνει τα ραντεβού του, ώστε να μην αποκαλυφθεί η συναλλαγή. Αν αποκαλυφθεί, βοηθάει πολύ η εξαγορά φιλικών ΜΜΕ και δημοσιογράφων που είναι πρόθυμοι να αναλάβουν την επικοινωνιακή διαχείριση της κρίσης, δηλαδή να εξηγήσουν στο κοινό ότι δεν είδε αυτό που είδε. Αυτό δεν είναι τόσο δύσκολο όσο ακούγεται, γιατί το κοινό λατρεύει τους πλούσιους. Την εποχή του Μαρινάκη, του Μελισσανίδη και του Αλαφούζου, είναι φανερό ότι το κοινό έχει το χρήμα σε πολύ μεγαλύτερη υπόληψη από τις αξίες της γιαγιάς του. Κατά βάθος ούτε φθονεί ούτε εχθρεύεται τους πλούσιους. Τους θαυμάζει, με το ανοιχτό στόμα του χάνου, όπως παρακολουθεί σαπουνόπερες ή κοσμικές ειδήσεις.
Ο άνθρωπος που έχει εθιστεί να ακούει πώς τρώει το χταποδάκι του ο Τομ Χανκς είναι ένας φίλαθλος της οικονομικής επιτυχίας. Τρώει χάμπουργκερ και ονειρεύεται σολωμό, μια ζωή. Αυτός ο άνθρωπος λοιπόν δεν θα κατηγορούσε ποτέ κάποιον που έβαλε το χέρι στο μέλι. Σιχαίνεται τα μούτρα του, που δεν θα βρεθεί ποτέ κοντά στο μέλι. Εξάλλου το τι έχουν να πουν οι ηθικολόγοι είναι αδιάφορο, πρόκειται απλώς για τις διαμαρτυρίες των ηττημένων της ζωής. Γι’ αυτό και, ενάντια σε κάθε λογική, πιάνουν τόπο μόνο όσα λέγονται στις ειδήσεις. Με τι ανάστημα να αμφισβητήσει κανείς έναν άνθρωπο που βγάζει εφτακόσια χιλιάρικα τον χρόνο; Δεν καταπίνεις τη γλώσσα σου καλύτερα;
Έτσι, την ώρα που ένας βουλευτής καταγγέλλει παραθέτοντας και αποδεικτικό υλικό ότι υπήρξε απόπειρα χρηματισμού, στις ειδήσεις μαθαίνουμε ότι ο βουλευτής που επιδιώχθηκε να χρηματιστεί έπαιζε στο χρηματιστήριο πέντε χιλιάδες ευρώ. Αυτό είναι άσχετο. Και όταν στην κουβέντα υπεισέρχεται κάτι άσχετο, μπορούμε καταλάβουμε αμέσως ότι κάποιος προσπαθεί να εκτρέψει τη συζήτηση, γιατί αυτό που λέγεται είναι δυσάρεστο. Η προφανής εξήγηση είναι ότι ο Χαϊκάλης έκανε μια κουταμάρα που χρησιμοποιήθηκε εναντίον του την ώρα που αποκάλυπτε κάτι πολύ σοβαρότερο.
Το τι ακριβώς έχει συμβεί με τους χρηματισμούς το αποφάσισε ήδη η δικαιοσύνη: τίποτα. Με βάση όμως όσα ξέρω και τον συλλογισμό που προηγήθηκε, μπορώ να διατυπώσω ένα αξίωμα γενικής χρήσεως:
Χαϊκάλη, είσαι μεγάλο κορόιδο!