Αξιότιμε κ. Διευθυντά.
Στον δρόμο για το Καστέλι αναρωτιόμουνα τι πάω να δω. Το έργο το είχα ξαναδεί πριν από τριάντα τόσα χρόνια: ένας «ντόπιος» θεατρικός συγγραφέας, «προοδευτικών» τάχα απόψεων, να βλέπει να «σηκώνεται» από την τοπική ερασιτεχνική θεατρική ομάδα ένα πρωτόλειο κείμενό του και να αυτοαναγορεύεται σαν ο … Μολιέρος (τουλάχιστον) της περιοχής. Είχα όμως μια … υποχρέωση (αν και δεν συμφωνώ με τον όρο) απέναντι στην «Πρόβα 4αώρου», ένα ερασιτεχνικό θεατρικό σχήμα, που δυο χρόνια τώρα μου κάνει την τιμή να με καλεί στα δημιουργήματά του. Στον «Ράφτη Κυριών», πέρυσι, είδα μια σφριγηλή ομάδα, με την έννοια μιας σύμπνοιας, που υπερασπίστηκε ικανοποιητικά το Γαλλικό βουλεβάρτο, αλλά κατά κάποιο «συμβιβαστικό» τρόπο, απέναντι σε μια τοπική κοινωνία, χωρίς άμεσο καταγγελτικό λόγο. Έτσι ο … αμφιλεγόμενος τίτλος της φετινής παράστασης … «ΤΥΠΑΔΕΣ» … (άκου … «Τυπάδες»!) και «ντόπιος» συγγραφέας κάτι μου κάνανε από τα παλιά, αλλά λέω θα πάω!
Και δεν το μετάνιωσα!
Μετάνιωσα μόνο που δεν αξιώθηκα να δω την παράσταση νωρίτερα, ώστε να έχω το περιθώριο να την ξαναδώ και να την ξαναδώ και να την ξαναδώ!
ΤΟ ΕΡΓΟ
Ο … παρεξηγήσιμος τίτλος του έργου: «ΤΥΠΑΔΕΣ» παραπέμπει αρχικά σε μια πρώτη σκέψη ηθογραφίας, πολύ συνηθισμένο σε μικρές τοπικές κοινωνίες όπου τα «κουσούρια» κοινωνικών χαρακτήρων διασύρονται – πολλές φορές και υπερβολικά – για την απενοχοποίηση της κοινωνικής κριτικής, μέσα από φαρσοκωμωδίες που ενώ αναφέρονται σε συγκεκριμένα μέλη αυτής της κοινωνίας, παρουσιάζονται με έναν απρόσωπο λόγο.
Κι εδώ είναι η … παρεξήγηση. Ακόμα και χωρίς τα αρχικά επεξηγηματικά σχόλια, από τις πρώτες ατάκες του κειμένου διαφαίνεται η πρόθεση του συγγραφέα να στηλιτεύσει την εν γένει στάση του Τύπου, των ανθρώπων δηλαδή της ενημέρωσης, την διόγκωση της παραπληροφόρησης, την στρέβλωση, τον αποπροσανατολισμό, το ΨΕΥΔΟΣ!
Στην γραφή του αξιοποίησε πολλά στοιχεία από την Ελληνική Μυθολογία – που ήταν και είναι η πλέον αξιόπιστη πηγή πληροφοριών – «σερβιρισμένα» μέσα σε πιάτα σύγχρονων καταστάσεων, που έχουν χάσει τον ιστορικά σημειακό τους χαρακτήρα και ενώ αναφέρονται σε συγκεκριμένα πρόσωπα (π.χ. Εφραίμ, Βατοπαίδι κλπ.) ή καταστάσεις (π. χ. παπα-ροκάδες) αποτελούν διαχρονικά φαινόμενα της λειτουργίας μιας κοινωνίας που διαφεντεύεται από το κυρίαρχο ψεύδος των πολιτικών και των παραφυάδων τους (= λέγε με «παπαγαλάκια»).
Δικαίως λοιπόν το κείμενο αυτό του κ. Γιάννη Γεωργακάκη απέσπασε το βραβείο της Εταιρίας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων, Μουσικοσυνθετών και Μεταφραστών. Έδειξε μια καθαρή πένα, μακριά από σκοπιμότητες και επηρεασμούς. Μπράβο του!
Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ
Γλαφυρό κι ευρηματικότατο το κείμενο, έπρεπε να βρει ένα κατάλληλο σχήμα για να παρασταθεί. Και τι καταλληλότερο από ένα ερασιτεχνικό θεατρικό σχήμα, που θα απέβαλε τις όποιες πολιτικές σκοπιμότητες και θα τολμούσε να παρουσιάσει στο κοινό του έναν τέτοιο μεστό και «καυτό» θεατρικό λόγο.
Το ερασιτεχνικό θέατρο δεν διεκδικεί δάφνες υψηλής υποκριτικής τέχνης, υπερασπίζεται όμως αλήθειες με την ένταση και το πάθος της καταγγελίας της κοινωνική υποκρισίας που υποβιβάζει την έννοια ΘΕΑΤΡΟ σε μια καρικατούρα υποκρισίας.
Κι εδώ η «Πρόβα 4ώρου» τόλμησε!
Σε μικρές κοινωνίες δεν είναι τόσο εύκολο να λες απροκάλυπτα την ΑΛΗΘΕΙΑ. Ψάχνουν οι ερασιτέχνες να βρουν διαδρόμους και κώδικες για να αισθάνονται «ασφαλείς» ειδικά στο σύγχρονο αβέβαιο περιβάλλον. Όμως εδώ είναι αυτό που λέμε: «έφτασε ο κόμπος στο χτένι».
Δεν θα σταθώ στην απόδοση του κάθε ενός ΗΘΟΠΟΙΟΥ. Γιατί δεν έχει καμία μα καμία σημασία. Απέδωσαν όλοι εξ ίσου καλά την ΑΛΗΘΕΙΑ του κειμένου και αυτό είναι το κορυφαίο εύσημο που πρέπει να τους αποδοθεί. Ο ιδρώτας που στραφτάλιζε στα μέτωπά τους στο τέλος της παράστασης – και που δεν οφειλόταν στην ζέστη της μικρής αίθουσας – είναι η καλύτερη απόδειξη στο πόσο σοβαρά αντιμετώπισαν το έργο και τις καταγγελίες του.
Θα σταθώ για λίγο στην σκηνοθεσία της κ. Θεώνης Κουτσουνάκη. Ευρηματική, απέριττη, εξυπηρέτησε άψογα το κείμενο και σμίλεψε την ερασιτεχνική «δυσκαμψία» (λόγω έλλειψης θεωρητικού υποβάθρου) με εύσχημο τρόπο ώστε να μην δυσκολέψει το δυναμικό της. Η σκηνή του φινάλε, με το τραγούδι και την χορογραφία ήλθε σαν επιστέγασμα στην εξαιρετική προσπάθεια. Συγχαρητήρια και σ’ ανώτερα!
Εντυπωσιακή – αν και λίγο … επικίνδυνη – η αναστροφή των θέσεων σκηνής-πλατείας. Έδωσε μιαν άλλη σημειολογία στις θεατρικές διαστάσεις. Το ίδιο και το σκηνικό σε μια ονειρική αλλά και ρεαλιστική απεικόνιση του Κάτω Κόσμου των αρχαίων ημών. Τα μουσικά θέματα «έδεναν» άψογα την ροή της ιστορίας. Ίσως το πολύ λιτό πρόγραμμα να είναι μια μικρή παρατυπία – ο Δαίμων βλέπετε – στο συνολικό δημιούργημα, αλλά ας μην είμαστε μεμψίμοιροι.
Η ΠΡΟΤΑΣΗ
Όλα άψογα λοιπόν! Όλα;
Μετά από μια τέτοια παράσταση το Ερασιτεχνικό Θεατρικό Σχήμα Κισάμου «Πρόβα 4ώρου» ΔΙΚΑΙΟΥΤΑΙ να απαιτήσει από τον Δήμο και την κοινωνία της Κισάμου (εντός και εκτός Καστελίου), μιαν άλλη αντιμετώπιση σε βασικά θέματα που δεν αφορούν μόνο το σχήμα, αλλά και την κοινωνία γενικότερα:
– Την δημιουργία κατάλληλων υποδομών για την υποδοχή καλλιτεχνικών σχημάτων. Να ολοκληρωθεί το ανοιχτό θέατρο στην Ποταμίδα στο όνομα του μεγάλου Κισαμίτη ηθοποιού Μάνου Κατράκη (και μάλιστα στην σωστή του θέση)
– Την μετάκληση – με στήριξη των Δημοτικών Αρχών – ερασιτεχνικών και μη σχημάτων, για την «απελευθέρωση» από τα δεσμά της μικρότητας των καλλιτεχνικών προσπαθειών.
– Την στήριξη, υλική και ηθική του σχήματος από πλευράς Δήμου.
Γιατί η ΤΕΧΝΗ είναι το ουσιαστικότερο φάρμακο για την αντιμετώπιση της κρίσης…
Μανόλης Πουλής
