Άνθρωποι με πρόσωπο και χωρίς “πρόσωπο”

Του Βαγγέλη Πάλλα

Ο τσακισμένος άνθρωπος κρύβει τα δάκρυά του με χαμόγελο δυναμισμού. Ο τσακισμένος άνθρωπος ντύνεται με ατσάλι, ετοιμοπόλεμος για τη μάχη που λέγεται ζωή. Ο αξιοπρεπής άνθρωπος τραγουδάει και χορεύει, ενώ κρησφύγετο για τον πόνο του γυρεύει. Ο δήθεν «σκληρός» άνθρωπος κλειδώνει και αμπαρώνει την ψυχή του.

Μακρύ είναι το ταξίδι της ζωής και μαζί η ώρα της αναδρομής. Σε αυτό το ταξίδι συναντάς ανθρώπους ψεύτες και μοχθηρούς, που τους φοβούνται ακόμη και τα ερπετά, που συναναστρέφονται με ανθρώπους σερνόμενους σε πατώματα, σοκάκια, δρόμους και διαδρόμους.

Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που δεν μπορείς να τους ξεχωρίσεις ανάμεσα σε άλλους. Είναι αυτοί που έχουν πατρίδα ολάκερο τον κόσμο, που είναι στις πορείες, στα οδοφράγματα, είναι ελεύθεροι ανάμεσα στις συμπληγάδες που κυριεύουν τις σκέψεις.

Ένας αέρας μεταφέρει τα τραγούδια τους, χρόνια τώρα ξεδιπλώνοντας μαζί τους τα πιο όμορφα συναισθήματα… Αλληλεγγύη, δουλειά, ισότητα. Υπάρχουν άνθρωποι επαναστάτες, έλεγαν πως είναι να αλλάξουν τον κόσμο, αλλά μύριζαν θάνατο. Είδα ανθρώπους καλοντυμένους να προσκυνούν μες στην εκκλησία, να αφήνουν πλούσιο οβολό στην άκρη της εικόνας και να φεύγουν. Κι είδα την εικόνα να δακρύζει και τον παπά να πανηγυρίζει για το θαύμα.

Νόμισε πως η εικόνα δάκρυσε από χαρά για τον οβολό. Ούτε που φαντάστηκε πως δάκρυσε από πόνο και θλίψη.

… Τα δακτυλικά αποτυπώματα, δεν είναι μονάχα στα μητρώα των φυλακών, φυλάγονται στα αρχεία της ιστορίας, είναι οι πυκνές σιδηροδρομικές γραμμές… Γ. ΡΙΤΣΟΣ

Ποτέ μην κρίνεις μόνο το περιτύλιγμα, μόνο το απ’ έξω. Η ζωή είναι πόλεμος και ο δυνατός άνθρωπος με πανοπλία ντύνεται είναι αναγκασμένος. Στην πορεία είδα σχολεία που θύμιζαν φύλακες και δασκάλους που ομοίαζαν με δεσμοφύλακες. Και είπα πως το κέρδισαν το στοίχημα τα τέρατα. Με τέτοια σχολεία την άνοιξη θα φυτρώσουν μόνο αγκάθια.

Υπάρχουν άνθρωποι που σαν κοιτούσαν στον καθρέπτη εκείνος μαύριζε, δεν άντεχε την ασχήμια που κουβαλούσαν.

Κι είδα τους ίδιους ανθρώπους να στριφογυρίζουν το μαστίγιο της εξουσίας που κρατούσαν και να κατεβάσουν σε ανυπεράσπιστη στους ανθρώπους.

Μάτια σκληρά, κλειδωμένα, αδιαπέραστα. Προσπάθησε, άνοιξε την πόρτα και θα ταξιδέψεις σε απέραντο ωκεανό ελπίδας και προσμονής.

Τα μάτια της μοναξιάς γυρεύουν αληθινούς ανθρώπους, που γυρεύουν μόνο την αλήθεια και την ελευθερία.

Είδα ανθρώπους να βαδίζουν όρθιοι, όπως και ταιριάζει σε ανθρώπους, ακόμη κι όταν οδηγούν στην κρεμάλα ή στο απόσπασμα με ένα γαρίφαλο. Και σκύλιαζαν οι δήμιοι και οι εκτελεστές, άφριζαν από τη λύσσα τους που δεν μπόρεσαν ποτέ να ζήσουν το ανθρώπινο.

Συνάντησα ανθρώπους ασήμαντους τους πιο σημαντικούς της γης να πιάνουν αγκάθι κι αυτό να γίνεται λουλούδι, να ακουμπάνε το μίσος κι αυτό από ντροπή να γίνεται αγάπη, να σφίγγουν το χέρι του διπλανού τους κι αυτό να γίνεται σιδερένιο.

Είδα ανθρώπους μικρούς που αποδείχτηκαν τεράστιοι, που πήραν στα χέρια τους τούς τροχούς της ιστορίας και την πέρασαν ματωμένοι στην απέναντι όχθη, κόντρα στο ρεύμα των εποχών και των συνθηκών.

Είναι αυτοί οι άνθρωποι που ψάχνω να βρω στα όνειρά μου, στο δρόμο, στο γήπεδο, στο θέατρο, στους κοινούς αγώνες μας, αυτούς τους ανθρώπους που μαζί τους θα πορευτούμε να ανακαλύψουμε νέους ορίζοντες, αλλά χρειάζεται το θάρρος να απομακρυνθούμε από την ακτή. Αυτοί οι τελευταίοι οι μικροί κι ασήμαντοι κρατάνε Θερμοπύλες. Όχι σαν τους φημισμένους Σπαρτιάτες, αλλά οαν άσημους Θεσπιείς που η πόρνη ιστορία τους κρατάει άγνωστες μες στις αιώνες.

… αυτά τα κόκκινα σημάδια στους τοίχους, μπορεί να’ναι κι από αίμα, όλο το κόκκινο στις μέρες μας είναι αίμα, μπορεί να’ναι κι από το λιόγερμα, που χτυπάει στον απέναντι τοίχο…

ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΣΩΠΟ

Είναι άνθρωποι που αναδύονται στην επιφάνεια του κοινωνικού υπονόμου, πιστεύοντας ότι είναι νικητές. Είναι αυτοί που πνίγονται στα λύματα και νομίζουν ότι τελικά επιπλέουν. Είναι αυτοί που έχουν μαζέψει όλα τα έπαθλα, αλλά έχουν χάσει ολόκληρο το σύμπαν. Είναι αυτοί που μεγαλώνουν παιδιά και καταναλώνουν θρησκευτικές εικόνες, αλλά ταυτόχρονα καταναλώνουν και μικραίνουνε.

Τους θαυμάζουμε, τους χλευάζουμε, τους ωραιοποιούμε και τους θάβουμε, ενώ είναι εδώ αλλά δεν βρίσκονται πουθενά. Υπάρχουν στα πεζοδρόμια, αλλά χάνονται στα γήπεδα. Είναι αυτοί που φλέγονται από πάθη, αλλά βουλιάζουν στην πεζή καθημερινότητα. Είναι αυτοί που είχαν όνειρα ζωντανά, άλλα ξεθώριασαν. Είναι αυτοί που καίνε τις σκιές του παρελθόντος, αλλά συντηρούνε τους σκελετούς του σήμερα. Είναι αυτοί που πνίγονται από τον καπνό των άλλων, αλλά αναπνέουν από τη ζωή των άλλων.

Είναι αυτοί που σε συναντούν στο δρόμο και σε προσπερνούν, γιατί απλά βιάζονται να τελειώσουν μια δουλειά που δεν θέλουν ν’ αρχίσει ποτέ.

Τους ακούμε, αλλά δεν ξέρουμε τίποτα παραπάνω γι’ αυτούς. Ζουν ανάμεσά μας, αλλά κανείς δεν τους έχουν δει, δεν τους έχουν αγγίξει, δεν τους έχουν μυρίσει, κινούνται σαν εξωγήινα όντα μιας τηλεοπτικής εκπομπής, όμως έχουν σάρκα και οστά.

Είναι οι επίτιμοι προσκεκλημένοι σε κάθε πολιτική αντιπαράθεση. Οι αγανακτισμένοι της πλατείας, της γειτονιάς, της πολυκατοικίας και της κάθε λαϊκής αγοράς.

Είναι τα αγαπημένα παιδιά των ρεπορτάζ και τα αποπαίδια τους ταυτόχρονα. Τα λατρεμένα τέκνα των κυβερνήσεων και τα θύματα των διαδηλώσεων. Είναι οι φιλήσυχοι πολίτες που τους σπάσανε τα αυτοκίνητα και οι υπερχρεωμένοι πελάτες των τραπεζών που τους κλέψανε τα σπίτια τους.

Είναι όλοι μαζί και ο καθένας χώρια.

Γνώρισα ανθρώπους φτωχούς κατατρεγμένους, αδικημένους κι ανέργους να φιλούν το χέρι που τους πέταγε ένα ξεροκόμματο. Ήταν το ίδιο χέρι που τους έφερε στην κατάσταση που βρισκόταν.

Είδα ανθρώπους να κινούνται υπόγεια, σε σκοτεινούς δρόμους, που δεν συγκρούονται, δεν αγωνιούν, δεν έχουν πνευματική ανάγκη αναζήτησης του ιδανικού. Είναι αυτοί που βάζουν τον εαυτό τους πάνω από το έργο τους, που είναι ανασφαλείς και αγέλαστοι.

Είναι αυτοί που με κάθε ευκαιρία, χειροκροτούν τον κάθε σαλτιμπάγκο, που κυνηγούν το βόλεμα, είναι αυτοί που ζουν χωρίς ιδανικά, χωρίς όνειρα, χωρίς ιδεολογικό δρομολόγιο.

Γνώρισα μαστιγωμένους ανθρώπους να κλαίνε από ευγνωμοσύνη και να ευχαριστούν τον Θεό που εξακολουθούν να είναι ζωντανοί. Μάλλον πίστεφαν πως η ζωή ήταν το καθημερινό μαστίγωμα. Είδα γιατρούς να θησαυρίζουν από τις αρρώστιες που θεράπευαν και δικηγόρους να πλουτίζουν από τις παρανομίες που υπερασπίζονταν. Γνώρισα ανθρώπους να σπέρνουν την ανισότητα στο όνομα της ισότητας, να κατακρεουργούν τη δημοκρατία στο όνομά της.
…ήταν μακρύς ο δρόμος ως εδώ, δύσκολος. Τώρα είναι δικός σου αυτός ο δρόμος. Τον κρατάς όπως κρατάς το χέρι του φίλου σου… Γ. ΡΙΤΣΟΣ

Αληθινοί επαναστάτες είναι αυτοί που, παίρνοντας κάθε ρίσκο της περιπέτειας έξω από τα τείχη του οικείου και ψευδούς, γκρεμίζουν τον κόσμο των εξωτερικών ειδώλων και των εξαρτήσεών τους. Αρχίζοντας από το γκρέμισμα όλων των πλαστών αντικατοπτρισμών τους στα μέσα τους.

Και η διαυγής ακοίμητη επανάσταση δεν έφυγε ποτέ από εδώ. Ακόμα κι όταν φεύγουν οι επαναστάτες. Τις περισσότερες φορές αφανείς, απαρατήρητοι κι άγνωστοι στα πλήθη. Όχι όμως και οι κραδασμοί που αφήνουν πίσω τους και γίνονται αισθητοί σε όσους είναι έτοιμοι να τους εισπράξουν.