«Το νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης αν και απαραίτητο, αν και αυτονόητης χρησιμότητας, παρακολουθώντας τις συζητήσεις στην αρμόδια Επιτροπή, αλλά και στην ολομέλεια της Βουλής, είδαμε να αντιμετωπίζεται στην καλύτερη των περιπτώσεων ασόβαρα.
Και οι αντιδράσεις αυτές, δυστυχώς αφορούν το σύνολο της Αντιπολίτευσης που για διαφορετικούς – αλλά πάντα μικροπολιτικούς – λόγους επιχειρεί να υπονομεύσει το νομοσχέδιο – ανάσα τόσο για τον υπερπληθυσμό των φυλακών – αφού τα ιδρύματα έχουν ξεπεράσει προ πολλού τα όρια τους – όσο και για τη συστηματική παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Αυτή τη στιγμή μετράμε περί τους 13000 κρατούμενους (μεταξύ αυτών εκατοντάδες ανήλικοι, πολλοί υπερήλικες και βαριά ανάπηροι) που στοιβάζονται κυριολεκτικά σε εγκαταστάσεις που χωρούν λιγότερους από 10.000 ανθρώπους. Όλα τα παραπάνω έχουν μετατρέψει τις φυλακές σε αγκάθι για την κοινωνία μας και δε λύνονται με ακροδεξιά ρητορική και κινδυνολογίες.
Και το λέω αυτό, καθώς εδώ και περίπου δύο εβδομάδες παρατηρούμε την Αξιωματική Αντιπολίτευση να επενδύει στην όξυνση των συντηρητικών αντανακλαστικών της κοινωνίας πάνω σε προβλήματα που ούτε κατάφερε να λύσει, ούτε ενδιαφέρεται να λυθούν. Εμείς όμως προσπαθούμε να τα λύσουμε. Αυτή είναι μια από τις διαφορές μας με την προηγούμενη Κυβέρνηση. Και οι ευθύνες βαραίνουν αντίστοιχα όλες τις πολιτικές δυνάμεις που συνεπικουρούν τέτοιου είδους τακτικές.
Τα ερωτήματα που θα έπρεπε να απαντήσουν οι βουλευτές της Αντιπολίτευσης πριν βιαστούν να καταψηφίσουν ένα νομοσχέδιο που υπό άλλες συνθήκες – αν ήταν απελευθερωμένοι δηλαδή από μικροκομματικά δεσμά – θα επικροτούσαν, είναι τι φυλακές χρειαζόμαστε και τι φυλακές επιθυμούμε. Φυλακές – αποθήκες ή φυλακές – σωφρονιστικά ιδρύματα; Θα έπρεπε να μας απαντήσουν πως αντιλαμβάνονται την ασφάλεια του κοινωνικού συνόλου; Με φυλακές κολαστήρια; Γιατί δημαγωγώντας… τα κολαστήρια υπερασπίζονται.
Η παρούσα κατάσταση επιδεινώνει τις συνθήκες κράτησης των κρατουμένων δυσχεραίνοντας την επανένταξή τους στην κοινωνία και πριμοδοτώντας την εγκληματοποίηση και την υποτροπή τους. Κι αν αυτά δεν τους ενδιαφέρουν, οφείλουν να γνωρίζουν πως αυτή η μαύρη πραγματικότητα επιδρά αρνητικά (και) στις συνθήκες εργασίας του προσωπικού. Άρα μιλάμε για κολαστήρια τόσο για τους κρατούμενους, όσο και για τους εργαζόμενους. Με το παρόν νομοσχέδιο όχι μόνο δεν απειλείται το κοινωνικό σύνολο, αλλά την ίδια στιγμή προστατεύεται η Δημόσια Υγεία και το κράτος δικαίου που τα προηγούμενα χρόνια δέχτηκε ισχυρά πλήγματα.
Εμείς ως Κυβέρνηση οφείλουμε να φωτίσουμε τα κρίσιμα σημεία του νομοσχεδίου που βρίσκει ευήκοα ώτα στην κοινωνία. Κι αυτό φάνηκε και στη διαβούλευση επί του νομοσχεδίου, όπου ακούστηκαν πολλά ενδιαφέροντα, χρήσιμα και προωθητικά που ενίσχυσαν τις επεξεργασίες μας. Θα ήθελα λοιπόν να αναδείξω κι εγώ ορισμένα σημαντικά σημεία:
Στη «Διεθνή Σύμβαση για τα δικαιώματα του Παιδιού» αναφέρεται πως η κράτηση και φυλάκιση ανηλίκων θα πρέπει να αποτελεί έσχατο μέτρο. Στο ίδιο μήκος κύματος και η Ευρώπη τις τελευταίες δεκαετίες. Εξάλλου, η εμπειρία δείχνει πως οι φυλακές ανηλίκων συντηρούν ή και πολλαπλασιάζουν την εγκληματικότητα.
Με το παρόν νομοσχέδιο επιτέλους διαμορφώνεται ένα καινούργιο σκηνικό, όπου φυλακίσεις προβλέπονται μόνο για κακουργηματικές πράξεις, ενώ ταυτόχρονα αναβαθμίζεται ο ρόλος των εκπαιδευτικών μέτρων και δίνεται έμφαση στην κοινωνικοποίηση των νέων ατόμων.
Παράλληλα, το νομοσχέδιο (υπό αυστηρές προϋποθέσεις) επιτρέπει την απόλυση υπερήλικων, ασθενών και ανθρώπων με αναπηρία, που η κράτησή τους αποδεδειγμένα επιδεινώνει την υγεία τους. Ανάλογες διατάξεις θα βρείτε σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη.
Την ίδια στιγμή 1 στους 4 κρατούμενους είναι στη φυλακή για υποθέσεις σχετιζόμενες με χρήση ναρκωτικών. Το νομοσχέδιο προκρίνει τη θεραπεία και την απεξάρτηση δίνοντας κίνητρα στους κρατούμενους, όπως για παράδειγμα αποφυλάκιση με τη συμπλήρωση της πρώτης φάσης του προγράμματος απεξάρτησης μέσα στη φυλακή, ή μέσω του υπολογισμού ημερών ποινής για όσους συμμετέχουν σε προγράμματα ψυχικής απεξάρτησης.
Τέλος, στις φυλακές της χώρας «φιλοξενούνται» 506 υπό απέλαση αλλοδαποί. Αυτή η «φιλοξενία» – κράτηση μπορεί να διαρκέσει, σήμερα, μέχρι 18 μήνες, διάστημα εξαιρετικά παρατεταμένο. Με το νομοσχέδιο, θεσμοθετείται η υποχρέωση των αρχών να δρουν έγκαιρα (πέντε μήνες πριν τον χρόνο της υφ’ όρον απόλυσης) ώστε να προετοιμάζεται η απέλαση ή να διαπιστώνεται το ανέφικτο αυτής. Διευκολύνεται έτσι η ομαλή λειτουργία των φυλακών, με την αποσυμφόρηση από άτομα που δεν εκτίουν ποινές, ενώ παράλληλα προστατεύονται τα ανθρώπινα δικαιώματα των αλλοδαπών.
Φυσικά, το νομοσχέδιο αποτελεί ένα πρώτο βήμα. Θα ακολουθήσουν κι άλλα στην κατεύθυνση της κοινωνικής ισορροπίας και της διασφάλισης των δικαιωμάτων. Σε αυτό το πλαίσιο καλούμε όλους τους δημοκρατικούς πολίτες – τη συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων δηλαδή – να στηρίξουν τις προσπάθειες της Κυβέρνησης προς αυτήν την κατεύθυνση.