Τις τελευταίες εβδομάδες πολύς λόγος γίνεται για την Τράπεζα Αττικής. Προς τι όλος αυτός ο θόρυβος, η μικροπολιτική και η διαστρέβλωση της πραγματικότητας και μάλιστα για μια τράπεζα που ελέγχει μόλις το 2% της αντίστοιχης αγοράς και έχει βασικό μέτοχο το ΤΣΜΕΔΕ; Έχει στόχο μόνο να πλήξει την Κυβέρνηση; Κατά τη γνώμη μου, όχι.
Η εκπεφρασμένη απόφαση μας να στηρίξουμε και να ενισχύσουμε την ύπαρξη ενός παράλληλου ή συμπληρωματικού χρηματοπιστωτικού συστήματος, που θα καλύψει την ανάγκη για μια ισχυρή, αποτελεσματική και κοινωνικά προσανατολισμένη αναπτυξιακή πολιτική, έχει ενοχλήσει το σύστημα διαπλοκής που κάνει ότι μπορεί για να εμποδίσει μια τέτοια εξέλιξη.
Μέχρι σήμερα οι συστημικές τράπεζες παρά την έγκαιρη και συνολική ανακεφαλαιοποίησή τους, χρηματοδοτούν ελάχιστα έως καθόλου την ανάπτυξη, συνεπώς πέρα από θεσμούς και συνέργειες που θα κινητοποιούν δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους που θα κατευθύνονται σε αναπτυξιακούς στόχους, χρειαζόμαστε και χρηματοδοτικά εργαλεία ικανά να λειτουργήσουν στοχευμένα.
Άρα γίνεται φανερό πως χρειαζόμαστε χρηματοδοτικά ιδρύματα εκτός συστήματος που θα συμπαρασύρουν και τις υφιστάμενες τράπεζες να αλλάξουν στάση, ανοίγοντας την κάνουλα στην πραγματική οικονομία.
Κι αυτή η ιδέα δεν αποτελεί μια ουτοπία, αλλά μια πραγματικότητα σε όλη την Ευρώπη, καθώς σε όλες τις χώρες, πέρα από συστημικές τράπεζες, υπάρχουν και λειτουργούν και μη συστημικές.
Και τη μεγάλη μάχη γι‘ αυτό την έδωσε πρώτος ο αγαπημένος των επικριτών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε(!), που δεν ήθελε με τίποτε να τεθούν υπό τον έλεγχο της ΕΚΤ οι Sparkassen (οι – τηρουμένων των αναλογιών – συνεταιριστικές τράπεζες) της Γερμανίας.
Συγκεκριμένες ανάγκες χρηματοδότησης προλειαίνουν το έδαφος για νέα χρηματοδοτικά σχήματα. Στην Ελλάδα της κρίσης τέτοιες τράπεζες δεν θα είχαν αποστολή να κερδίζουν χρήματα, αλλά να υπηρετούν τοπικές κοινωνίες ή επαγγελματικούς κλάδους, να φροντίζουν τις καταθέσεις των απλών πολιτών, να χρηματοδοτούν δανειακές ανάγκες δήμων, περιφερειών ή υγειών συνεταιρισμών.
Είναι γεγονός ότι το ελληνικό τραπεζικό σύστημα βρίσκεται σε μεταβατική φάση, όμως με τη ρύθμιση των κόκκινων δανείων – με τρόπο που θα προστατεύει την μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία και την υγιή επιχειρηματικότητα – αλλά και με τη σταδιακή επιστροφή των καταθέσεων, οι τράπεζες θα ανακτήσουν το ρόλο τους ως χρηματοδότες της οικονομίας.
Σε αυτήν την κατεύθυνση είναι ενθαρρυντικά τα στοιχεία που βλέπουν το φως της δημοσιότητας το τελευταίο διάστημα και δείχνουν πως το δεύτερο τρίμηνο του 2016, για πρώτη φορά στα χρόνια της κρίσης, παρατηρείται μείωσή στους ρυθμούς αύξησης των κόκκινων δανείων, αλλά και σημαντική επιστροφή καταθέσεων (Αυξήθηκαν κατά 1,32 δισ. ευρώ οι καταθέσεις τον Αύγουστο).
Παράλληλα, και σύμφωνα με όλα τα στοιχεία, στις αρχές του 2017 θα μπούμε, για πρώτη φορά από την αρχή της κρίσης, σε φάση πιστωτικής επέκτασης.
Παρά τις αντιδράσεις από δυνάμεις του χθες και με δεδομένες τις δυσκολίες της διαπραγμάτευσής, στόχος μας είναι το χρηματοδοτικό σύστημα να στηριχθεί και σε ένα νέο υγιές, μοντέρνο, κοινωνικά ευαίσθητο μοντέλο, που θα αποτελείται από: α) μη συστημικές τράπεζες, όπως η Αττικής, αλλά και άλλες που μπορεί να ιδρυθούν, β) από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, γ) από συνεταιριστικές ή ειδικού σκοπού τράπεζες που ενδεχομένως θα δημιουργηθούν, δ) από μία «βεντάλια» αναπτυξιακών χρηματοδοτικών ταμείων που στο πλαίσιο ενός αναβαθμισμένου ΕΤΕΑΝ, αυτόνομα ή και σε συνεργασία με τις υφιστάμενες τράπεζες, θα επιτελούν λειτουργίες αναπτυξιακής τράπεζας, ε) από άλλους αυτόνομους δημόσιους, ιδιωτικούς ή μεικτούς θεσμούς, όπως το υπό ίδρυση Ταμείο για τη χρηματοδότηση της έρευνας κλπ
Τα παραπάνω είναι ικανά να δώσουν τις ευκαιρίες που χρειάζεται η νεοφυής επιχειρηματικότητα, η τοπική ανάπτυξη, τα μικρά και μεσαία επενδυτικά σχέδια, οι επιχειρήσεις που αδυνατούν να δανειστούν και που μέχρι σήμερα παραμένουν αποκλεισμένες από ένα ζημιογόνο, αλλά και μη αποτελεσματικό σύστημα.
Όσο πιο γρήγορα προχωρήσουν αυτές οι αλλαγές, τόσο πιο γρήγορα θα έχουμε θετικές εξελίξεις για την οικονομία. Εξελίξεις που μπορούν να λειτουργήσουν πολλαπλασιαστικά και για την κοινωνία, που τόσο πολύ το έχει ανάγκη.