Νότης Μαριάς, Πρόεδρος του Κόμματος ΕΛΛΑΔΑ- Ο ΑΛΛΟΣ ΔΡΟΜΟΣ, Καθηγητής Θεσμών της ΕΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, πρώην Ευρωβουλευτής
Καθώς απομένουν ελάχιστες ημέρες μέχρι την 1η Μαΐου όταν και θα παύσει και η ελάχιστη προστασία των δανειοληπτών που έχουν κόκκινα δάνεια, εντείνεται η συζήτηση για το σημαντικό αυτό ζήτημα σε μια φάση μάλιστα που η πανδημία αναμένεται να φέρει τρομερή ύφεση και ανεργία στην Ελλάδα και στον υπόλοιπο κόσμο.
Αυτό θα έχει ως συνέπεια πολλά πράσινα δάνεια να κοκκινίσουν και οι τράπεζες να βρεθούν μπροστά σε ένα τεράστιο βουνό κόκκινων δανείων τα οποία να μην μπορούν πλέον να διαχειριστούν. Στην εποχή λοιπόν της πανδημίας οι όποιες ενστάσεις για σωτηρία των δανειοληπτών που άκουγαν στο δήθεν όνομα του «ηθικού κινδύνου» εξαφανίζονται καθώς η αδυναμία εξυπηρέτησης των δανείων προκύπτει ακριβώς λόγω της επερχόμενης οικονομικής κρίσης.
Ήδη η κυβέρνηση έχασε σημαντική ευκαιρία στο Eurogroup της 9ης Απριλίου να απαιτήσει την παράταση προστασίας της πρώτης κατοικίας και την αναστολή των πλειστηριασμών. Πολύ δε περισσότερο καθώς διέθετε VETO και θα μπορούσε να τινάξει στον αέρα τη συμφωνία των 540 δις ευρώ του Eurogroup για τον κορονοϊό αν δεν γινόταν δεκτό το ελληνικό αίτημα.
Στη συνέχεια και ενώ η ΕΚΤ συμπεριλαμβανομένου και του Γιάννη Στουρνάρα προωθούν κόντρα στην Κομισιόν την ιδέα δημιουργίας μιας κακής τράπεζας (Bad Bank) είτε σε ευρωπαϊκό είτε σε εθνικό επίπεδο για την αγορά των κόκκινων δανείων (Financial Times.com 19/4/2020), η κυβέρνηση εν μέσω πανδημίας ανακοίνωσε ότι ανοίγουν τα υποθηκοφυλακεία, τα ειρηνοδικεία και τα πρωτοδικεία από 27 Απριλίου γεγονός που είναι βέβαιο ότι θα διευκολύνει την διεξαγωγή πλειστηριασμών από τις αρχές Μαΐου.
Και όμως υπάρχει πλέον η δυνατότητα για λύση στο ζήτημα των κόκκινων δανείων εδώ και τώρα πολύ δε περισσότερο καθώς μετά τις αποφάσεις του Eurogroup της 16ης Μαρτίου για αναστολή της εφαρμογής των ευρωπαϊκών κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων εξέπεσαν και τα ελάχιστα προσχήματα που δήθεν εμπόδιζαν τη δαπάνη κρατικών κονδυλίων προκειμένου να λυθεί με δίκαιο κοινωνικά τρόπο το ζήτημα των κόκκινων δανείων.
Καθίσταται πλέον εφικτή η Πρόταση-Λύση την οποία έχουμε διατυπώσει από τον Φεβρουάριο του 2016 για τη δημιουργία με 4,5 δις ευρώ ενός Ταμείου Σωτηρίας Δανειοληπτών το οποίο να αγοράσει τα κόκκινα στεγαστικά και επιχειρηματικά δάνεια στην τιμή πρώτης προσφοράς που κάνουν τα κοράκια και εν συνεχεία με βάση το κυπριακό μοντέλο να πουλήσει στην ίδια τιμή τα δάνεια στους δανειολήπτες για να σώσουν τα σπίτια τους και τις επιχειρήσεις τους.
Θα πρέπει να τονιστεί ότι στις 15 Φεβρουαρίου 2016 ο Μάριο Ντράγκι εξασφάλισε για τους Ιταλούς συμπατριώτες του, τα κόκκινα δάνεια των ιταλικών τραπεζών να εντάσσονται σε καλάθι τιτλοποιημένων απαιτήσεων (Asset Backed Security-ABS) και να δίνονται ως εγγυήσεις (collaterals) στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Αξιοποιώντας αυτό το γεγονός στις 18/2/2016 στη συνεδρίαση της Επιτροπής Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής της Ευρωβουλής κάλεσα τον Ντάισελμπλουμ να εφαρμόσει και στην Ελλάδα την λύση που εξασφάλισε ο Ντράγκι για τους συμπατριώτες του στην Ιταλία. Και καθώς ο Ντάισελμπλουμ πέταξε το μπαλάκι στον Ντράγκι, στη συνέχεια λίγες μέρες μετά στις 26 Φεβρουαρίου κατέθεσα Γραπτή Ερώτηση προς την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ζητώντας από τον Ντράγκι να υπάρξει αντίστοιχη λύση και για τα κόκκινα δάνεια στην Ελλάδα. Αντί δηλαδή οι Ελληνικές τράπεζες να πουλήσουν τα κόκκινα δάνεια έναντι πινακίου φακής σε επιθετικά «distress funds», δηλαδή στα κοράκια, να τα εντάξουν τελικά σε καλάθι ABS που να πληρούν τους κανόνες αποδοχής της ΕΚΤ και να τα δώσουν ως εγγυήσεις σ’ αυτήν.
Τόσο η τότε κυβέρνηση, όσο και ο διοικητής της ΤτΕ ενημερώθηκαν από την πλευρά μου για το σχέδιο Ντράγκι στις 30-31 Μαρτίου 2016 κατά τη διάρκεια της συνάντησης που είχαν οι κύριοι Τσίπρας, Τσακαλώτος, Σταθάκης και Στουρνάρας με τα μέλη της Ειδικής Επιτροπής (FAWG) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που συστάθηκε για τον έλεγχο της τρόικας. Στις συναντήσεις αυτές επίσης τους έθεσα υπόψη Πρόταση-Λύση για τα κόκκινα δάνεια σύμφωνα με την οποία καθώς οι τράπεζες θα πουλούσαν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στα «distress funds» σε ιδιαίτερα χαμηλές τιμές ( κάτω από το 10% της αξίας τους) θα έπρεπε να θεσμοθετηθεί υποχρεωτικό δικαίωμα προτίμησης για τους δανειολήπτες και τους εγγυητές τους για εξαγορά του δανείου τους στην τιμή πρώτης προσφοράς που θα έκαναν τα κοράκια.
Επιπλέον και επειδή μπορεί οι δανειολήπτες να μην έχουν ούτε αυτά τα χρήματα, θα έπρεπε να δημιουργηθεί ένα Δημόσιο Ταμείο στο οποίο να καταφεύγουν οι δανειολήπτες για να λάβουν τα ποσά που πρέπει να πληρώσουν προκειμένου να εξαγοράσουν το δάνειό τους. Για τον λόγο αυτόν η κυβέρνηση θα έπρεπε να διαθέσει ποσό τουλάχιστον 4,5 δις ευρώ από το ποσό των 24 δισ. ευρώ που περίσσεψαν από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών στα πλαίσια του τρίτου δανειακού πακέτου, προικοδοτώντας έτσι το νέο Δημόσιο Ταμείο που θα αποτελούσε πλέον ένα ισχυρό εργαλείο χρηματοδοτικής στήριξης των δανειοληπτών προκειμένου να μην χάσουν τα σπίτια τους.
Σημειωτέον την παραπάνω Πρόταση-Λύση ανέλυσα και στη κοινή συνεδρίαση της FAWG με την Επιτροπή Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Ελληνικής Βουλής που έγινε στη Βουλή στις 30/3/2016.
Παρά ταύτα η κυβέρνηση δεν δέχθηκε την Πρότασή μου αν και ο Ντράγκι απαντώντας στις 4/5/2016 στην παραπάνω Γραπτή μου Ερώτηση επισήμανε με σαφή και κατηγορηματικό τρόπο ότι «στο Μνημόνιο Συνεννόησης που έχει υπογραφεί με την Ελλάδα δεν περιλαμβάνεται ειδική απαίτηση η οποία να υποχρεώνει τις Ελληνικές τράπεζες να πωλούν τα μη εξυπηρετούμενα δάνειά τους», αφήνοντας ορθάνοικτο το ενδεχόμενο της παραπάνω λύσης για τη χώρα μας.
Στη συνέχεια και καθώς ο Ντράγκι προωθούσε την ίδρυση Ταμείου για τα κόκκινα δάνεια στην Ιταλία επανάφερα την πρότασή μου για την ίδρυση ενός Δημόσιου Ταμείου για τα κόκκινα δάνεια στην Ελλάδα (Κυριακάτικη KontraNews, 31/07/2016), το οποίο θα προχωρούσε στην αγορά των κόκκινων δανείων στην τιμή πρώτης προσφοράς που θα έκαναν τα κοράκια και στη συνέχεια θα έδινε την ευκαιρία στους δανειολήπτες να αγοράσουν στην τιμή αυτή το δάνειό τους και να σώσουν τα σπίτια τους.
Την παραπάνω Πρόταση-Λύση επανέφερα σε επίπεδο Ευρωβουλής και εκτός αυτής αρκετές φορές όπως:
1.Στις 12/10/2016 προς τον Μπενουά Κερέ, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΚΤ, στα πλαίσια της (FAWG).
2.Στις 5/10/2017 στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο.
3.Στις 25/10/2017 προς τον Αντιπρόεδρο της Κομισιόν Ντομπρόφσκις στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο.
4.Στις 11/9/2018 προς τον Αλέξη Τσίπρα ενώπιον της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ξανά στο Στρασβούργο.
5.Στις 29/1/2019 προς τον Μάριο Ντράγκι ενώπιον της Επιτροπής Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Μάλιστα τότε ο Ιταλός ανέφερε ότι «όσοι δανειολήπτες έχουν προβλήματα φτώχειας θα πρέπει να βοηθηθούν και το ζήτημα των κόκκινων δανείων να αντιμετωπιστεί με κοινωνική ευαισθησία και με σεβασμό στις κοινωνικές ανάγκες, χωρίς όμως να καταστραφεί το τραπεζικό σύστημα». Επίσης, δεν απέκλεισε τόσο τη δημιουργία Κρατικού Ταμείου Σωτηρίας Δανειοληπτών, αρκεί να είναι συμβατό με τους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις, όσο και την εφαρμογή του γνωστού κυπριακού μοντέλου αγοράς των δανείων από τους ίδιους τους δανειολήπτες (iefimerida.gr 29/1/2019).
Το ευτράπελο βέβαια είναι ότι στις 25 Ιουνίου 2018 αφού η Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είχε επιστρέψει πλέον στην τρόικα μέρος του δανείου που είχε περισσέψει από τα 86 δις ευρώ του τρίτου δανειακού πακέτου, σε νέα συνάντηση της ίδιας Ομάδας των Ευρωβουλευτών (FAWG) με τον Διοικητή της ΤτΕ και αφού έθεσα ξανά την Πρότασή-Λύση στον Γ. Στουρνάρα αυτός απάντησε καρφώνοντας την κυβέρνηση Τσίπρα-Καμμένου ότι αν είχε στη διάθεσή του ποσό 24 δις ευρώ θα είχε λύσει το ζήτημα των κόκκινων δανείων!!!.
Το ερώτημα βεβαίως είναι γιατί δεν αποδέχθηκε την παραπάνω Πρόταση-Λύση που του διατυπώσαμε στη συνάντηση της 30ης Μαρτίου 2016.
Σε κάθε περίπτωση θεωρώ ότι ενόψει της επερχόμενης οικονομικής κρίσης λόγω πανδημίας η Πρότασή μας είναι επίκαιρη όσο ποτέ.
Τα κόκκινα δάνεια σήμερα ανέρχονται σε 66-67 δις ευρώ ενώ στο τέλος Σεπτεμβρίου 2019, σύμφωνα με στοιχεία της ΤτΕ, ήταν 71 δις ευρώ εκ των οποίων 7 δις ευρώ καταναλωτικά, 24 δις ευρώ στεγαστικά και 39,5 δις ευρώ επιχειρηματικά (Η Ναυτεμπορική 17/2/2020, σελ. 5).
Καλούμε λοιπόν την κυβέρνηση από το περίφημο μαξιλάρι των 37 δις ευρώ που άφησε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ να διαθέσει 4,5 δις ευρώ για τη δημιουργία Δημόσιου Ταμείου Σωτηρίας Δανειοληπτών το οποίο να αγοράσει τα κόκκινα στεγαστικά και επιχειρηματικά δάνεια στην τιμή πρώτης προσφοράς που κάνουν τα κοράκια και εν συνεχεία με βάση το κυπριακό μοντέλο να πουλήσει στην ίδια τιμή τα δάνεια στους δανειολήπτες για να σώσουν τα σπίτια τους και τις επιχειρήσεις τους.
Η δική μας Πρόταση-Λύση σώζει τα σπίτια των Ελλήνων ενώ το περίφημο σχέδιο Ηρακλής που στηρίζει η κυβέρνηση κοστίζει πάνω από 12 δις ευρώ και το μόνο που κάνει είναι να σώζει για άλλη μια φορά τις Τράπεζες και να δίνει τροφή στα κοράκια να αρπάξουν τα σπίτια των Ελλήνων.
Άλλωστε για να μείνουμε σπίτι πρέπει να έχουμε σπίτι.